Lees hieronder de tekst die fractievoorzitter vanavond tijdens het debat uitsprak.

Als de dag van gisteren klinkt nog in mijn oren de hartverscheurende oproep die Vian Dakhil, de enige Yezidi-vertegenwoordigster in het Iraakse parlement, begin augustus deed in de richting van de Iraakse president maar ook aan de rest van de wereld. Ze smeekte om aandacht voor het lot van de minderheden in Irak. Minderheden die door IS vervolgd werden en waarvan er op dat moment honderden als ratten in de val gevangen zaten op de berg Sinjar. Vian Dakhil zei: ‘Ik spreek hier in naam van de menselijkheid. Red ons! Red ons!’.

Het kwam wat schuchter op gang, maar in de weken daarna heeft naast de VS en veel andere landen ook Nederland politiek en humanitair een bijdrage geleverd aan de strijd tegen IS in Noord-Irak.

Waar nodig en mogelijk, zo was in de afgelopen weken steeds de boodschap van de ChristenUnie-fractie aan het kabinet, dient Nederland ook een concrete militaire bijdrage te leveren aan het bestrijden van IS en op die manier aan de ontwikkeling van de  internationale rechtsorde. Militair bijdragen. Niet als doel in zichzelf, maar vanuit het besef dat het helaas nodig is om te pogen de vrede in dat deel van de wereld te herstellen.

Met de artikel 100-brief die vandaag intensief besproken is, maakt het kabinet duidelijk ook in Noord-Irak militair een bijdrage te willen leveren (inzet Nederlandse F16’s en opleiding Koerdische en Iraakse militairen). Deze keuze heeft, zo hebben we vandaag al eerder uitgesproken, de steun van de fractie van de ChristenUnie.

Het kabinet beperkt de militaire bijdrage van ons land aan de strijd tegen IS uitsluitend tot de strijd met  de VS en andere partners in Noord-Irak. Zowel wat de juridische rechtsgrond betreft als ook de strategie met betrekking tot de situatie in Noord-Irak, begrijpt mijn fractie deze keuze.  

Toch wringt het hier wel.

Allereerst vanwege het feit dat IS zich in haar optreden niet uitsluitend tot Noord-Irak beperkt. Operationeel zal het lastig zijn deze begrenzing in acht te nemen. Daar komt bij dat ook in Syrië duizenden en duizenden mensen lijden onder het optreden van IS. Daar komt ook nog eens bij dat de VS zich in haar optreden niet uitsluitend tot Noord-Irak beperkt, maar ook in Syrië militair optreedt.

Geen misverstand: mijn fractie hecht bij een eventueel militair optreden in Syrië aan een duidelijke juridische rechtsgrond. Wij zijn de lessen van de commissie Davids nog niet vergeten. Al heb ik toen al aangegeven (debat over cie. Davids in 2010), en dat geldt onverkort nog steeds, dat we houvast kunnen ontlenen aan het volkenrecht, maar ons er nooit helemaal achter verschuilen. Uiteindelijk is niets doen ook een daad waar verantwoording voor moet worden afgelegd.

Het luistert wel nauw. Daarom vraag ik de Minister President in deze afsluitende termijn – denkend aan de discussies over de commissie Davids - wat de politieke betekenis is van het door het kabinet gebruikte woord ‘begrip’ voor  het militaire optreden van de VS in Syrië.

Ik vraag ook om een actieve houding om te komen tot een rechtsgrond of een rechtvaardigingsgrond voor een optreden in Syrië. Een rechtsgrond in de vorm van een VN-mandaat lijkt niet snel binnen bereik te komen, maar ik vraag het kabinet: blijf er wel op aansturen. Het is de meest koninklijke weg. Mocht deze weg onbegaanbaar blijken, dan vraagt mijn fractie het kabinet nu al voorbereidingen te treffen voor een ingrijpen op basis van humanitaire interventie. Daarvoor wil ik de Kamer de volgende motie voorleggen:

Motie humanitaire interventie

De Kamer,

gehoord de beraadslaging,

constaterende dat de militaire steun van Nederland tegen ISIS zich beperkt tot Noord-Irak;

constaterende dat ISIS ook in Syrië actief is en dat de situatie daar steeds verder verslechtert;

verzoekt de regering nu een volkenrechtelijk mandaat nog niet tot de mogelijkheden behoort, zo snel als mogelijk de nog beschikbare optie van humanitaire interventie uit te werken; conform het toetsingskader zoals dat is aangereikt door de Commissie van advies inzake volkenrechtelijke vraagstukken en de Adviesraad Internationale Vraagstukken en de Kamer hierover te informeren,

en gaat over tot de orde van de dag.

Slob

Ik begon mijn bijdrage met de oproep van Vian Dakhil. De situatie van minderheden in de gebieden waar IS opereert is nog steeds erg slecht. Vandaar de volgende motie:

Motie minderheden

De Kamer,

gehoord de beraadslaging,

constaterende, dat ISIS zich volgens de regering zeer waarschijnlijk schuldig maakt aan misdaden tegen de menselijkheid en genocide in het bijzonder gericht tegen de minderheden in Irak en Syrië

overwegende, dat deze minderheden voor hun veiligheid in grote mate afhankelijk zijn van de Iraakse en Koerdische strijdkrachten maar dat deze onvoldoende veiligheidsgaranties kunnen bieden;

constaterende  dat voor het eerst in de geschiedenis minderheden als Yezidi’s en christenen niet langer aanwezig zijn in gebieden die nu onder controle zijn van ISIS;

verzoekt de regering, binnen de Coalition of the Willing aan te dringen op een inclusieve veiligheidsstrategie waar specifiek aandacht wordt geschonken aan minderheden waaronder de Yezidi’s en christenen;

en gaat over tot de orde van de dag.

Tot slot:

Zoals gezegd, mijn fractie steunt het kabinet in het voornemen om een militaire bijdrage te leveren aan de strijd tegen IS in Irak. Wij wensen alle betrokken militairen veel kracht en sterkte toe en voor straks een behouden thuiskomst. Zij mogen weten dat er in Nederland met hen wordt meegeleefd en voor hen gebeden zal worden.