Mevrouw Ortega-Martijn (ChristenUnie): Voorzitter. Nanotechnologie biedt ongekende mogelijkheden, bijvoorbeeld op het gebied van gezondheidszorg. Deze week heeft een wetenschapper de Spinozapremie ontvangen, bedoeld om iets meer te gaan doen op dat gebied. Wat hij wil doen, schrok mij wel enigszins af, maar het is goed dat er signalen worden uitgezonden dat er iets aan de hand is als iets ons lichaam wordt ingebracht. De ChristenUnie is nadrukkelijk voorstander van een verantwoorde technologieontwikkeling. Wij moeten zo veel mogelijk uitsluiten dat technologie ethisch onaanvaardbare situaties creëert of in stand houdt. Het feit dat men macht heeft over materie en processen op nanoschaal mag er absoluut niet toe leiden dat grenzen tussen mens, natuur, dier en plant worden overschreden. Technologie mag nooit autonoom zijn. Keuzes over het gebruik liggen bij de mens. Voor mijn fractie liggen er met name grenzen op het gebied van bijvoorbeeld genmanipulatie. Zij worden bewaakt door scherpe beoordelingscriteria.

            In het dagelijks leven hebben wij echter al te maken met nanotoepassingen. Het is zorgelijk dat zowel onderzoek naar de effecten als regelgeving achterloopt op de werkelijkheid van vandaag. Het is voor de ChristenUnie belangrijk dat er scherpe eisen worden gesteld per toepassingsgebied van de nanotechnolgie. De eerste van de twee belangrijke graadmeters voor een gewogen oordeel over nanotoepassingen is de kennis over schadelijkheid en omvang van de schade zowel bij mens als milieu. Levert het risico-onderzoek wel voldoende op? Welke prioriteit heeft onderzoek naar schadelijke effecten op het milieu? Is er voldoende coördinatie op Europees en mondiaal niveau? Wat is de verhouding tussen investeringen in risico-onderzoek door overheid en bedrijfsleven? Graag antwoorden op deze vragen van de desbetreffende minister.

            Naast het inschatten van risico's is ook het doel van de toepassing van nanotechnolgie een tweede graadmeter voor het maken van goede keuzes. Het verschil tussen een levensreddende werking en puur economische baten is groot. Per toepassingsgebied moeten zowel het mogelijke nut enerzijds als de mogelijke negatieve gevolgen anderzijds worden gewogen. Het kabinet moet daar nu keuzes in gaan maken. Streeft het kabinet dit uitgangspunt ook na? Wat is de inzet van het kabinet ten opzichte van de Europese Commissie, ook gezien de uitspraak van het Europees Parlement dat bestaande wetgeving de relevante risico's van nanomaterialen niet afdekt en onvoldoende bescherming biedt voor gezondheid van werknemer en consument en ook voor het milieu? Graag een reactie hierop.

            Met betrekking tot de veiligheid van werknemers is het goed dat sociale partners het beheersen van blootstellen aan nanodeeltjes ook serieus nemen. Wel vraag ik de minister hoeveel prioriteit het vaststellen van grenswaarden op een veilig niveau heeft, omdat het waarschijnlijk pas in 2011 door de Gezondheidsraad wordt geagendeerd. Collega Blanksma heeft dit ook al aangegeven. Kunnen wij echt vooruit met de huidige regelgeving terwijl de Arbeidsinspectie de gevaren van nanodeeltjes niet goed inzichtelijk kan maken, ofte wel er zijn regels, maar deze kunnen niet goed gehandhaafd worden? Graag een reactie van de minister. Daarnaast moet er ook voor consumenten en bedrijven duidelijkheid komen. Waar wordt nanotechnologie bijvoorbeeld toegepast? Ook bij producten op de markt geldt dat innovatie prima is, maar blijft de toepassing binnen de gewenste gezondheids- en milieugrenzen? Heeft een toezichthouder zoals de Voedsel en Waren Autoriteit nu wel voldoende middelen in handen om dat te toetsen? Graag een reactie.

            Overigens zijn enkele bedrijven inmiddels gestopt met het toepassen van nanotechnologie in consumentenproducten, omdat zij eerst duidelijkheid willen in plaats van toekomstige schadeclaims. Hoe ziet de minister deze terughoudendheid bij bedrijven? Hoe wil de minister duidelijkheid scheppen voor het bedrijfsleven?