Datum:             2 november 2011

Mevrouw Wiegman-van Meppelen Scheppink (ChristenUnie): Voorzitter. Afgelopen maandag hebben we een brief van de staatssecretaris ontvangen, onder andere over het pgb, zodat de ChristenUnie vandaag conclusies kan trekken over de kabinetsplannen. Kort samengevat luiden deze: de eigen regie is verdwenen, de plannen lijken niet uitvoerbaar en zullen leiden tot een administratief circus en het is bijzonder onduidelijk wat de kosten ervan zijn en wat het oplevert. Volgens de ChristenUnie is het onverantwoord om met deze regeling per 1 januari 2012 van start te gaan. Het is duidelijk dat wij vanaf het begin niet enthousiast waren over de voorgestelde maatregelen, maar wij hoopten dat de maatregelen in overleg met bijvoorbeeld Per Saldo in positieve richting konden worden bijgesteld. Dat was de reden voor ons om bij de algemene beschouwingen nog geen definitief nee te laten horen. Het kabinet heeft deze laatste kans echter niet gegrepen, zo zie ik terug in de brief. Dat rekenen we de staatssecretaris, als politiek verantwoordelijke, zwaar aan.

Er is niets overgebleven van het principe van eigen regie. De regie komt in handen te liggen van het zorgkantoor, dat bepaalt wat passende zorg is en of iemand in aanmerking komt voor de nieuwe vergoedingsregeling. Op basis van welke criteria gebeurt dit eigenlijk? Zorgverzekeraars Nederland heeft laten weten dat het zeer de vraag is of de zorgkantoren op basis hiervan kunnen bepalen wie voor vergoeding in aanmerking komt. Met name het eerste criterium geeft een grote kans op interpretatieverschillen. Eenduidigheid in de beoordeling is niet gegarandeerd. Dit zal juridische procedures uitlokken. Doordat de staatssecretaris de toegang tot de vergoedingsregeling zeer ruim definieert, maakt zij de zorgkantoren verantwoordelijk om inhoudelijk te beoordelen welke soort zorg de cliënt nodig heeft. De ChristenUnie is van mening dat de staatssecretaris duidelijkheid moet scheppen of iemand wel of niet in aanmerking komt voor de vergoedingsregeling. Dat is niet aan de zorgkantoren.

Naast de onzekerheid over de criteria is het zeer onzeker of de beschikbaar gestelde financiële middelen toereikend zullen zijn. Ik kan niet anders dan concluderen dat de zorg bijzonder complex georganiseerd en minder overzichtelijk wordt. Het optuigen van een aparte regeling, met bijbehorende verantwoording en toezicht, leidt tot een onwenselijke verzwaring van de administratieve lasten.

De staatssecretaris verwijst naar een enquête onder en gesprekken met budgethouders, waaruit zou blijken dat de zorg die mensen met een pgb inkopen, voor een belangrijk deel ook als zorg in natura kan worden ingekocht door de aanbieders. De ChristenUnie trekt heel andere conclusies. Om het onderzoek dat Per Saldo samen met ActiZ en BTN heeft gedaan, te citeren: De bevindingen uit de interviews laten zien dat er evenwel nog de nodige barrières zijn weg te nemen. Ik krijg signalen dat die barrières er nog steeds zijn.

Als het aan de staatssecretaris ligt, komt er volgend jaar een tweede inkoopronde. Hiermee geeft de staatssecretaris eigenlijk toe dat de zorgkantoren hun zaken niet op orde hebben. Buurtzorg wordt altijd genoemd als voorbeeld van een flexibele organisatie, maar tekenend is dat deze ook niet dezelfde zorg voor dezelfde prijs kan leveren. Bij het pgb krijg je veel waar voor je geld, dat weet iedereen. Daar kan geen organisatie tegenop.

Het criterium van tien uur zal in 2013 worden gebaseerd op de functies persoonlijke verzorging en verpleging. Het lijkt mij dat dit ten koste gaat van mantelzorgers. Het lijkt mij niet logisch om vier uur groepsbegeleiding gelijk te stellen aan één uur. Wie krijgen er nu 40 uur groepsbegeleiding per week? Welke situatie heeft de staatssecretaris hierbij in gedachten? Ik voorzie een groot probleem voor iedereen die minder dan tien uur zorg nodig heeft.

In 2012 krijgt een groep van 3500 extra aanvragers een budget van 50 mln. ter beschikking. In 2013 krijgt een groep van 7000 aanvragers 145 mln. ter beschikking. Ik hoor graag uitleg waarop deze aantallen en bedragen zijn gebaseerd. Waarom zou de zorgvraag in 2012 lager zijn?

Gelet op deze situatie vindt de ChristenUnie het volstrekt onverantwoord om de nieuwe situatie per 1 januari 2012 te laten ingaan. Ik vraag de staatssecretaris aan de slag te gaan met de alternatieven die Per Saldo en de Maatschappelijke Coalitie Eigen Regie hebben aangedragen, omdat deze het mogelijk maken de eigen regie, met behoud van de keuze voor een pgb, te handhaven, doelgroepen die nu oneigenlijk gebruikmaken van het pgb te weren, en zo te komen tot ombuigingen in de AWBZ-uitgaven.

Mevrouw Venrooy-van Ark (VVD): Mevrouw Wiegman spreekt grote woorden; dat er niets overblijft van eigen regie. Er zijn 700.000 mensen met een AWBZ-indicatie en 130.000 pgb-houders. Daargelaten dat ik vind dat die anderen ook wel recht hebben op wat eigen regie, wil ik ook kijken naar het landschap van de zorg in natura, die vooral in de jeugd-ggz een groot probleem is. Ik denk dat de begeleiding in 2012 daarvan een onderdeel is. De ChristenUnie had in de vorige kabinetsperiode een minister voor Jeugd en Gezin, die veel meters had kunnen maken om deze naturazorg op orde te krijgen, omdat de indicatiestelling door Jeugdzorg wordt gedaan. In hoeverre heeft mevrouw Wiegman zich ingespannen om dit probleem te voorkomen dat nu op tafel ligt?

Mevrouw Wiegman-van Meppelen Scheppink (ChristenUnie): De ChristenUnie is een bijzonder groot voorstander van verbetering van de zorg in natura. Door Per Saldo en door de Maatschappelijke Coalitie Eigen Regie wordt ook aangegeven dat deze moet worden verbeterd. De vraag is dan hoe je daartoe komt. Ik vind het verschrikkelijk onzorgvuldig om de keuze te maken die dit kabinet maakt, gesteund door de coalitiefracties. Om in jeugdzorgtermen te blijven: daarmee wordt het kind met het badwater weggegooid.

Mevrouw Venrooy-van Ark (VVD): Als mevrouw Wiegman dat blijkbaar al die jaren heeft geprobeerd terwijl dat niet is gelukt, welke mogelijkheden ziet zij dan om de naturazorg in de jeugdsector op orde te krijgen? Waar zit dan de hefboom of het criterium, zodat ze dat wel gaan doen, zodat mensen niet noodgedwongen in het pgb of straks in de vergoedingsregeling blijven worden gejaagd?

Mevrouw Wiegman-van Meppelen Scheppink (ChristenUnie): Dat lijkt mij een bijzonder interessante discussie, maar niet vandaag. Dit lijkt mij een afleidingsmanoeuvre. Ik ben erg benieuwd hoe de VVD deze plannen kan blijven steunen. In de brief met de actualisatie van afgelopen maandag staat alleen maar dat de staatssecretaris hierover in gesprek blijft met betrokkenen en dat zij ernaar streeft om … Dat geeft geen garanties voor 1 januari 2012. Daar kunt u niet achter staan.

Voor meer informatie zie ook www.tweedekamer.nl.