Bijdrage van ChristenUnie Fractievoorzitter Arie Slob in een plenair debat met minister-president Mark Rutte.

Onderwerp:    Agenda Europese Top

Kamerstuk:    21 501 - 20

Datum:             22 oktober 2011

De heer  Slob (ChristenUnie):

Voorzitter. Veel mensen denken op dit moment "wordt het morgen en woensdag een eurotop of een euroflop?", want de onzekerheid is groot. Nadat regeringsleiders zoals Sarkozy en Merkel vorige week hoge verwachtingen hadden gewekt over de besluiten die genomen zouden worden, zagen wij de afgelopen dagen al weer de eerste terugtrekkende bewegingen. Wij weten inmiddels dat morgen geen finale besluiten worden genomen en dat komende woensdag weer een bijeenkomst zal plaatsvinden. Wie weet, volgen er nog meer. Wat een "getop(b)".

Mijn fractie ergert zich aan deze bijna dagelijkse etalering van politiek onvermogen. Dit is slecht voor de aanpak van de crisis, maar ook voor het aanzien van de politiek, niet alleen voor landen zoals Frankrijk en Duitsland, die wel een heel grote Europese broek hebben aangetrokken, maar ook voor ons land dat, als het erop aankomt, toch wel heel erg volgend is geweest.

Ik zeg het maar hardop: het kost onze fractie veel moeite om onze parlementaire taken goed uit te oefenen, voor een deel omdat volslagen onduidelijk is welke voorstellen nu echt op de Europese vergadertafel liggen. Is er op deze dagen wel of geen sprake van een grotere afwaardering van Griekse schulden, van vergroting van de omvang van het noodfonds en van een Eurocommissaris voor het begrotingstoezicht? Dat weten we allemaal niet. We krijgen brieven die voor een groot gedeelte behoorlijk vaag zijn. Dat moeten wij voor een deel onszelf aanrekenen; als parlement moeten wij ook naar onszelf kijken. Wij vonden het vorige week door een meerderheid van deze Kamer blokkeren van een deugdelijke voorbereiding van de Ecofin-Raad in ieder geval geen goed voorbeeld. Het gaat hier om miljarden gemeenschapsgeld die als leningen en garanties worden uitgegeven en er moet misschien nog meer worden uitgegeven. Als parlement behoren wij daar bovenop te zitten, zeker nu wij in deze situatie met een minderheidskabinet te maken hebben dat er zelf ook recht op heeft om te weten waar de Kamer staat.

Waar staat dit minderheidskabinet op dit moment met betrekking tot de eurocrisis? Over de door het CDA genoemde "broedende zwaan" las ik op Twitter de opmerking dat een broedende zwaan heel moeilijk te benaderen is, maar dat zal dierenarts Ormel ook wel weten. Is onze vrees terecht dat er deze dagen opnieuw geen samenhangende besluiten genomen zullen worden? En worden wij op deze manier niet opnieuw meegezogen in de toch wel vaak schimmige compromissen die Frankrijk en Duitsland met elkaar maken over deelonderwerpen en die tot nu toe niet echt toekomstbestendig zijn geweest?

Ik ga allereerst in op de hulp aan Griekenland, want het is opnieuw nodig om Griekenland bij te springen. Ik sluit mij aan bij de vragen over het besluit dat genomen zou zijn over de zesde tranche van de uitkering. We hebben de indruk dat de spelregels op dit moment weer gewijzigd worden, ook al maakt het kabinet nog wel een voorbehoudje ten aanzien van de goedkeuring van de board van het IMF. Wat is hier gaande? In de brief die wij vanmorgen hebben ontvangen, is sprake van "een geloofwaardige oplossing voor Griekenland". Lees ik nu tussen de regels door dat er een grotere afwaardering van Griekse schulden zal plaatsvinden? Daar pleit mijn fractie overigens al maanden voor, maar dit werd door dit kabinet eerder als een onverantwoorde oplossing weggezet. Betekent dit dat het noodpakket van 21 juli eigenlijk van tafel is en dat er een nieuw pakket van steunmaatregelen moet komen? Ik maak dit ook op uit de opmerking die de heer Juncker vandaag heeft gemaakt. Hij gaf daarmee klip-en-klaar -- veel duidelijker dan het kabinet in de brief -- aan dat een grotere afwaardering zal moeten plaatsvinden. Ik hoop dat onze minister-president de Kamer straks in heel heldere taal zal toespreken; zo kennen we hem.

Hoe staat het met het Nederlandse pleidooi voor begrotingsdiscipline en het toepassen van gerichte sancties als landen zich niet houden aan gemaakte afspraken en met het pleidooi voor de aanstelling van een speciale Eurocommissaris om daarop toe te zien? Worden daar deze dagen besluiten over genomen? Deelt de minister-president onze opvatting dat dit voor ons land bij de Europese top een soort minimumeis zou moeten zijn om in te stemmen met andere voorstellen die op tafel komen te liggen? Het moet dus, om de woorden van de heer Ormel aan te halen, in het totaalpakket terechtkomen.

We weten ook dat herkapitalisatie van banken nodig zal zijn. In de media gaan allerlei bedragen rond die daarvoor noodzakelijk zouden zijn. Wij hebben begrepen dat het nu om ongeveer om 100 mld. gaat, maar er gaan ook andere getallen rond. Hoe reëel is het om te veronderstellen dat de banken dit kapitaal zelf kunnen ophalen? Liggen er duidelijke scheidslijnen wanneer eigen overheden zullen moeten bijspringen en wanneer in een uiterste situatie een beroep op het noodfonds gedaan kan worden? Wat is de opvatting van het kabinet over de daaraan te stellen voorwaarden? Wij vinden dat wij daar duidelijkheid over moeten hebben.

Mijn fractie is van mening dat, als banken een beroep op het noodfonds doen, dit het liefst via de lidstaten zou moeten verlopen, want die kunnen wij veel beter en strenger aanspreken. In ieder geval moet dit gebonden zijn aan heel duidelijke voorwaarden. Daarbij denken wij onder meer aan de eis dat de betreffende bank de zaken- en nutsactiviteiten duidelijk scheidt en aan gerichte afspraken over salarisplafonds en het afzien van bonussen.

Ook de omvang van het noodfonds is nog steeds een punt van discussie. De regering was tot nu toe tegen iedere verdere verhoging. Laat ik namens mijn fractie ook duidelijk zijn: wij zijn in ieder geval tegen een koppeling van het noodfonds aan de Europese Centrale Bank; dat zou echt vragen om problemen zijn.

We hebben echter ook vragen bij de hefboomconstructie, waarbij het noodfonds voor een bepaald percentage als garantie voor beleggers in Zuid-Europese staatspapieren gaat functioneren. Wat betekent dat voor de kredietwaardigheid van de sterkere landen, bijvoorbeeld dus ook voor ons land? Wat als er toch weer nieuwe leningen aan eurolanden nodig zijn en wat als er geld nodig is voor de herkapitalisatie van banken? Dan werkt de hefboomwerking niet, of in ieder geval niet volledig, en dan zal de virtuele omvang van het noodfonds ook sterk teruglopen. Kortom, is dit een toekomstbestendige oplossing of is het de zoveelste poging om tijdelijk rust te kopen op de financiële markten? Als het het laatste is, dan zitten wij hier bij wijze van spreken ... Over een paar dagen zitten we hier sowieso weer, want ik ga ervan uit dat we dinsdag hier weer bij elkaar zullen komen. Dan zullen we heel snel gaan merken wat we hebben gemerkt bij het pakket van 21 juli, namelijk dat het pakket niet echt toekomstbestendig is, dat de problemen zich weer opstapelen en dat ze ook nog eens een keer groter zijn geworden. Dat moeten we met elkaar voorkomen.

Voorzitter. Ik rond af. Het moge duidelijk zijn dat de fractie van de ChristenUnie allesbehalve gerust is op de huidige gang van zaken. We wachten de antwoorden van de regering af en we zullen mogelijk in tweede termijn de Kamer om een aantal uitspraken vragen.

Voor meer informatie zie ook www.tweedekamer.nl.