Tineke Huizinga keerde gisternacht terug van een kort werkbezoek aan Basra en de Iraakse provincie Al Muthanna. Het ChristenUnie-Kamerlid ziet positieve ontwikkelingen, maar stelt dat er in het land nog veel moet veranderen.

door onze redacteur Gerard Beverdam

HEERENVEEN - Toen de KDC-10 de landing voor Basra inzette, ging er wel even wat door Tineke Huizinga heen. ,,Toen ik vanuit het vliegtuig een blik op het land wierp, realiseerde ik me dat de situatie daar een jaar geleden nog totaal anders was. We hadden er toen geen reis naartoe kunnen maken. Ondanks dat er nog veel moet verbeteren, ben ik toch blij dat die verschrikkelijke Saddam Hussein - die zijn volk ongelooflijk onderdrukt heeft - weg is.''

De Nederlandse militairen, die in de provincie Al Muthanna zijn gestationeerd, doen volgens Huizinga goed werk. ,,Ze leveren een heel positieve bijdrage. Niet alleen aan veiligheid en orde, maar ook aan maatschappelijke structuren en voorzieningen. In deze vrij rustige provincie wordt dat ook gewaardeerd. Over het algemeen zie je dat mensen naar je zwaaien en dat kinderen naar je auto rennen.''

De meeste mensen in Al Muthanna zijn zeer arm, stelde Tineke Huizinga vast. ,,Al in de Eerste Golfoorlog kozen ze de zijde van de Amerikanen. Daar hebben ze later een prijs voor moeten betalen. De bevolking in Al Muthanna is binnen Irak een vergeten, onbelangrijke groep.''

De situatie in het gebied is rustig en dat biedt Nederlandse militairen de gelegenheid zich in te zetten voor humanitaire en civiele doelen. Zo wordt geprobeerd de toevoer van water en elektriciteit veilig te stellen en ook wordt het onderwijs gestimuleerd. ,,Als een school nog gesloten is, wordt de oorspronkelijke schoolleiding opgezocht. De militairen proberen samen met die mensen de problemen die heropening tegenhouden, op te lossen. Veel scholen zijn nu weer open en er is ook weer lesmateriaal beschikbaar.''

Verder zijn in Al Muthanna verschillende gemeenteraden ge‹nstalleerd en ook een provinciale gouvernementele raad. De Kamerdelegatie heeft ook een ontmoeting gehad met de gouverneur van de provincie. ,,Het is geen democratie'', benadrukt Huizinga meteen, ,,maar er is een begin. Ik heb de indruk dat de eerste stappen op weg naar een democratisch proces zijn gezet. Helaas konden we met veel mensen slechts kort spreken, maar de indruk is positief.''

Huizinga's PvdA-collega Koenders sprak bij terugkomst van een 'warrige bestuurlijke situatie'. ,,Er is inderdaad sprake van een ingewikkelde verhouding tussen het Irakees bestuur op gemeentelijk en provinciaal niveau en de bezettingsmacht van Amerikanen en Britten, die op dit moment nog het bestuur van Irak vormt'', zegt Huizinga. ,,De Nederlandse militairen zitten daartussenin. Ze vormen nadrukkelijk geen onderdeel van de bezettingsmacht; het is een stabilisatiemacht. Belangrijk daarbij is dat er zoveel mogelijk wordt samengewerkt. In de situatie waarin Irak verkeert, is dat best lastig.''

Zo'n bestuurlijke situatie kun je warrig noemen, erkent het ChristenUnie-Kamerlid. ,,Die warrigheid is echter inherent aan de situatie in Al Muthanna op dit moment. De hogere bestuurlijke lagen zijn weggevallen en het kost tijd die gaten te vullen. Er wordt nog veel gesaboteerd, hoewel niet door terroristen. Er worden bijvoorbeeld door dieven elektriciteitsvoorzieningen vernield om koperdraad te bemachtigen. Ik wil echter geen beeld creëren alsof de situatie in dit gebied elk moment uit de hand kan lopen. Van de militairen die dicht bij Basra zijn gestationeerd, begrijp ik wel dat de dreiging daar wat groter is.''

Toch is de situatie in Zuid-Irak niet vergelijkbaar met de zogenaamde Soenni-driehoek (waarin onder meer Bagdad, Fallujah en Tikrit liggen), zegt Huizinga. ,,De Nederlandse militairen beseffen dat. Ze schatten het gevaar dat de onrust overslaat, niet zo hoog in. Althans niet in de zin dat ‚‚n vonkje voldoende is om de vlam in de pan te doen slaan. Basra is wel onrustiger. Maar toch, toen wij in de buurt van deze stad landden, konden we rustig op onze bagage wachten. Dat was in de Afghaanse hoofdstad Kabul kortgeleden wel anders. Daar moest je tussen zwaarbewapende militairen door, niet stil blijven staan en meteen de bus in. Wat dat betreft is de situatie in Zuid-Irak meer ontspannen.''

Eind dit jaar loopt de eerste termijn van de ruim duizend Nederlandse militairen in Irak af. De Tweede Kamer moet zich de komende tijd uitspreken over verlenging van deelname aan de stabilisatiemacht SFIR. Tineke Huizinga wil ,,in principe geen nee zeggen'' tegen verlenging van de aanwezigheid van de Nederlanders. ,,Doorslaggevend bij de beslissing is de veiligheidssituatie, die nodig is om als stabilisatiemacht te kunnen functioneren. Het is duidelijk dat het werk nog niet klaar is. Je moet er niet aan denken dat hetgeen nu is bereikt, straks weer verloren gaat. Daarom is er veel te zeggen voor verlenging. Maar het moet verantwoord zijn. Daarom is het w‚l nodig dat de Kamer de afgelopen periode goed evalueert.''