Datum:             22 juni 2011

Mevrouw Wiegman-van Meppelen Scheppink (ChristenUnie): Voorzitter. De fractie van de ChristenUnie heeft de indruk dat het energierapport positief is ontvangen. In hoofdlijnen sluit ik mij ook bij dat positieve gevoel aan. Ik zie veel aanknopingspunten, ook voor de sector, om te kunnen verduurzamen. Het is echter jammer dat de schoon- en zuinigdoelen zijn losgelaten. In het rapport zie ik ook wel heel nadrukkelijk terug dat het kabinet inzet op kernenergie in plaats van hernieuwbare energie. Het rapport lijkt ook wel een beetje een powerhousescenario uit te ademen. Ik krijg de indruk dat niet verduurzaming maar marktwerking en export op nummer één staan. Nederland moet volgens de Europese richtlijn tussen de 35% en 40% duurzame energie bereiken. Mijn vraag is of wij dit gaan halen. Als wij dit voornamelijk via import bereiken, dan is dat natuurlijk ongunstig voor de Nederlandse economie en een echte energietransitie binnen de Nederlandse grenzen.

Het is goed dat de bijstook biomassa wordt verplicht. Dat wordt buiten de subsidieregelingen gehouden. Jarenlang is daarvoor subsidie verleend via de MEP. Dat moeten wij zeker niet meer doen. Ik ga echter wel uit van een verplichte inzet van gecertificeerde biomassa. De fractie van de ChristenUnie is ook voorstander van een leveranciersverplichting. Ik doe daarbij wel nadrukkelijk de oproep: voorkom ongewenste effecten. Het grootste risico vormen de winfull profits. Ik ben benieuwd of dat te doen is, als Nederland op eigen houtje met de leveranciersverplichting aan de slag gaat.

De fractie van de ChristenUnie vindt het teleurstellend dat er vandaag nog geen green deal voorligt om te bespreken want aan de vruchten kent men de boom. Uiteindelijk gaat het om de vraag: hoe vullen wij het gat tussen innovatie en grootschalige toepassing? Juist hierbij kunnen wij burgers betrekken, bijvoorbeeld door saldering aan te pakken. De heer Samsom heeft daarvoor goede voorstellen gedaan.

Het is goed dat de minister het gelijk speelveld voor grijs en groen benoemt. Hij wil onderzoek laten doen naar het huidige beleid en naar de mogelijke bevoordeling van grijze stroom. Ik ben erg benieuwd of dat daadwerkelijk wat gaat veranderen. Ik zie graag voorstellen tegemoet en ik hoor ook graag op welke termijn een en ander duidelijk gaat worden.

Ik dank de minister voor de reactie op de taskforce Wind op zee. Ik had die echter liever verwerkt gezien in het energierapport zelf in plaats van als bijlage eraan vastgeniet.

De minister stelt dat alle energieopties open moeten blijven. Intussen houdt de minister wel offshore wind "on hold". Dat is jammer. De minister onderschat het kostprijseffect dat goed beleid kan hebben op wind. Dat zou wel eens 15% kostprijsdaling teweeg kunnen brengen.

Ik vraag de minister om te reageren op het statement van "SIOOS" over de huidige economische waarde van de offshore sector. Ik verwijs in dit verband naar de global wind day van 15 juni. Wat vindt de minister van het onderzoek van Price Waterhouse Coopers over de noodzaak van een offshore thuismarkt? Ik hoor hierop graag een reactie.

De minister is niet op alle adviezen van Veerman ingegaan. Hij slaat met name de vraag over de noodzaak van uitrol van offshore wind om tot innovatie te komen, adviezen 6 en7. Inhet rapport van de taskforce wordt aanbevolen om die koppeling te versterken terwijl de minister die in zijn beleid juist geheel los laat. Ik hoor hierop graag een reactie. Kan de minister nog dit jaar het voorgestelde uitgiftebeleid naar de Kamer sturen?

Ik zeg nog kort wat over kernenergie. De minister kiest voor kernenergie vanwege "het verminderen van de importafhankelijkheid van fossiele brandstoffen". Dat is toch feitelijk onjuist? Ons uranium komt uit Kazachstan. Volgende week heeft WISE een onderzoek gepresenteerd waaruit blijkt dat de winning van uranium met grote risico's voor mens en milieu omgeven is. Met het oog op het verschijnen van dat rapport heb ik mijn motie op dit punt aangehouden. Even wat gegevens uit dat rapport: nu komt veel uranium uit Kazachstan, maar hoe staat het met de arbeidsrechten en milieueisen? WISE kon daarover geen duidelijkheid krijgen tijdens het onderzoek. Als de aandacht dan nog eens verlegd gaat worden naar Afrika, hoe staat het dan met mensenrechten en milieu daar? WISE beweert dat er onder de huidige omstandigheden onvoldoende waarborgen zijn voor eerlijk uranium. Dan is het wel heel simpel om te zeggen: ach, dat laten wij over aan maatschappelijk verantwoord ondernemen. Ik hoor graag een reactie op dit onderzoek waar de minister al via een presentatie kennis van heeft kunnen nemen.

De heer Van Vliet (PVV): Ik betrap mevrouw Wiegman nu toch op een inconsistentie. Zij zei net dat de minister zegt: kernenergie is prima want daarmee worden wij minder afhankelijk van fossiele brandstof. Nu zegt zij dat dat feitelijk onjuist is omdat uranium uit Kazachstan komt. Ik volg het niet. Wat heeft uranium uit Kazachstan te maken met verminderde afhankelijkheid van fossiele brandstoffen?

Mevrouw Wiegman-van Meppelen Scheppink (ChristenUnie): Voorzitter. Niet ik maak mij schuldig aan inconsistentie, maar de minister. Hij zegt dat wij minder afhankelijk moeten worden van import van fossiele brandstof. Ja, en wat is dan een fossiele brandstof? Het uranium dat gebruikt wordt in onze kerncentrales moet toch echt uit het buitenland komen. Dat hebben wij niet in Nederland. Als je het belang van importonafhankelijkheid benadrukt, dan is er inderdaad sprake van inconsistentie.

De heer Van Vliet (ChristenUnie): Volgens mij is uranium geen fossiele brandstof. Het ijzererts voor de windmolens hebben wij echter ook niet zelf.

De heer Paulus Jansen (SP): Voorzitter, een punt van orde. Mevrouw Wiegman baseert zich op een presentatie voor Kamerleden afgelopen week. De heer Van Vliet was daarbij niet aanwezig. Ik zou het prettig vinden als Kamerleden die hier een grote broek aantrekken over wat collega's zeggen, van tevoren fatsoenlijk hun huiswerk maken.

De heer Van Vliet (PVV): Dat de heer Jansen een andere politieke stroming vertegenwoordigt die diametraal tegenover de mijne staat, is één ding, maar zijn "punt van orde" een heel ander. Dat is juist totaal buiten de orde. Ik ben bezig met mijn eigen zaak. Ik heb gewoon een vraag gesteld aan mevrouw Wiegman. Uranium is geen fossiele brandstof. Zij zegt: vermindering van de afhankelijkheid voor fossiele brandstoffen, uranium komt uit Kazachstan. Ik leg die link niet.

De voorzitter: Ik deel de mening dat het buiten de orde van deze vergadering is om het te hebben over de aanwezigheid op andere momenten.

Mevrouw Wiegman-van Meppelen Scheppink (ChristenUnie): Dan leggen wij verschillende linken. Hoe je uranium ook ziet, het komt uit het buitenland. Ik stel hierbij ook wat vragen over onder welke omstandigheden dat gebeurt. Ik heb er begrip voor dat mensen niet altijd overal aanwezig kunnen zijn. Ik kan dat ook niet; ik moet straks ook wat eerder weg in verband met andere onderwerpen in mijn portefeuille. Iedereen heeft inmiddels kennis kunnen nemen van de presentatie, want ik heb die verspreid. Zo helpen wij elkaar ook een beetje.

Er bestaan grote zorgen over de regeling duurzame warmte. Mijn motie daarover is destijds verworpen. Ik hoor vandaag graag of de regeling wel of niet wordt gecontinueerd. Er liggen honderden aanvragen bij agentschap.nl op basis van toezeggingen in november. De markt is echter gewoon geblokkeerd. Kan de minister hierover duidelijkheid geven en de regeling alsnog openstellen in 2011?

In het energierapport wordt uitvoerig aandacht besteed aan ruimtelijke ordening ten behoeve van grote energie-infrastructuurprojecten. Daarop is de rijkscoördinatieregeling van toepassing. Maar slimme netten en decentrale opwekking vragen ook om vroegtijdig aandacht in ruimtelijkeordeningsprocedures. Ik wijs de minister hierop, zoals ik ook eerder heb gedaan, en vraag hem om in overleg te gaan met gemeentes om daarover afspraken te maken. Het helpt ten slotte ook om gezamenlijk onze doelen te halen.

Dan het voorstel om het stroomnet deels in particuliere handen te laten komen. De fractie van de ChristenUnie heeft daarbij grote bedenkingen. Netwerkbedrijven moesten na de splitsing in overheidshanden blijven om hen te weerhouden van het nemen van risico's. Nu de netwerkbedrijven toch risico's hebben genomen, mogen zij deels worden verkocht. Dat is een aparte cirkelredenering. Het deels particulier maken van netwerken moedigt het risico van de investeringen nog meer aan. Investeerders vragen immers om hoge rendementen. Hoe zit het dan met de keuze om een deel van het Duitse net te kopen? Betekent dat uiteindelijk geen duurkoop voor de Nederlandse consument?

Nederland is inmiddels exporteur van stroom. Nederlandse consumenten en bedrijven betalen de rekening voor transport richting Duitsland. Ik vraag de minister daarom waarom hij niet het landelijk uniform producententarief zou gaan ophogen. Vooral de nieuwe kern- en kolencentrales eisen netverzwaring. Ik zou graag de Nederlandse burgers en bedrijven ontlasten door energiebedrijven voor een deel mee te laten betalen. Het is natuurlijk goed als de minister dit aankaart in Europees verband. Waarom beginnen wij niet al in Nederland? ECN heeft onderzoek gedaan vorig jaar en spreekt over 50% tot 100%. Dat lijkt mij wat hoog. Een start van 20% tot 40% lijkt mij heel redelijk. Het geldt alleen voor het transportnet van TenneT en raakt dus alleen die grote centrale productie, niet de decentrale productie. Het lijkt mij ook een mooie stimulans voor duurzame en decentrale opwekking. Extra kosten worden doorberekend in de marktprijs. Dat effect zal niet nadelig uitpakken voor de consument. Het vastrecht gaat iets omlaag, de elektriciteitsprijs gaat misschien iets omhoog en er is bovendien een Noordwest-Europese markt waarop de prijs bepaald wordt.

Een ander voordeel is dat er een prikkel komt voor producenten om niet lukraak centrales neer te zetten waarbij burgers opdraaien voor het aanleggen van het netwerk. Is de minister bereid om dit nationaal te overwegen, te beginnen met een bescheiden percentage?

Voor meer informatie zie ook www.tweedekamer.nl.