Datum:            7 juni 2012

Mevrouw Wiegman-van Meppelen Scheppink (ChristenUnie): Voorzitter. Laat ik maar meteen met de deur in huis vallen met de constatering dat er nog geen verpakkingenakkoord is. Gisteren besloot de VNG het desbetreffende besluit uit te stellen tot 12 oktober. Een meerderheid van de gemeenten is het niet eens met het besluit over statiegeld en wil meer zekerheid over de financiële gevolgen. Wat gaat de staatssecretaris doen om aan de bezwaren van gemeenten tegemoet te komen? Want linksom of rechtsom, er moet wat gebeuren. Gemeenten hebben duidelijkheid nodig, want ook zij zullen een begroting moeten opstellen voor 2013. Er liggen verschillende aangenomen moties over de betrouwbaarheid van cijfers over afval. In de uitgebreide brief van gisteren wordt niet ingegaan op de door de eigen inspectie geconstateerde tekortschietende kwaliteit van de monitoring. De ChristenUnie vraagt aan de staatssecretaris om aan te geven hoe hij nog dit jaar gaat zorgen voor een goede betrouwbare en onafhankelijke monitoring van de recyclingresultaten. De staatssecretaris wil naar 65% recycling van het huishoudelijk afval. Hier is een trendbreuk voor nodig. De afvalbranche adviseert een grondstoffenakkoord te sluiten met gemeenten met hierin een doelstelling voor het restafval en scherpe afrekenbare recyclingdoelen voor producenten in combinatie met producentenverantwoordelijkheid voor alle verpakkingen en ook voor materiaalstromen zoals textiel en meubels. Graag een reactie van de staatssecretaris op dit advies. De ChristenUnie is teleurgesteld dat in de werkgroep alleen gemeenten hebben gezeten en de afvalverwerkers die een belang hebben in vuilverbrandingsinstallaties. Waarom heeft de staatssecretaris niet gevraagd om hier ook de recyclingindustrie bij te laten aansluiten? Het gaat nota bene om een advies over meer recycling. Eenderde van het in studie genomen huishoudelijk restafval is grof huishoudelijk restafval. Volgens de recyclingbranche wordt er in het advies een veel te rooskleurig beeld gegeven van de tarieven van afvalverbrandingsinstallaties, namelijk € 128 per ton, terwijl deze inmiddels fors zijn gestegen. Mij bekruipt weer een beetje het gevoel dat er opnieuw erg optimistisch wordt gerekend maar ik laat graag mijn zorgen wegnemen. Wel constateert de werkgroep dat de kosten voor nasortering relatief laag zijn. Recent nog beweerde de staatssecretaris het tegenovergestelde in zijn antwoord op vragen over het conceptactiviteitenbesluit. De restcontainer van milieustraten doorsturen naar sorteerders zou te duur zijn. De staatssecretaris heeft kennelijk nog steeds deze mening want gisteren schreef hij dat het restafval gewoon naar een verbrandingsinstallatie gestuurd mag blijven worden. De ChristenUnie vindt dit niet acceptabel en vraagt de staatssecretaris nogmaals gemeenten te verplichten restcontainers voortaan altijd naar sorteerinstallaties te sturen. Er ligt hierover nog een aangehouden motie van mevrouw Dikkers die ik ook heb meegetekend. Er zijn nog steeds veel te veel illegale afvoerkanalen voor afgedankt ICT-afval. Van de 24 kilo per inwoner die per jaar kan worden ingezameld, verdwijnt tweederde uit het zicht. Dat is jammer. De ChristenUnie pleit opnieuw voor een afgifteplicht van e-waste door gemeenten. Het is mooi dat gescheiden inzameling van matrassen verplicht wordt. Recycling is nu echt te duur en de burger betaalt hiervoor via de afvalstoffenheffing. Is de staatssecretaris bereid onderzoek te doen naar de mogelijkheid van invoering van producentenverantwoordelijkheid voor matrassen om de recycling ervan mogelijk te maken? Nu de stortbelasting is afgeschaft, is de hoeveelheid gestort afval sinds januari verdubbeld. Met name de hoeveelheid grondreinigingsresidu is sterk gegroeid. De staatssecretaris kondigt een onderzoek aan, maar wanneer kunnen we daarvan het resultaat verwachten? Als ook de komende maanden de hoeveelheid gestort afval zo hoog blijft, moet wat betreft de ChristenUnie de stortbelasting zo snel mogelijk weer worden ingevoerd. Tot slot de biobrandstoffen. Sneller verplicht meer bijmengen, zoals de motie-Leegte vraagt, is prima maar alleen als het echt duurzame biobrandstof is, zowel voor de biodiversiteit als voor het klimaat en mensenrechten. Een hoger percentage mag dus niet leiden tot meer biobrandstof van de eerste generatie. Dit is volgens de staatssecretaris juridisch lastig omdat Europa het zou verbieden. Maar er is alleen ambtelijk contact geweest met de Europese Commissie. De staatssecretaris heeft geen voorstel officieel laten toetsen. Er ligt dus geen heel duidelijke uitspraak. Zo stellig lijkt mij de Europese Commissie helemaal niet, want binnenkort komt zij juist met een voorstel over indirect landgebruik. De staatssecretaris wil daar echter niet op wachten en stelt voor het bijmengpercentage alvast te verhogen en het bedrijfsleven maar te vertrouwen dat de biobrandstoffen snel duurzamer zullen worden. Maar dat lijkt mij toch echt niet verstandig. Dan kunnen we beter het bijmengpercentage voorlopig niet verhogen. Ondertussen constateer ik ook dat de prijzen van biobrandstoffen explosief stijgen. Ik ben heel erg benieuwd welk effect dat zal hebben op de markt en wat de juiste weg is naar een duurzame samenleving. Als er zo veel geld in biobrandstoffen gestoken moet worden, kunnen we dan toch niet beter kiezen voor andere duurzame toepassingen?

De heer Leegte (VVD): Het potentiële gat dat door de ChristenUnie geslagen wordt in het Lenteakkoord door te praten over dat statiegeld heb ik maar even laten liggen maar op uw opmerking over de biobrandstoffen wil ik nu toch wel ingaan. De ChristenUnie heeft eerder niet meegestemd maar geeft er nu wel steun aan. Dat is winst. De ChristenUnie moet echter toch ook weten dat in het eerste kwartaal van dit jaar de prijs van bio-ethanol lager was dan die van fossiele benzine? Het bijmengen van biobrandstoffen heeft dus een prijsdempend effect voor de consument aan de pomp gehad. Dat is dan toch pure winst? Dan hebben we het over tweede generatie duurzame biobrandstoffen. Dat is toch precies de duurzame weg die we met z’n allen opwillen?

Mevrouw Wiegman-van Meppelen Scheppink (ChristenUnie): De reden waarom de ChristenUnie destijds niet voor de motie-Leegte stemde betrof dezelfde zorgen zoals ik die nu ook al verwoordde. Wij vragen ons namelijk af of die brandstoffen echt duurzaam zijn en of er voldoende op getoetst en gestuurd kan worden. Die zorgen heb ik nog steeds en die zie ik ook bevestigd van verschillende kanten. Als het dan gaat om de pure winst: de ChristenUnie kijkt verder dan de VVD. Het gaat niet alleen maar om de prijzen bij de pomp. Met pure winst bedoel ik eerlijke prijzen voor eerlijke producten die niet alleen goed zijn voor de consument maar ook voor mensen in ontwikkelingslanden en voor de landbouw en voedselvoorziening daar. Dat zal allemaal meegewogen moeten worden. Ik maak mij daarover zorgen nu ik zie dat de druk op de bio-ethanolmarkt zo ontzettend groot aan het worden is door de prijsontwikkeling.

De heer Leegte (VVD): Ik zou mevrouw Wiegman willen aanraden om zich niet teveel zorgen te maken, want daar gaat ze alleen maar slechter van slapen. Feit is dat we te maken hebben met tweede generatie duurzame biobrandstoffen die in het eerste kwartaal van dit jaar goedkoper waren dan fossiele benzine. Dat is goed voor mens en natuur en voor de mensen die auto willen rijden. Dat betreft dus precies de criteria waar u het over hebt. Er is dus sprake van een prijsdempend effect en welvaartsontwikkeling. Dat is precies die ontkoppeling die we met z’n allen willen.

Mevrouw Wiegman-van Meppelen Scheppink (ChristenUnie): Over echte duurzame brandstoffen ben ik ook wel enthousiast. Maar als de staatssecretaris aangeeft juridisch nog geen mogelijkheden te zien om dat onderscheid goed te kunnen toepassen en er op te kunnen sturen, dan is het niet verstandig om te zeggen: we vertrouwen erop dat het ooit wel goed zal komen. Dat vind ik veel te snel gaan. Dan liever nu niet verhogen. Laten we het onderzoek verder afwachten. De Europese Commissie is bezig. Daarna kunnen we wellicht die stap met elkaar zetten.