Datum:            27 juni 2012

De heer Slob (ChristenUnie):
Voorzitter. Als er in ons land sprake is van een ramp en het luchtalarm afgaat, zijn de instructies voor het Nederlandse volk heel helder. Als dat luchtalarm afgaat, en dan niet op de eerste maandag van de maand om 12.00 uur, luiden de instructies: ga naar binnen, sluit ramen en deuren en stem af op de rampenzender. Wij weten allemaal dat dit de regionale zender is. De ratio achter dat advies is dat je bij ernstige situaties niet in paniek moet raken, dat je het overzicht moet behouden en dat je rustig, op basis van relevante informatie, moet beoordelen wat er gedaan moet worden. Die wijsheid, zo denken wij, zou ook in Europa van pas kunnen komen, als in de komende dagen de Eurotop plaatsvindt en als er verder wordt gesproken over versterking van de economische en monetaire unie. Het is een top waar grote druk op staat, vooral ook ingegeven door de financiële crisis, die behoorlijk om zich heen grijpt.

Als wij afgaan op de informatie die naar ons is toegekomen -- ik denk vooral aan het masterplan dat wij gisteren hebben ontvangen -- lijkt de wijsheid van hoe te handelen bij een luchtalarm niet echt op te gaan in Europa. Men lijkt veel meer te kiezen voor een vlucht naar voren, onder het motto: meer eenheid, omdat verdeeldheid Europa schaadt. Meer Europa, omdat wij te weinig Europa zouden hebben. Meer politieke eenheid, omdat de huidige economische en monetaire unie die eenheid zou ontberen. Er moet een bankenunie komen, omdat landen zelf banken niet overeind kunnen houden. Er moet een begrotingsunie komen, omdat eurolanden niet in staat blijken, zich te houden aan de Europese begrotingsregels.

De vraag is, of wij hiermee de goede weg inslaan. Daarbij komt dat men lijkt te vergeten dat de EU niet gelijkstaat aan de eurozone. Daar horen 17 landen bij. Tien EU-lidstaten staan erbuiten. Met nog eens drie staten delen wij de Europese Economische Ruimte. Oplossingen voor de financiële problemen in Europa kunnen dan ook niet zomaar buiten hen om gevonden worden. Wij zullen hen erbij moeten blijven betrekken.

Waar staat de regering in dezen, ook kijkend naar de wijze waarop Van Rompuy c.s. nu bezig zijn dat EU-tapijt verder te ontrollen naar een steeds grotere politieke unie? Hoe doordacht zijn deze plannen? Heeft het inslaan van deze richting de steun van de Nederlandse regering? Ik verwacht van de minister-president daarop straks in zijn eerste termijn een heel helder antwoord.

Het nieuwe masterplan roept bij de ChristenUnie een cruciale vraag op. Van wie is Europa eigenlijk?

Wordt Europa niet steeds meer het exclusieve eigendom van de bankiers en de economen? Waar is de zo cruciale aandacht voor burgers gebleven? Van Rompuy tikt het in zijn masterplan heel kort aan, maar doet niet meer dan dat. Het vertrouwen van de financiële markten in de eurozone lijken nu belangrijker gevonden te worden dan het vertrouwen van burgers van de verschillende lidstaten in de Europese samenwerking.

De Europese leiders maken een vlucht naar voren, maar de burger raakt steeds meer uit beeld. Ik vind dat zorgelijk. Ik heb zorg over de machteloze burger en over de democratische legitimatie over in Europees verband gemaakte afspraken. Het democratisch deficit is geen doembeeld van alleen maar eurosceptici. Steeds meer mensen die betrokken zijn bij Europa, wijzen op het proces waarbij democratie wordt opgeofferd in naam van de euro en de economie. Onder meer Jacques Delors stelde onlangs dat de Europese leiders zo druk zijn met de economie en de eurocrisis, dat zij een ondemocratisch EU creëren. Wat doet het kabinet tijdens de EU-top met dit soort waarschuwingen?

Naar aanleiding van het masterplan heb ik nog een aantal vragen. Welke invulling wordt nu precies voorgestaan als het om de bankenunie gaat? Gaat het hier alleen om een aanscherping van het toezicht, die onze steun heeft en conform de commissie-De Wit is? Of gaat het ook om wederzijdse garantiestellingen? Daar hebben wij grote moeite mee. Als dat laatste er wel bij hoort, hoe staat het kabinet daarin en wat betekent dat concreet voor het land, om nog maar te zwijgen over de banken? Ik ben bang dat zij dan achterover gaan leunen. Dat is wat wij noemen moral hazard.

Gaan alle banken onder het Europees toezicht vallen, of alleen de grote systeembanken? Wat zou dat voor Spanje betekenen, waar juist de kleine banken in de problemen zijn gekomen? Wat betekent een Eurobank voor onze relatie met de belangrijkste financiële sector, die in Londen is gevestigd?

Onder aanvoering van de Franse president Hollande wordt ook gesproken over groeibevorderende maatregelen. De heer Roemer heeft daar zojuist ook aandacht voor gevraagd. Ik sluit niet uit dat ook de PvdA-fractie er iets over gaat zeggen. Natuurlijk is groei mooi, maar wij moeten oppassen dat wij in Europees verband niet aan luchtfietserij gaan doen. Groei vindt uiteindelijk niet plaats in Brussel, maar in de landen zelf. Begrijp ik goed dat Nederland niet meer wil doen dan nodig is ter versterking van de economische stabiliteit? Ik bedoel daar feitelijk de begrotingsregels mee. Ik vraag de minister-president of dat klopt.

Tot slot kom ik op Griekenland. Wij hebben daar vaak over gesproken en ik denk dat wij daar de komende tijd ook nog vaker over zullen spreken. Nadat de verkiezingen hebben plaatsgevonden, heeft Griekenland om meer tijd gevraagd voor de verdere invulling van al gemaakte afspraken. Gezien de precaire situatie daar is het misschien niet helemaal een onlogisch verzoek, maar de vraag is wel in hoeverre wij daarin mee kunnen gaan. Wat is het standpunt van het kabinet?

Voor meer informatie: www.tweedekamer.nl.