Datum:             15 december 2011

Mevrouw Wiegman-van Meppelen Scheppink (ChristenUnie):

Voorzitter. "De wet is verre van volmaakt, maar is beter dan de buitengewone uitgavenregeling en biedt goede mogelijkheden voor verdere verbetering en verfijning in de toekomst." Met die woorden heeft de ChristenUnie in 2008 ingestemd met de Wtcg. Wij zagen de Wtcg ondanks allerlei kritiekpunten als een vooruitgang ten opzichte van de buitengewone uitgavenregeling. De Wtcg zou immers het niet-gebruik zo veel mogelijk tegengaan en de Wtcg compenseert automatisch. Dat waren belangrijke punten.

Laat ik nog een mooie passage citeren uit de brief van staatssecretaris Bussemaker over de Wtcg uit 2008. "De overheid kan het ongemak, de last en de pijn die chronisch zieken en gehandicapten ervaren, niet wegnemen. De overheid kan wel bevorderen dat mensen met een beperking normaal kunnen meedoen aan het leven van alledag. Dat kan door op alle beleidsterreinen van werken, wonen, vervoer et cetera rekening te houden met menselijke beperkingen. In aanvulling hierop kan de overheid nog een tegemoetkoming bieden in de meerkosten die voortvloeien uit een chronische ziekte of handicap". De ChristenUnie vindt dat waardevolle uitgangspunten en mooie principes om te hanteren.

Over naar nu. In 2007 is door het NIVEL een onderzoek gedaan naar de meerkosten van chronisch zieken en gehandicapten. Ik heb geen aanleiding om deze gegevens niet meer relevant te vinden. De verschillende meerkosten zijn te onderscheiden in verschillende groepen. Dit zijn de directie ziektekosten zoals de eigen bijdrage in de thuiszorg, hulpmiddelen, aanpassingen en niet-vergoede ziektekosten, wonen en andere vaste lasten zoals vervoer, verzekering et cetera. Je hebt huishoudelijke uitgaven voor het dagelijks levensonderhoud, kleding, schoeisel, inventaris en onderhoud aan huis en tuin, vrijetijdsbestedingen, maatschappelijke participatie zoals telefoon, internet, studie, abonnementen, verenigingen, uitgaan et cetera. Per jaar liepen in 2007 de meerkosten op tot ongeveer €2500 per jaar.

Toen de buitengewone uitgavenregeling werd afgeschaft, ging per saldo circa 1,8 miljoen huishoudens er in inkomen op vooruit en circa 2 miljoen huishoudens ging er in inkomen op achteruit. Laat ik vandaag met nadruk vaststellen dat het allemaal nog niet zo lang geleden is geweest dat we een flinke korting hebben doorberekend aan chronisch zieken en gehandicapten.

Voor 2012 wil de regering het systeem opnieuw wijzigen. De Wtcg wordt volgend jaar al inkomensafhankelijk. Ligt het aan mij, of wordt alles wat geld oplevert erg snel door de Kamer geloodst? Voor alles wat geld kost gaan er maanden overheen. Een bezuiniging op de Wtcg moet er snel voor de kerst doorheen en op ratificatie van het VN-verdrag inzake rechten van personen met een handicap moeten we wachten en nog eens wachten omdat het allemaal zorgvuldig moet gebeuren, aldus de regering. Wat is dat toch met dit kabinet?

Er is gekozen voor een heel ingewikkelde constructie; dat blijkt uit de stijging in uitvoeringskosten. Dat was eerst zo'n 4% van het totaal uit te keren bedrag aan tegemoetkomingen, maar nu zal het stijgen tot circa 7% à 8%. Moet dat echt zo? Is dat echt onvermijdelijk? Ik hoor graag een reactie hierop.

Ik vind het verontrustend om te horen dat het steeds lastiger wordt voor chronisch zieken en gehandicapten om in aanmerking te komen voor bijzondere bijstand bij gemeenten. Gemeenten gebruiken bij het behandelen van een verzoek vaak het argument dat er al compensatie wordt gegeven, namelijk door de Wtcg. Hoe moet dat als er straks minder mensen in aanmerking komen voor de Wtcg? Ook hierop hoor ik graag een reactie. Stop de stapeling, misschien moeten we dat vandaag ook nog maar eens roepen.

Sinds de invoering van de Wtcg in 2009 zijn de regels die gelden voor de tegemoetkoming van jaar tot jaar gewijzigd. Wij vinden het inkomensafhankelijk maken van de Wtcg op zich een logische gedachtegang, maar de door het kabinet gestelde inkomensgrenzen vinden wij te laag. Uit berekeningen blijkt dat ongeveer 40% van alle mensen met recht op een tegemoetkoming, deze tegemoetkoming zal verliezen. Op de vraag waarom ervoor is gekozen om de grens bij een toetsingsinkomen van €24.570 bij alleenstaanden en €35.100 voor belanghebbenden met een partner te leggen, werd geantwoord dat de regering zich genoodzaakt ziet om op gepaste wijze te bezuinigen op de overheidsuitgaven. De tegemoetkoming zal worden beperkt tot diegenen die, gelet op hun inkomen, deze het hardst nodig hebben om de extra kosten als gevolg van hun ziekte of handicap te kunnen dragen. Echter, waarom ontvangt een alleenstaande die bijvoorbeeld €25.000 als toetsingsinkomen heeft volgend jaar wel een compensatie voor zijn of haar zorgverzekering, maar geen tegemoetkoming voor zijn of haar handicap? Ik kan het niet uitleggen en ik hoor het graag van de minister als zij dat wel kan. Als het recht op een tegemoetkoming wordt gelijkgetrokken met de grens die ook geldt voor de zorgtoeslag, dan zorgt dit ervoor dat ook mensen met een beperking en een modaal inkomen, een tegemoetkoming krijgen. Een gezinsinkomen van rond €35.000 is in de ogen van de ChristenUnie-fractie niet ruim modaal. Dat is de reden waarom we op dit punt, samen met de PvdA-fractie, een amendement hebben ingediend.

Ik wil nu ingaan op de wijziging die van toepassing is op het aanpassen van de selectiecriteria. Het is mooi dat de selectiecriteria worden aangepast om een bredere toegang tot de Wtcg te bewerkstelligen. Een verdere verfijning in de afbakening is ook voortdurend onze wens geweest. Zo is de minister voornemens om bij de tegemoetkoming over 2012 hulpmiddelen die duiden op levenslange beperking op te nemen bij de afbakening van de selectiecriteria. Dat geldt ook voor de hulpmiddelen voor slechtzienden en blinden. Ik vind echter niets terug over het verbeteren van de selectiecriteria voor doven. Ik zou dat ook graag zien en vraag dus aandacht voor mensen met een auditieve beperking. Deze risicogroep is immers ook door de taskforce-Linschoten omschreven. Ik vraag het volgende om deze groep tegemoet te komen. Kan aan de bezwaaradviescommissie van het CAK geen bevoegdheid worden gegeven om bezwaarprocedures niet conform de letter, maar conform de geest van de wet te beoordelen, waarbij speciale aandacht uitgaat naar mensen met een auditieve beperking? Men kan via een artsenverklaring duidelijk maken wat de beperking is en welke meerkosten deze met zich meebrengt. Graag een reactie op dit voorstel.

Ook ben ik benieuwd naar een reactie op het voorstel om dove mensen te traceren via een administratieve koppeling met gebruik van een doventolkvoorziening. Vrijwel alle dove mensen komen in aanmerking voor deze voorziening en dit zou ook een goede manier zijn om mensen met een auditieve beperking op te sporen.

Het is nog niet zo lang geleden dat we een wet hebben aangenomen, de Wtcg. Vandaag staan we hier weer en ik verwacht het onderwerp Wtcg ook snel weer terug op de agenda van de Kamer naar aanleiding van wat de minister schrijft in haar brief van 8 december over heroriëntatie op de verschillende regelingen. Als mogelijke alternatieven noemt de minister een route naar de Wmo, het gebruik van ICF en het vereenvoudigen van de regeling. Ik vraag de minister nadrukkelijk om in die heroriëntatie goed kennis te nemen van wat patiënten- en gehandicaptenorganisaties aan kennis in te brengen hebben. Graag krijg ik een toezegging van de minister op dit punt.

Mevrouw Leijten (SP):

Volgens mij heeft minister Donner in 2008 gezegd dat het geen bezuiniging was. Het budget voor de buitengewone uitgavenregeling zou beter worden verdeeld en er zou niet bezuinigd worden. Nu zien we dat er wel wordt bezuinigd, te weten 250 mln., wat ongeveer de helft is. Ik heb mevrouw Wiegman daarover niet gehoord. Wat vindt zij ervan dat er wordt bezuinigd op de Wtcg?

Mevrouw Wiegman-van Meppelen Scheppink (ChristenUnie):

Ik heb gezegd dat ik het uitgangspunt om de regeling inkomensafhankelijk te maken wel een goed uitgangspunt vind. Ik heb daarvoor ook vaker aandacht gevraagd. Op enig moment hebben we een algemeen overleg met de minister gehad. In een motie heb ik aandacht gevraagd voor de mensen die massaal aangaven de tegemoetkoming eigenlijk helemaal niet nodig te hebben. Ik heb nog geopperd om het voor die mensen mogelijk te maken dat bedrag in een fonds te kunnen storten, zodat dat echt ten goede kon komen aan de chronisch zieken en gehandicapten. Ik vind het dus niet zo'n probleem dat het geld bij deze groep mensen wordt weggehaald. Ik heb ook niet het idee dat die mensen het als een probleem ervaren. Het is een mooi principe om de tegemoetkoming toe te spitsen en inkomensafhankelijk te maken. Wel heb ik grote bezwaren tegen de inkomensgrenzen die dit kabinet legt en daarom heb ik ook een amendement ingediend.

Mevrouw Leijten (SP):

Ik stel vast dat de ChristenUnie het niet erg vindt dat er wordt bezuinigd op de Wtcg. Dat was toch één van de criteria waarvan de ChristenUnie destijds zei dat het geen bezuinigingsronde moest worden. Nu is de Wtcg er, waar je even 100 of 250 mln. uit kunt halen. Dat wordt dan "inkomensafhankelijk maken" genoemd. Dat is dus mede mogelijk gemaakt doordat de inkomensafhankelijke regeling, namelijk de buitengewone-uitgavenaftrek, destijds is afgeschaft.

De voorzitter:

U hebt ook nog een vraag?

Mevrouw Leijten (SP):

Ik vind het jammer dat de ChristenUnie zich niet verzet tegen de bezuinigingen, wederom, op chronisch zieken en gehandicapten.

Mevrouw Wiegman-van Meppelen Scheppink (ChristenUnie):

Ik heb toch het idee dat mevrouw Leijten niet echt op mijn argumenten ingaat. Mijn problemen destijds en ook op dit moment zijn dat ik een goede regeling wil voor chronisch zieken en gehandicapten. Die buitengewone-uitgavenaftrek die zojuist verheerlijkt werd door mevrouw Leijten, was het niet. Ik herinner me dat 6 miljoen mensen er gebruik van maakten. Op het moment dat de regeling werd afgeschaft, werden massaal de laatste Armanimodellen aan brillen aangeschaft om er gebruik van te maken. Ik ben voor een betere regeling, juist voor chronisch zieken en gehandicapten. Die groep moet je goed in beeld hebben en redelijk tegemoetkomen. Vandaar mijn amendement om voor die groep de inkomensgrenzen op een reëlere hoogte te stellen. Op deze manier en zoals ik nu de brief lees -- daar geef ik mevrouw Leijten gelijk in -- heb ik toch het idee dat het doel niet primair is om een betere regeling voor chronisch zieken en gehandicapten te maken, maar dat het veel meer de vraag is hoe een bepaalde bezuinigingstaakstelling kan worden ingeboekt. Als dat primair het doel is, heb ik er moeite mee dat naar dat bedrag wordt toegerekend. De ChristenUnie was een aantal jaren geleden voor een betere regeling voor chronisch zieken en gehandicapten en daar is zij nog steeds voor.

Mevrouw Dijkstra (D66):

Ik kreeg net het amendement van mevrouw Wiegman onder ogen, wij allemaal overigens. Ik vroeg mij af wat de dekking is.

Mevrouw Wiegman-van Meppelen Scheppink (ChristenUnie):

Dat vind ik wel een interessante vraag. Wij hebben het over een wijziging van een wet. Ik wil een betere wet. Daarvoor is het amendement bedoeld. Ik wil de inkomensgrens gelijk trekken met die voor de zorgtoeslag. Ik voelde mij niet direct verantwoordelijk, waar de regering kiest voor een bezuinigingstaakstelling via deze wet, om dat voor de regering in dit amendement te regelen. Het gaat mij echt om de vaststelling van de wet en de grenzen die je hanteert. Als mevrouw Dijkstra mij vraagt of ik ideeën voor bezuinigingen heb, is mijn antwoord dat zij in onze tegenbegroting moet kijken. Als het concreet om de Wtcg gaat, zou ik kunnen kijken of bepaalde maatregelen binnen fysiotherapie voor verandering vatbaar zijn. Je zou je dan moeten concentreren op meerjarig gebruik in plaats van het gebruik na een ziekenhuisopname.

De voorzitter:

Het gaat over wetgeving, dus ik geef echt wel ruimte. Iets compacter kan echter ook. Ik begrijp echter dat mevrouw Wiegman klaar is.

Mevrouw Wiegman-van Meppelen Scheppink (ChristenUnie):

Ja.

Voor meer informatie zie ook www.tweedekamer.nl.