Datum:             6 december 2011

Mevrouw Wiegman-van Meppelen Scheppink (ChristenUnie):
Voorzitter. Stel je voor dat je een enorm landhuis en een enorm landgoed tot je beschikking krijgt van een familielid, om tijdelijk te beheren. Je krijgt alles in beheer en mag er naar eigen goeddunken gebruik van maken. Je mag ervoor zorgen, erin wonen of wat dan ook. Wat doe je dan? Zo goed als je kunt ervoor zorgen, lijkt me. Misschien kun je niet alles en waarschijnlijk doe je niet alles goed, maar zo goed als je kunt, draag je er zorg voor. Onze situatie in deze wereld is te vergelijken met dit voorbeeld. Wij mensen hebben van God het beheer gekregen over zijn schepping.

Dit voorbeeld heb ik niet van mezelf. Ik hoorde het laatst van een predikant, naar aanleiding van de actie "Hoop voor de schepping". Onder die noemer zijn christelijke organisaties op 5 november, de Natuurwerkdag, aan het werk gegaan in de natuur. Ik mocht het startschot geven op een zorgboerderij, een prachtige plek, waar zorg voor mensen, dieren en natuur samenvallen.

Hoop voor schepping. Dat is voor mij ook het vertrekpunt voor deze begroting. Tegen dat licht wil ik de inzet van de staatssecretaris beoordelen. Getuigt zijn inzet van "zorg voor de aarde", de nieuwe CDA-formulering voor rentmeesterschap?

Dit najaar zou het najaar van Bleker moeten worden. Veel beloftes zouden tot wasdom komen. Maar wat is de realiteit? De Programmatische Aanpak Stikstof? Nog niet gezien. Bestuursakkoord natuur? Nog niet beklonken. Natuur- en milieueducatie? De visie is uitgesteld. In plaats van duidelijkheid is er voortdurende onduidelijkheid voor boeren, natuurorganisaties en lokale overheden. Natuur? Nu even niet, zegt de staatssecretaris eigenlijk. In de crisistijd moeten we prioriteiten stellen. Dan komt natuur weleens achteraan, zei hij vanochtend op de radio. Hoezo zorg voor de aarde? Juist in crisistijd is het van belang om zorgvuldig om te gaan met wat kwetsbaar is. Onevenredig bezuinigen op natuur past daar niet bij. Zelfs waar provincies zelf verantwoordelijkheid nemen voor al eerder gemaakte afspraken en de financiering daarvoor van buitenaf aantrekken, trekt de staatssecretaris zich terug. Zelfs de rechter moet eraan te pas komen. Donderdag weten we meer.

Ik kom vandaag zelf maar met voorstellen in het kader van rentmeesterschap, om te beginnen de zorgboerderij. De toekomst hiervan is onzeker nu het persoonsgebonden budget wordt aangepast. Het voortbestaan van zorgboerderijen is voor zowel cliënten als boeren van groot belang evenals voor de leefbaarheid van het platteland. Is de staatssecretaris bereid, zorgboerderijen waar mogelijk te ondersteunen, bijvoorbeeld door certificering die leidt tot het contracteren van zorg?

Dan de tuinbouwsector. Afgelopen weken ben ik regelmatig in Noord-Holland op werkbezoek geweest, onder andere bij Enza Zaden Nederland en Agriboard Noord-Holland Noord. Recentelijk is een motie aangenomen om Agriboard Noord-Holland Noord de status van greenport te geven. Ik vraag om een snelle opvolging van deze motie. Het is voor deze regio namelijk van groot belang dat deze greenport zich kan ontwikkelen. Ook versterking van het onderwijs is essentieel. Concreet betekent dit agrarisch onderwijs op het vmbo en het mbo, voldoende vakleraren en samenwerking tussen bedrijfsleven en hogescholen. Ik krijg hier graag een reactie op, evenals op het overleg dat loopt.

In het verlengde hiervan vraag ik aandacht voor het Actieplan Roos. De rozenteelt kampt met een aantal problemen. Door de sector is een actieplan ontwikkeld voor duurzame productie met toekomst. Ondersteuning is gewenst om deze slag mogelijk te maken. Allereerst is dit voor de toepassing in de kassen zelf van onderzoek en nieuwe technieken. Op dit punt heb ik een amendement ingediend. Daarnaast is er ook een goed middelenpakket nodig en inzet op Europese harmonisatie. Ik krijg graag een reactie op het actieplan.

Ik ga van de tuinbouw naar de financiële positie van land- en tuinbouwers in het algemeen. Daarbij zie ik één grote gemene deler, namelijk de scheve prijsverdeling in de keten en de boer die altijd aan het kortste eind trekt. De staatssecretaris erkent dat de situatie zorglijk is voor bijvoorbeeld de varkenshouders. Maar ook hier weer heeft hij een dubbele houding: hij heeft zorgen maar onderneemt geen actie. In 2020 zou al het vlees duurzaam moeten zijn, maar ik verwacht niet dat de staatssecretaris hiervoor zelf zijn stoel uitkomt. Zelfs waar betrokkenheid was, zoals in het convenant tussensegmenten of het Platform Verduurzaming Voedsel, trekt hij zich terug. Ik vind dit echt teleurstellend. Afgelopen week is er een breed overleg geweest met de NMa, ondernemers en maatschappelijke organisaties. Ik ben erg benieuwd wat daar is uitgekomen. Kan de staatssecretaris in overleg met de NMa meer duidelijkheid geven aan de marktpartijen en maatschappelijke organisaties over de wettelijke ruimte en de NMa stimuleren om richtsnoeren voor de markt te ontwikkelen?

Dit sluit goed aan bij de inzet van de ChristenUnie voor eerlijke supermarkten. De noodzaak om met supermarkten een convenant te sluiten, zodat alle supermarkten voldoen aan minimale eisen blijft onverminderd groot. De bestaande maatregelen garanderen geen minimaal duurzaamheidniveau, terwijl dat wel de vraag was in de motie-Voordewind. Hoe gaat de staatssecretaris echt zorgen voor uitvoering van deze motie?

Rentmeesterschap is meer dan goed beheer; het is ook vooruitkijken. Dat doe ik met de commissie-Van Doorn. Die stelt dat in 2020 50% van de veevoereiwitten uit Europa moeten komen. Dat is niet alleen duurzaam maar ook economisch heel verstandig nu Brazilië de soja-export veel meer op China gaat richten en de prijzen in Europa wel eens heel hard kunnen gaan stijgen. Eigen productie is dan al snel goed voor de portemonnee van de veehouder en verkleint de afhankelijkheid van import van buiten de Europese Unie. Daarom nu de ontwikkeling en veredeling van eiwitgewassen ter hand nemen voor teelt in Europa. Ik heb op dit punt een amendement ingediend.

Terug naar de natuur. Voor een aantal soorten is dringend actie vereist, met vrij eenvoudige maar gerichte maatregelen op korte termijn. Dat hoeft niet veel te kosten. Ook op dit punt heb ik een amendement ingediend. Ik ben blij met de oplossing die gevonden is voor de riettelers. Ik wilde staatssecretaris wel vragen hoe hij ervoor gaat zorgen dat private partijen meer betrokken worden bij de natuur. Hoe staat het bijvoorbeeld met de TEEB-studie die eind dit jaar zou verschijnen? Ik wil alvast één concreet voorstel doen. De productie van hout kan zonder inbreuk te doen op duurzaamheidprincipes flink omhoog. Momenteel loont dat echter niet omdat het meteen een korting op subsidie betekent. Is de staatssecretaris bereid om dat te veranderen?

Voorzitter. Hoop voor de schepping. Aan de vruchten kent men de boom. Ik kijk uit naar de reactie van de staatssecretaris.

Voor meer informatie zie ook www.tweedekamer.nl.