Datum:             29 september 2011

Mevrouw Schouten (ChristenUnie): Voorzitter. Afgelopen week werd duidelijk dat er in de politiek een werkelijkheid voor de schermen en een werkelijkheid achter de schermen is. Voor de schermen is iedereen nog hard bezig om het noodpakket van 21 juli rond te krijgen, terwijl achter de schermen allang gewerkt blijkt te worden aan een nieuw plan waarin een substantiële herstructurering van de Griekse schuld centraal staat. Zowel de directeur van de Nederlandsche Bank als de voorzitter van de AFM stelden afgelopen week dat een faillissement van Griekenland niet uitgesloten moet worden. De heer Gerritse riep de politiek zelfs op om eerlijk te zijn; spreken over een faillissement van Griekenland is geen bangmakerij maar het onder ogen zien van de waarheid. Kan de staatssecretaris reageren op de woorden van de heer Knot en de heer Gerritse? Met name vraag ik om een uiteenzetting over de opmerking dat de politiek de waarheid onder ogen moet zien.

Mijn fractie heeft al langer benadrukt dat een herstructurering van de schulden noodzakelijk is om de Griekse economie weer perspectief te bieden. Dat is geen eenvoudige boodschap maar, om in de terminologie van de heer Gerritse te blijven, het onder ogen zien van de waarheid. Tijdens het vorige AO concludeerde mijn partij al dat het noodpakket van juli eigenlijk op sterven na dood is en dat er gefocust moet worden op kwijtschelding van de Griekse schulden, waarbij bekeken moet worden welke effecten dit heeft op de banken en de economie.

Ik vraag aan de staatssecretaris of hij nog steeds achter het noodpakket van 21 juli staat en of hij met minister De Jager nog steeds gelooft dat alle leningen aan Griekenland met rente terug worden betaald. En zo ja, hoe hij in dat licht de opmerking van mevrouw Merkel interpreteert dat het van de bevindingen van de trojka afhangt of er weer heronderhandeld moet worden.

De heer Plasterk (PvdA): Mijn vraag aan mevrouw Schouten is eigenlijk dezelfde als die aan de heer Irrgang. Eerder heeft de ChristenUnie gezegd dat zij niet tegen het uitkeren van de resterende tranches van de lopende lening is maar wel tegen het verstrekken van de nieuwe leningen. Nu pleit de ChristenUnie voor het herstructureren van de Griekse schuld. Mocht dat gebeuren, zou de ChristenUnie dan wel bereid zijn om steun te geven aan een tweede lening?

Mevrouw Schouten (ChristenUnie): Ik snap de vraag niet helemaal.

De heer Plasterk (PvdA): De vraag is misschien ingewikkeld omdat het standpunt van de ChristenUnie wat ingewikkeld was. Twee partijen in de Kamer hebben gezegd: geen cent meer naar Griekenland. Dat stond in de motie-Van Dijck, gesteund door de SP. Die motie heeft de ChristenUnie indertijd niet gesteund, maar die partij was wel tegen het verder verstrekken van leningen aan Griekenland als de schulden daar geherstructureerd zouden worden. Is de ChristenUnie nog steeds van mening dat er geen nieuw geld naar Griekenland moet gaan?

Mevrouw Schouten (ChristenUnie): Ik denk dat de heer Plasterk er belang bij heeft om de indruk te wekken dat ons standpunt niet helder is geweest. Vanaf begin mei zijn wij echter vrij duidelijk geweest over ons standpunt in dezen. Het is juist de Partij van de Arbeid die daar telkens weer onduidelijkheid over laat bestaan. De ChristenUnie heeft heel helder gezegd dat de schulden geherstructureerd moeten worden en dat er geen tweede lening komt omdat je daarmee schulden op schulden blijft stapelen. De heer Plasterk kan weten dat ik dit iedere keer opnieuw zeg. Daarnaast moeten we bekijken wat er voor nodig is om het effect op de banken en op de economieën zo minimaal mogelijk te laten zijn. Daarom hebben wij ook nooit gezegd dat er geen cent meer naar Griekenland moet. Wij hebben namelijk altijd het eerlijke verhaal willen vertellen: welk scenario je ook kiest, het zal ons altijd geld kosten. Dit is niet nieuw, we zeggen dit al vanaf mei.

De heer Plasterk (PvdA): Het is geen kritiek, ik probeer het gewoon helder te krijgen. Als ik goed geluisterd heb, is de ChristenUnie bereid om nieuw geld ter beschikking te stellen om ervoor te zorgen dat een mogelijke herstructurering in Griekenland met minimale schade voor de euro plaatsvindt. Vat ik dit goed samen?

Mevrouw Schouten (ChristenUnie): Wij hebben gezegd dat het afsluiten van een lening voor Griekenland niet de weg is. Wel zullen wij -- mochten er problemen ontstaan -- bekijken wat er voor nodig is om in ieder geval het gevaar voor de banken en voor de Europese economieën te beperken. Maar goed, daarmee loop ik op de zaken vooruit.

De heer Koolmees (D66): Ik begrijp het verhaal van mevrouw Schouten heel goed, maar naar mijn idee is het een deel van het verhaal. De heer Knot en de heer Gerritse hebben ertoe opgeroepen om eerlijk te zijn maar voegen daar het volgende aan toe. Stel dat je in een situatie terechtkomt dat er geherstructureerd moet worden, dan moet je ook bereid zijn om maatregelen te nemen om besmetting te voorkomen. Mevrouw Schouten gaf zojuist aan dat er dan eventueel maatregelen nodig zijn om dat te doen. Betekent dit concreet dat zij ook voorstander is van een verhoging van het noodfonds om te voorkomen dat andere landen besmet raken?

Mevrouw Schouten (ChristenUnie): Ik wil eerst weten wat de opties zijn en wat daarvoor nodig is. De verhoging van het noodfonds wordt momenteel als enige optie genoemd. Dat wordt ongeveer per week verdubbeld; op het moment zou er al 2000 mld. nodig zijn. Ik wil eerst weten welke opties er zijn en ga dus niet op de zaken vooruitlopen. Wel spreek ik duidelijk de bereidheid uit om constructief na te gaan wat er nodig is. Frankrijk is al eigen plannen aan het ontwikkelen om de eigen banken te redden; het primaat moet dan ook zijn dat lidstaten die hun eigen broek op kunnen houden dat ook zelf moeten doen. Toen in 2008 onze banken onderuitgingen, stond er ook niemand klaar met een zak vol geld. Dat hebben wij gelukkig zelf kunnen opvangen. Dat zou het uitgangspunt moeten zijn. Nogmaals: mijn partij is bereid om te bekijken wat er nodig is als er problemen ontstaan, maar wel pas dan.

De heer Tony van Dijck (PVV): Ik ben even nieuwsgierig; misschien heb ik iets gemist. De ChristenUnie was tegen de zesde tranche, misschien zelfs al tegen de vijfde tranche. In ieder geval is zij tot inzicht gekomen; dat valt alleen maar toe te juichen. Ook is de ChristenUnie tegen een tweede bail-out van 109 mld. richting Griekenland. Is de ChristenUnie ook tegen EFSF II, dat aanstaande donderdag aan ons wordt voorgelegd, waardoor het noodfonds wordt uitgebreid en wij uiteindelijk voor 100 mld. garant gaan staan?

Mevrouw Schouten (ChristenUnie): Er wordt net gedaan alsof EFSF II iets nieuws is. Volgens mij is een halfjaar geleden al afgesproken om de EFSF op te hogen en de bestedingsmogelijkheden daarvoor te verruimen. Wij zijn daar niet op voorhand tegen, omdat wij er wel mee ingestemd hebben dat de EFSF er komt met een leencapaciteit van 440 mld. In die zin zijn wij daar nooit tegen geweest. Alleen vonden wij het pakket van 21 juli niet goed genoeg, omdat er niet voldoende kwijtschelding en herstructurering van de Griekse schuld plaatsvond. Wij constateerden dat er weer schuld op schuld gestapeld werd richting Griekenland. Dat was voor ons het argument om te zeggen: dit is niet voldoende om het pakket te kunnen steunen.

De heer Tony van Dijck (PVV): Nu worden zaken door elkaar gehaald. De EFSF, het noodfonds, wordt uitgebreid van 25 mld. via 56 mld. naar 100 mld. Dat noodfonds is in drie trappen uitgebreid naar 440 mld. Eerst was het effectief 250 mld., toen 440 mld. en nu is het 440 mld. onder de ruimhartige condities van 3,5% en 30 jaar looptijd. Daarom moeten wij nu voor 100 mld. garant staan in plaats van 56 mld., vanwege die genereuze condities qua rente en looptijd. Over dat pakket wordt vandaag in Duitsland gestemd; gisteren lag het in Finland ter stemming voor. Wij moeten er aanstaande donderdag ja tegen zeggen. Zegt de ChristenUnie nee tegen een garantie van 100 mld. van Nederland aan dat tijdelijke noodfonds? Dat staat dus los van Griekenland.

Mevrouw Schouten (ChristenUnie): Dat staat niet los van Griekenland, want die verlengde looptijd en die 3% hebben ook te maken met de Griekse situatie. Die kunnen dus niet van elkaar worden losgekoppeld. Wij hebben ingestemd met een leencapaciteit van het noodfonds ter hoogte van 440 mld. Nu gebleken is dat die effectief niet 440 mld. was, zullen wij daarmee instemmen omdat wij op voorhand hebben gezegd dat wij dat wilden.

De heer Tony van Dijck (PVV): Dat was inderdaad een halfjaar geleden. Op het moment ligt er echter een voorstel voor van 440 mld. tegen een gunstigere rente en een langere looptijd. Daarom gaat ons garantieplafond omhoog en daarom krijgen wij morgen een nieuwe begroting. Daar moeten wij aanstaande donderdag over beslissen. Een halfjaar geleden hebt u met iets anders ingestemd. Nu ligt een nieuw voorstel voor dat losstaat van Griekenland. Dat geldt ook voor Ierland en Portugal, en als straks Italië aanklopt, gelden die gunstige rente en die lange looptijd ook voor dit land. Deze discussie staat dus los van Griekenland. Aanstaande donderdag moeten wij daarover een besluit nemen.

De voorzitter: Volgende week vinden de algemene financiële beschouwingen plaats waarin daar ruimschoots over kan worden gesproken, dus graag een kort antwoord.

Mevrouw Schouten (ChristenUnie): Het wordt een herhaling van zetten, dus we zullen daar volgende week verder over discussiëren.

Ik vervolg mijn betoog. Ik vraag de staatssecretaris hoe het zit met de private bijdrage waarop Nederland zo stevig heeft ingezet. Hoe groot is die participatie inmiddels? Kan hij de berichten bevestigen dat Nederland aanstuurt op een grotere private bijdrage dan in het pakket van 21 juli was overeengekomen?

Het sixpack bevat waardevolle elementen. Daarin is echter ook opgenomen dat landen met een te groot overschot op hun rekening daarop aangesproken kunnen worden. Nederland heeft een overschot op zijn lopende rekening van zo'n 17 mld. Stemt het kabinet ermee in dat wij straks maatregelen moeten gaan nemen om dit overschot te beperken en indien wij dat niet doen, sancties opgelegd krijgen?

Ik weet dat de staatssecretaris niet de eerste woordvoerder is op het Europadossier, maar laat ik hem een vraag stellen over zijn eigen terrein van de belastingen. Met een zekere euforie presenteerde de heer Barroso gisteren in het Europees Parlement zijn voorstel om een financial transaction tax in te voeren. Ik ben benieuwd hoe de staatssecretaris tegen dit voorstel aankijkt.

De heer Plasterk (PvdA): Dit is de gelegenheid om te vragen hoe de ChristenUnie ertegen aankijkt. 

Mevrouw Schouten (ChristenUnie): Wij zijn geen tegenstander van de financial transaction tax.

De heer Plasterk (PvdA): Dus voorstander?

Mevrouw Schouten (ChristenUnie): Zo heel in het algemeen. Het argument dat het wereldwijd moet worden ingevoerd, werd in eerste instantie ook genoemd bij de bankenbelasting. Het is opmerkelijk dat de partijen die de bankenbelasting gaan invoeren, zich nu druk maken over de effecten op de kredietverlening.

De heer Harbers (VVD): Wat was dan de motivatie van de ChristenUnie om voor de motie van mijn collega Dijkhoff te stemmen?

Mevrouw Schouten (ChristenUnie): Het feit dat het geen Europese belasting moet zijn.

Voor meer informatie zie ook www.tweedekamer.nl.