Bron: Nederlands Dagblad

De nieuwe Wet werk en bijstand, ingaande per 1 januari 2004, vindt geen genade in de ogen van de ChristenUnie en al helemaal niet in die van GroenLinks, SP en PvdA. ,,Het levert de gemeenten veel onrust, onzekerheid en haastwerk op'', voorziet Tweede-Kamerlid Tineke Huizinga van de ChristenUnie. En dus liet zij gisteren bij de stemming over de opvolger van de huidige Bijstandwet haar arm op tafel rusten, in plaats van 'm op te steken.

door onze redacteur Rinder Sekeris

DEN HAAG - De Wet werk en bijstand, vorige week ging het er bijna elke dag over in de Tweede Kamer. Kern van het wetsvoorstel van staatssecretaris Mark Rutte (Sociale Zaken en Werkgelegenheid) is dat gemeenten eigen verantwoordelijkheid krijgen voor de uitvoering van de bijstand. Bovendien moeten zij dat ook nog eens doen met zo'n 700 miljoen euro minder. Dat zal, zo is de gedachte van het kabinet, gemeenten extra prikkelen om mensen in de Bijstand aan een baan te helpen. Hoe minder minima met en uitkering, hoe meer geld er overblijft voor andere zaken.

In het oorspronkelijke wetsvoorstel stond dat ook (alleenstaande) bijstandsouders (lees: -moeders) met kinderen jonger dan vijf jaar verplicht aan de bak moeten. Over dit omstreden punt is veel gepraat in de Kamer.

De PvdA bleek voor een sollicitatie- en arbeidsplicht, maar stelde wel de aanwezigheid van voldoende kinderopvang als voorwaarde, het CDA wilde - net als nu - moeders met heel jonge kinderen vrijstellen en de VVD wilde gewoon het wetsvoorstel volgen en eventueel de PvdA steunen. Het draaide er uiteindelijk op uit dat een compromis werd gesloten, waarin zowel CDA als VVD zich konden vinden: bijstandsmoeders met kinderen onder twaalf jaar die vanuit hun geweten de overtuiging hebben dat zij voor hun kroost moeten zorgen, kunnen door gemeenten worden vrijgesteld van de werkplicht.

Willekeur
Voor de ChristenUnie was het punt van de bijstandsmoeder een gewichtige reden om tegen de Wet werk en bijstand te stemmen. Dat gemeenteraden de vrijheid krijgen zelf een afweging te maken, is niet genoeg, stelt Huizinga.

,,Natuurlijk, het staat buiten kijf dat de nu aangenomen wet beter is dan het oorspronkelijke voorstel van Rutte. Maar het punt is dat het geen rechten geeft. En dan ontstaat de kans op willekeur: bijstandsmoeders die willen zorgen, zullen in de ene gemeente de vrijheid krijgen om die taak te vervullen, terwijl men in een andere plaats de arbeidsplicht zwaarder vindt wegen. Het compromis over de positie van de bijstandsouder is het resultaat van handjeklap en het levert uiteindelijk heel weinig op. Het gaat spaak lopen. In elk geval voor de bijstandsmoeder die voor haar kind wil zorgen en toevallig in een gemeente woont waar men vindt dat zij aan het werk moet.''

Ongelijkheid
Het is niet alleen om de bijstandsmoeder met jonge kinderen waarom de ChristenUnie de Wet werk en bijstand niet steunde, zegt Huizinga.

,,Wij vinden gemeenten beleidsvrijheid mogen hebben, maar nu gaat de decentralisatie wel erg ver. Dat werkt ongelijkheid in de hand en ik ben bang dat er verschillen in de hoogte van de Bijstand en boetes zullen ontstaan tussen gemeenten. Positief vind ik de 'ontschotting', dus dat allerlei aparte potjes voor zaken als scholing en reïntegratie, verdwijnen. Wat weer niet voldoet, is het zogeheten verdeelmodel waarmee de gemeenten geld toegwezen krijgen. Dat voldoet niet en geeft relatief gezien onredelijke verschillen in de hoeveelheid geld die gemeenten krijgen. De tijd om hier nog eens zorgvuldig naar te kijken, ontbreekt. Ik denk dat het kabinet zo snel mogelijk wil bezuinigen.''

,,De 'langdurigheidstoeslag', dat is nog een punt waarmee wij moeite hebben. Die toeslag bepaalt dat iemand die vijf jaar in de Bijstand zit een toeslag krijgt van het Rijk. Dat vind ik te karig. Ik zou die termijn liever op drie jaar hebben gezet.''

Dat kreeg Huizinga echter niet voor elkaar. De enige wijziging waar de ChristenUnie de regeringspartijen meekreeg, bestond uit een 'ongevaarlijke' motie over kwaliteitseisen aan reïntegratiebedrijven.

Het ware beter geweest, zegt Huizinga, als de Wet werk en bijstand ,,wat minder gehaast en wat meer weloverwogen'' tot stand was gekomen. ,,Dan hadden gemeenten de tijd gekregen zich voor te bereiden op de invoering. Wat mij betreft, had de 'oude' Bijstandswet nog wel een aantal jaren meegekund.''