Vragen van de leden Van der Staaij (SGP) en Huizinga-Heringa (ChristenUnie) aan de minister van Buitenlandse Zaken over de godsdienstvrijheid in Turkmenistan (ingezonden 19 juni 2003)

1. Kent u het bericht 'Verstoring bijeenkomst gemeente Turkmenistan'? 1) Wat is u bekend over de ontwikkelingen op het gebied van godsdienstvrijheid in Turkmenistan en meer specifiek over de positie van christelijke gemeenten? Hoe beoordeelt u deze ontwikkelingen? 
2. Hoe plaatst u deze ontwikkelingen in het bredere kader van de vrijheid van godsdienst in Centraal Azië en wat is uw standpunt in dezen als OVSE-voorzitter?
3. Hebt u, met verwijzing naar uw verslag van 2 juni 2003 over het OVSE-voorzitterschap in de periode januari-mei 2003, waarin u melding maakt van uw bezoek aan Turkmenistan, begin maart 2003, bij uw bezoek aan Turkmenistan gevolg gegeven aan uw toezegging bij een eventueel bezoek aan de regio ook de vrijheid van godsdienst en levensovertuiging aan de orde te stellen? 2) Hoe is daarop gereageerd door de Turkmeense autoriteiten? 

1)Nederlands Dagblad, 17 juni jl.
2)Aanhangsel-Handelingen nr. 861, Vergaderjaar 2002-2003.


Antwoorden van de heer de Hoop Scheffer, minister van Buitenlandse Zaken (20 augustus 2003):

1. Het artikel waaraan u refereert is mij bekend. Incidenten zoals het verstoren van godsdienstige bijeenkomsten zoals in dit artikel vermeld, zijn in het verleden meer voorgekomen. Nederland betreurt dergelijke inbreuken op de vrijheid van godsdienst. Zowel de EU als de OVSE blijven de Turkmeense autoriteiten aanspreken op hun verplichtingen op het gebied van de rechten van de mens, waarvan de vrijheid van godsdienst en levensovertuiging een belangrijk onderdeel vormt. In de Mensenrechtencommissie van de VN is over Turkmenistan een door Nederland gesteunde resolutie (2003/11) aangenomen, waarin onder andere aandacht wordt gevraagd voor de vrijheid van godsdienst. 
2. en 3. De vrijheid van godsdienst is traditioneel een onderwerp waaraan Nederland ruim aandacht besteedt en waarvoor Nederland ook aandacht vraagt bij andere landen. Om het thema onder de aandacht te brengen, wordt gebruik gemaakt van bilaterale contacten, maar kunnen ook de contacten in internationale organisaties zoals de OVSE dienstig zijn.
   
   Bij mijn bezoek aan Turkmenistan in maart van dit jaar stond de situatie op het gebied van de rechten van de mens - en derhalve ook de vrijheid van godsdienst - centraal. Tegen deze achtergrond is de aandacht uitgegaan naar het Moskou-mechanisme en naar het lot van enkele dissidenten, zoals gerapporteerd in de brief aan uw Kamer over OVSE-aangelegenheden van 2 juni jl. (kenmerk TF OVSE/bu269). Ondanks grote verschillen van opvatting is het mijn inzet de dialoog met de Turkmeense autoriteiten hierover gaande te houden. Hun deelname aan deze dialoog kan evenwel niet anders worden omschreven dan als zeer schoorvoetend en terughoudend.
   
   Het onderwerp vrijheid van godsdienst en levensovertuiging kreeg in OVSE-verband - op initiatief van Nederland als Chairman-in-Office - nog bijzondere aandacht tijdens de op 17 en 18 juli jl. te Wenen gehouden 'Supplementary Human Dimension Meeting' over dit onderwerp. Het valt te betreuren dat van Turkmeense zijde - anders dan vanuit de overige Centraal-Aziatische landen - geen vertegenwoordiger aan deze bijeenkomst heeft deelgenomen. Het thema vrijheid van godsdienst en levensovertuiging zal echter binnen de OVSE wederom aan de orde komen op de Implementatiebijeenkomst inzake de Menselijke Dimensie te Warschau in oktober a.s.
   
   Overigens heeft mijn recente bezoek aan Centraal-Azië, waarbij echter niet Turkmenistan werd aangedaan, de gelegenheid geboden de godsdienstvrijheid in deze regio wederom aan de orde te stellen. De situatie met betrekking tot dit onderwerp blijft in enkele landen van Centraal-Azië echter onveranderd zorgelijk.