UnieCongres ChristenUnie,
Ede, 9 november 2002



Vrienden en vriendinnen van de ChristenUnie, broeders en zusters,

We hebben een bewogen dag met elkaar gehad. Even moest ik denken aan dat mooie verhaal over een belangrijke vergadering, waar de spanning hoog opliep. Het bestuur lag onder vuur en aan het einde van het ochtendgedeelte werd er gevreesd voor wat er ’s middags zou gebeuren. Als dat maar goed ging… Maar tijdens de lunch werd er doorgepraat en werd een uitweg uit de problemen gevonden. Opgelucht opende de voorzitter vervolgens het middaggedeelte met de woorden: ‘dames en heren, een uur geleden stonden we nog aan de rand van de afgrond, maar inmiddels hebben we een flinke stap voorwaarts gezet’.

Gelukkig kunnen we zeggen dat deze nogal dramatische beeldspraak niet van toepassing is op de ChristenUnie, hoezeer dat beeld de afgelopen weken in de media soms ook opgeroepen werd. Maar we hoeven er niet om heen te draaien: er is natuurlijk wel het een en ander gebeurd. We hebben als partij een lastige periode achter de rug, sinds we op 15 mei een lelijke tik op de neus kregen. Er is verschil van opvatting geweest, er is verantwoordelijkheid gedragen en kritiek gekomen, mensen kregen teleurstellingen te verwerken, er is verantwoordelijkheid afgelegd. Het was – kortom – een periode van onrust en onzekerheid.
Maar, beste mensen: dat hebben we dus achter de rug! Dat ligt achter ons! Vóór ons ligt een nieuwe periode, met nieuwe kansen voor onze missie, onze boodschap, voor de uitgesproken christelijke politiek die we als ChristenUnie voorstaan. Als christenen weten we ons geroepen om de samenleving te dienen en haar meer te richten op de dienst aan het Koninkrijk van God. Het gaat ons immers om Gods eer, om Zijn Naam, om Zijn Woord, om Zijn schepping. Meer nog dan gedreven weten we ons geroepen en de roeping komt van voren: het ambacht van de christelijke politiek wordt beoefend in het perspectief van Gods toekomst, van Zijn Koninkrijk, dat er is en dat komt.

Het is dit perspectief dat al het andere in de schaduw moet stellen: onze organisaties en procedures, personen en belangen. Ik was zeer getroffen door wat Leen van Dijke in een persoonlijk woord schreef: ‘het belang van het Koninkrijk is ook mijn belang en niet omgekeerd’. En zo is het!

Hier raken we aan het hart van de christelijke politiek, wat zeg ik: aan het hart van het christen-zijn in de samenleving. En het is dit besef van dienstbaarheid aan de zaak van Christus, waarin onze partij zijn wortels heeft. Zo staat het in de Unie-fundering en de Unie-verklaring. Dan mag er kritiek zijn en verschil van mening, maar wie dan spreekt van een ‘ontwortelde partij’ heeft niet begrepen waar de wortels van de ChristenUnie liggen.

Beste vrienden, u heeft vandaag een nieuwe lijst en een nieuwe politiek leider gekozen, met het oog op de Kamerverkiezingen van 22 januari. Ik zeg u: ik ben vol vuur, vol enthousiasme en vol goede moed. U kunt op mij rekenen!
En ik beloof in elk geval dat ik, als ik gekozen word, ook echt de Kamer in ga; dat is tegenwoordig kennelijk niet voor iedereen vanzelfsprekend en dus zeg ik het maar hardop…
Maar – zeg ik u – dat gaat niet voor niets! Daar zit een keerzijde aan: ik reken ook op u! Het hele team van kandidaten rekent op u! Wij rekenen op uw volle steun, de komende weken, in de campagne en daarna, als er een nieuwe ChristenUnie-fractie in de Tweede Kamer zit. Steun voor de missie die we samen hebben. Steun voor de mensen die dan de fractie zullen vormen, of de uitslag nu meevalt of tegenvalt. We rekenen op uw gebed, op uw inzet, op uw bereidwilligheid om mee te helpen bouwen aan een sterke partij, aan een scherp profiel en aan een goede uitstraling. Beseft u dat we in de ChristenUnie bijna 30.000 ambassadeurs voor de christelijke politiek hebben? Dat zijn 30.000 stemmentrekkers! Als die allemaal 10 stemmen weten te winnen, dan zijn dat al 5 zetels!

Het is een voorrecht om voor de ChristenUnie op pad te gaan, om mensen te winnen voor onze missie. De ChristenUnie is ook ‘christen-uniek’: zo is er maar één partij in dit land à uitgesproken christelijk, met overtuiging opkomend voor bijbelse waarden, voor politiek naar bijbelse normen. Als christenen willen we óók in de politiek en in het publieke leven, leven en werken vanuit Gods Woord, in gehoorzaamheid aan Koning Jezus. We schuwen het getuigenis niet, maar we blijven er niet in hangen. Principiële uitgangspunten moeten worden vertaald in concrete politieke keuzes. Een helder getuigenis en een goed program, getuigenispolitiek en zakelijk-constructieve politiek, staan niet tegenover elkaar, maar horen hand in hand te gaan. Wie het één doet en het ander nalaat, verzaakt altijd voor de helft zijn verantwoordelijkheid als christen-politicus.
Dat maakt de ChristenUnie onderscheidend en relevant: we hebben een eígen plaats, een eígen profiel en een eigen onderscheidend geluid in het politieke krachtenveld. Wie het verkiezingsprogramma of het manifest leest zal dat beamen.
Mag ik een greep doen: een principieel-bijbelse koers als het gaat om drugsbeleid, prostitutie, huwelijk en gezin, de beschermwaardigheid van het leven, het goed recht van christelijk onderwijs, de zorg voor de zwakkere, ook de verre naaste, internationale gerechtigheid en het beheer van Gods goede schepping. Dat brengt ons ertoe scherpe keuzes te maken op de terreinen van de medische ethiek, de veiligheid, het sociaal beleid en milieu. Daarom komen we op voor de grondrechten en de geestelijke vrijheid, staan we op de bres voor vluchtelingen die voor hun leven te vrezen hebben en staan we achter Israël in de strijd tegen terreur en bedreiging. Daarom ook nemen we geen genoegen met een evaluatie van de euthanasiewet en de abortuswet: de schade die onder paars is aangericht moet niet alleen maar worden opgenomen, maar behoort te worden hersteld! Met minder is de samenleving niet gediend!
Dat is ook precies waar de fractie – onder extra moeilijke omstandigheden – het afgelopen half jaar mee bezig is geweest. Zij die de laatste dagen hebben gemopperd dat ze niets van de ChristenUnie hebben gezien, moeten zich misschien afvragen of ze wel de goede kant op gekeken hebben. De fractie heeft alle energie gestoken in wat van haar verwacht mag worden, namelijk het ambachtelijke werk in de Kamer en het uitdragen van ons uitstekende christelijk-politieke programma.

In dit alles bekreunen we ons er niet om of onze standpunten nu links of rechts, conservatief of progressief zijn. Mij dunkt dat de dienst aan God en Zijn Koninkrijk, de liefde voor de naaste, barmhartigheid, gerechtigheid en de zorg voor Gods schepping niet te vatten zijn in termen als links of rechts, maar eenvoudigweg voortkomen uit het hart van wie zich door genade kind van de Vader mag weten, die zich mee verantwoordelijk weet voor de samenleving en de publieke zaak.

Het is goed dat het debat over waarden en normen eindelijk op gang is gekomen. We hebben er lang genoeg op aangedrongen, zonder bijval te krijgen van wie dat verwacht kon worden. Maar met het overnemen van een concrete suggestie van Kars Veling door de minister-president is dit cruciale debat dan eindelijk geagendeerd. Dat is goed. Maar we zijn niet zomaar tevreden gesteld! Tot dusverre blijft het steken in een vaag en vrijblijvend spreken over ‘waarden en normen’. Het gaat ons om de bijbelse waarden en normen, die werkelijk heilzaam zijn voor de samenleving, maar die ook verplichtend zijn. Minister-president Balkenende opperde om vooral aan te sluiten bij ‘de ergernissen van de burgers’. Wel, laat ik u zeggen: als het debat daartoe beperkt zou blijven, dan wordt het een armoedig en onvruchtbaar debat. Het gaat er natuurlijk niet om wat u en ik prettig vinden en wat ons ergert, alsof dat normatief zou zijn voor het handelen van de overheid. Het gaat om wat waardevol en fundamenteel is in het samenleven van mensen! Dat is méér dan respect en fatsoen, hoe belangrijk ook. De inzet van de ChristenUnie in dit debat is glashelder: het gaat ons om het ‘samen leven naar bijbelse waarden’. En dan hebben we het ook over oprechtheid, trouw, zelfbeheersing, gerichtheid op het welzijn en de ontplooiing van de ander. Dat is heel wat anders dan een naar binnen, op ons zelf gerichte ‘leefbaarheid’, een houding van ‘ik sta op mijn rechten’. De Bijbel vraagt van ons om eerst en vooral te staan op de rechten van anderen. Dit vergt beduidend meer dan het inventariseren van ergernissen. Dat vraagt werkelijk moreel leiderschap!

Beste vrienden, zo wil de ChristenUnie in de politiek staan. We willen ons in ons hart laten kijken; alleen dan kunnen we de harten van mensen raken. Door letterlijk ‘openhartig’ te zijn over wie we zijn en waar we voor staan, willen we mensen winnen voor de christelijke politiek. Niet door de boodschap af te stemmen op wat mensen graag willen horen. Niet door vooral te letten op imago of presentatie. Niet door te concurreren op een gereformeerd uiterlijk of juist een uitgekiende mediastrategie. Maar door onszelf te zijn. Authentiek en uitgesproken christelijk. Ons verbonden wetend in het geloof in Jezus Christus. Samen bezig zijn in de politiek, niet maar op basis van enkele trefwoorden waarin iedereen, ongeacht zijn of haar religieuze kleur, zich kan vinden; maar in de vrijmoedige belijdenis van Christus’ heerschappij, ook in het staatkundige en politieke leven.
Tegelijk: die boodschap is het zo waard om gehoord te worden en daarom is bepaald het niet onbelangrijk hoe zij gebracht wordt. Maar de vorm is altijd ondergeschikt aan de inhoud. En de macht van het getal weegt minder zwaar dan de kracht van de boodschap. Liever een kleinere fractie met een scherp profiel dan een groot gezelschap met een verwaterde inhoud. Een verzwakte boodschap wordt niet krachtiger als zij door veel mensen wordt uitgedragen!
Daarom zeg ik u: als men mij vraagt waarop ik wil worden afgerekend, dan is dat niet een bepaald aantal zetels, maar dan is het op het uitdragen van de missie.

Alleen zó heeft de ChristenUnie bestaansrecht, is de ChristenUnie nódig in dit land. Nederland heeft er recht op te weten wie en wat de ChristenUnie is, waar zij voor staat. Als we daar voor uitkomen, recht uit het hart, dan zijn we – ongeacht de omvang van de fractie in de Kamer - geen splinter, geen folklore, ook geen luis in de pels van anderen. Dan vervult de ChristenUnie een geheel eigen, wezenlijke, onmisbare functie in de parlementaire democratie. Bijdragend aan een goed bestuur en verantwoorde wetgeving. Constructief-steunend waar mogelijk, kritisch en corrigerend waar nodig. En als het erop aankomt zijn we een ‘zweeppartij’, die de zweep erover legt als anderen ernstig in gebreke blijven of de samenleving schade toebrengen.

In de aanloop naar vandaag is meermalen de vraag gesteld: waartoe is de ChristenUnie op aarde? De vraag is terecht: op 15 mei hebben we een harde les geleerd, nl. dat het bestaansrecht van en de steun voor de ChristenUnie als politieke formatie niet vanzelfsprekend is. Dat neemt niet weg dat we de vraag met vrijmoedigheid mogen beantwoorden: Nederland heeft een uitgesproken christelijke partij als de ChristenUnie nodig, die met vrijmoedigheid en in gehoorzaamheid vanuit het Woord van God richting wil wijzen aan de samenleving, de overheid wil voorhouden dat ze in dienst staat van de Allerhoogste en in haar beleid zich naar Zijn waarden en normen heeft te richten. Daartoe is de ChristenUnie op aarde: opkomen voor de eer van God, het bij het licht van de Bijbel zoeken van het goede voor land en volk.

Vrienden en vriendinnen, broeders en zusters, we staan opnieuw voor verkiezingen. Eerder dan we verwacht hadden, sneller dan ons misschien lief is. Maar aan de andere kant: wat een uitdaging, wat een kansen, nu we binnen een jaar opnieuw het voluit bijbelse en uitgesproken christelijke programma van de ChristenUnie aan de 10 miljoen Nederlandse kiezers mogen voorhouden! Laten we in grote eensgezindheid, vanuit het hartelijke verlangen om dienstbaar te zijn aan de Here God, deze kansen aangrijpen, in afhankelijkheid en biddend om Zijn zegen.

Van harte wens ik u zó: goede verkiezingen!

Geluidsfragment "Scherp profiel"