Mevrouw Wiegman-van Meppelen Scheppink (ChristenUnie): Voorzitter. De kabinetsbrief over de ketenzorg verloskunde en kraamzorg oogt behoorlijk volledig. Het samenvattende overzicht van beleidsactiviteiten beslaat ruim twee kantjes. Dit verdient waardering. Tegelijkertijd zou ik willen zeggen: wees alert op versnippering. De fractie van de ChristenUnie wil op enkele punten ingaan, allereerst op het feit dat in de opgesomde lijst beleidsactiviteiten wel degelijk dingen worden gemist. Ten tweede zijn enkele opgesomde activiteiten weinig concreet uitgewerkt. Ten derde is de vraag hoe je alle huidige goede zorg behoudt, verbetert en borgt voor de toekomst.

'Ik begin met een onderwerp dat ik heb gemist en dat mij enorm heeft aangegrepen, namelijk prenatale kindermishandeling. Verslaafde moeders plegen soms eigenlijk kindermishandeling voor de geboorte. Hoe ver mogen wij als samenleving gaan om de rechten en belangen van ongeboren kinderen te beschermen? Mag een aanstaande moeder tijdens de zwangerschap gedwongen worden opgenomen en daarmee in haar zelfbeschikkingsrecht worden beperkt om haar risicovolle gedrag jegens zichzelf en haar kind te verhinderen? De ChristenUnie constateert dat de mogelijkheden om in zo'n situatie in te grijpen, te beperkt zijn. De Kinderbescherming kan pas ingrijpen wanneer het kind geboren is. De schade voor het kind is dan al een feit. Nederland heeft het VN-verdrag inzake de rechten van het kind geratificeerd. In de preambule daarvan staat dat het kind op grond van zijn lichamelijke en geestelijke onrijpheid bijzondere bescherming en zorg nodig heeft, met inbegrip van geëigende wettelijke bescherming, zowel voor als na zijn geboorte. Wat betekent dit voor goede prenatale zorg in de praktijk?

            Ik ga verder met het onderwerp "preconceptiezorg". De ChristenUnie onderstreept van harte het principe dat onnodige medicalisering vermeden dient te worden. Waarom heeft de minister het advies van de Gezondheidsraad niet volledig omarmd en waarom is hij daarmee niet direct aan de slag gegaan? Natuurlijk is het goed om deze zorg in te bedden in bestaande structuren en organisaties, maar dat gebeurt niet vanzelf. De minister zal dit moeten faciliteren en zal financiële en andere hobbels moeten wegnemen. De taken en de inhoud van deze zorg moeten duidelijk zijn en moeten goed geborgd worden. Graag leg ik de vinger ook bij de opmerkingen van de Gezondheidsraad over de ethische en de juridische aspecten, bijvoorbeeld de vraag hoe de wens om mensen zo goed mogelijk te informeren zich verhoudt tot het recht van dezelfde mensen om niet alles te hoeven weten. Programma's voor preconceptiezorg dienen dan ook regelmatig geëvalueerd te worden. Er worden enkele aanbevelingen gedaan, zoals het gelaagd aanbieden van informatie en het maken van een helder onderscheid tussen voorlichting die is gericht op gedragsverandering bij beïnvloedbare risico's en niet-directieve informatie die erop gericht is om mensen te helpen om weloverwogen beslissingen te nemen.

            Het onderwerp "uitstel van ouderschap" legt de minister bij de minister voor Jeugd en Gezin. Dat is voor de politiek een lastig onderwerp om te bespreken, want voordat je het weet, wordt je een vorm van geboortepolitiek verweten. De medische risico's van uitstel van ouderschap lijken mij echter nadrukkelijk een thema dat aan de orde moet worden gesteld in de preconceptiezorg. Wat gaat deze minister met dit onderwerp doen?

            Prenatale screening vormt een onderwerp op zich. Er wordt gesproken over periodieke evaluatie. Wanneer kunnen wij de eerstvolgende evaluatie verwachten? De ChristenUnie is immers benieuwd naar de ervaringen van de verloskundigen, de kwaliteit van de voorlichting, de voorbereiding en begeleiding van zwangeren en de conclusies die aan de prenatale screening worden verbonden. Door gesprekken met verloskundigen heb ik al een indruk gekregen van wat op dit moment gebeurt. Daaruit kan ik in ieder geval concluderen dat voorlichting en begeleiding tijd kosten, wat om een verlaging van de normpraktijk vraagt.

            Ik zei al dat de conclusies die aan prenatale screening verbonden worden, nadere aandacht verdienen. Er zijn kritische artikelen verschenen over de 20-wekenecho. Een aantal artsen zegt dat de vroegere pretecho, waarbij soms per ongeluk een afwijking werd geconstateerd, een standaardzoektocht naar allerlei mogelijke afwijkingen is geworden. Artsen krijgen steeds vaker vragen van aanstaande ouders over te verwachten aangeboren afwijkingen op basis van prenatale diagnostische gegevens. Wat is dan een verstandig en goed afgewogen advies, bijvoorbeeld als een schisis zichtbaar is geworden? Plastisch chirurg Van der Molen van het Wilhelmina Kinderziekenhuis in Utrecht stelt voor om tot een algemeen gedragen richtlijn met betrekking tot schisis te komen.

            Een onderwerp dat ik mis in de paragraaf over postnatale zorg, is de zorg voor borstvoeding. De minister heeft goede postnatale zorg hard nodig om de doelstellingen te behalen die vorig jaar door de Kamer via een motie zijn uitgesproken. Ik wil graag dat de minister daar vandaag op ingaat.

            Samenwerking in de verloskundige keten is belangrijk. Concurrentie is hier niet op haar plaats. Dit vraagt versterking van de positie van de eerstelijns verloskundige zorg en wettelijk behoud van de verwijsfunctie. Meer concentratie van ziekenhuiszorg zet de bereikbaarheid en beschikbaarheid van de noodzakelijke medisch-specialistische zorg onder druk. Het is ontzettend jammer als zwangeren zomaar in de tweede lijn terechtkomen, terwijl zij prima thuishoren in de eerste lijn en daar zelfs beter af kunnen zijn.

            De ChristenUnie is erg blij met de door de minister getoonde daadkracht om capaciteitstekorten in de kraamzorg op te lossen. Ik heb wel zorg over de uitvoerbaarheid van de voorstellen, nu juristen van de NZa hebben aangegeven dat het hiermee gemoeide bedrag niet uit het budget van de kraamzorg gehaald mag worden. Er wordt nog overleg gevoerd. Hoe en wanneer denkt de minister deze impasse te kunnen doorbreken?