Mevrouw Wiegman-van Meppelen Scheppink (ChristenUnie):

Voorzitter. Laat ik vooraf melden dat ik in mijn eerste termijn met name inga op datgene wat op de Europese Top aan de orde is gekomen, terwijl ik mijn tweede termijn echt reserveer voor ING.

Het onderwerp dat dit debat domineert, is de kredietcrisis. Ik begin graag met enkele beschouwende opmerkingen. Anderhalve week geleden was ik bij een bijeenkomst in Parijs van Christians in Politics, European Prospects, waar wij onder meer spraken over de kredietcrisis en de onderliggende oorzaken. De conclusie op deze bijeenkomst luidde: Wij kunnen niet volstaan met enkel technische oplossingen. Morele waarden zullen onderdeel moeten vormen van de oplossingen. Tegenover het krediet het credo.

Daarom stel ik de vraag: vormde voor de regering waarden leidraad in de onderhandelingen en hoe waardenvol zijn de gekozen oplossingen?

Aan daadkracht de afgelopen weken geen gebrek, maar waar is deze daadkracht bij de voedselcrisis, die ook miljarden mensen treft? De FAO moet zelfs waarschuwen dat veel van de toezeggingen nog niet vertaald zijn in daadwerkelijke financiële bijdragen. In hoeverre blijven Europese landen of de Europese Unie zelf achterwege?

De financiële crisis legt ook de Oost-Europese kwetsbaarheid bloot. Ik hoorde laatst het citaat "Als het waait in Duitsland, steekt er bij de oosterburen een storm op". Worden deze landen extra gesteund in het nemen van maatregelen? Is het IMF de beste partner om deze landen uit de problemen te helpen?

De ChristenUnie vindt het positief dat er verder gesproken wordt over coördinatie van het Europees toezicht, maar wat gaat dat concreet inhouden? Wat moet volgens de minister-president en de minister van Financiën het eindbeeld zijn? Goed dat de verantwoordelijkheid van financiële instellingen is benadrukt, maar wederom de vraag wat dit concreet inhoudt. Bonussen worden nu beteugeld daar waar de Staat instapt, maar in den brede moet er een discussie - en liefst regelgeving - komen om excessieve beloningen te beteugelen. Dit moet wat de ChristenUnie betreft op Europees niveau plaatsvinden, zodat er één lijn wordt getrokken. Nederland heeft al regelgeving in de maak en wat ons betreft, kan Nederland in deze discussie dan ook de leiding nemen.

Er komt een informeel waarschuwings- en informatieuitwisselingsmechanisme, maar wat houdt dit in en wat is de meerwaarde ervan? De Kamer heeft vorige week benadrukt dat de Europese begrotingsregels onverminderd van kracht moeten blijven. De minister-president heeft dit ook benadrukt tijdens de Europese Top. Maar in de conclusies lijkt er ruimte te worden gelaten om hier toch van af te wijken. Hoe duidt de minister van Financiën deze nuancering?

Opvallend is dat er tijdens de top niet is gesproken over de effecten van de kredietcrisis op de reële economie. De ILO heeft inmiddels gewaarschuwd dat het aantal werklozen dit en komend jaar wereldwijd met 20 mln. kan oplopen. Mijn fractie wil dat hierover snel op Europees niveau overleg komt.

Ik kom bij de overige onderwerpen, allereerst het klimaatplan. De ChristenUnie is blij met de krachtige inzet van Nederland, maar wat betekent het wachten op nieuwe voorstellen van de Commissie om dwarsliggers tegemoet te komen voor de inzet in Poznan in december dit jaar?

De beraadslagingen in de raad zijn vanwege de onderhandelingsruimte vertrouwelijk van aard, maar een duidelijk beeld van de situatie is onontbeerlijk voor een reële inschatting van de speelruimte. Mijn fractie is ook benieuwd wat wordt bedoeld met de "strenge toets" op kosteneffectiviteit. Wordt daarin ook de langetermijnkosten meegenomen en berekend wat het bijvoorbeeld kost aan klimaatadoptatiemaatregelen als er te weinig wordt gedaan?

Ik kom te spreken over het Verslag van Lissabon. Eén van de redenen van de tegenstem van de Ieren is de gevoeligheid op ethisch gebied. Gelet daarop is het onverstandig om in Nederland dingen te roepen over abortusrechten, vooral in het licht van het subsidiariteitsprincipe, waar Nederland zo aan hecht. Voor de PvdA-fractie zou dat principe ook leidend moeten zijn. Ik vraag de minister-president en de staatssecretaris om hierop in te gaan. Ik zal ook zeker mijn PvdA-collega, die ik nu even niet zie, daar straks naar vragen.

Het is goed dat het asiel- en migratiepakket is bekrachtigd, maar nu moet er nog een praktijk komen die aansluit op de mooie voornemens. Ik noem in dit verband de mensenhandel. Ik kom hier bij de behandeling van de Staat van de Unie nog op terug, maar ik noem alvast kort een paar aandachtspunten. Mijn fractie verwacht een ketenaanpak. De veiligheid van slachtoffers moet worden gegarandeerd. Nederland moet inzetten op het uitwisselen van expertise over achtergronden, maar ook van bijvoorbeeld best practices voor re-integratie van slachtoffers van mensenhandel. Goede databases zijn belangrijk, maar wel met de garantie voor slachtoffers over anonimiteit en goed gebruik. De cruciale vraag is dan ook: hoe krijgt de uitwerking van dergelijke punten vorm onder het net bekrachtigde asiel- en migratiebeleid? Misschien kan daar vandaag alvast kort wat over gezegd worden?