Datum:            4 november 2013

Mevrouw Dik-Faber (ChristenUnie): Voorzitter. In een vorig debat heeft de ChristenUnie een notitie over de toekomst van de HSL-Zuid gepresenteerd. Ook zijn er verschillende moties van mij aangenomen. In het plan van de NS zie ik enkele van onze wensen terug. De toeslagen en de reserveringsplicht worden gedeeltelijk geschrapt. Er komt elk uur een directe verbinding tussen zowel Den Haag als Breda en België. Er komen nieuwe verbindingen met Lille, Londen en vliegveld Zaventem. De nieuwe intercity's zullen ook op andere plekken in Nederland 200 km/u gaan rijden. Toch kan de fractie van de ChristenUnie op dit moment nog niet voluit "ja" zeggen tegen het voorstel. Daarvoor heb ik nog te veel vragen. Wat zijn de juridische risico's dat straks toch concurrenten van de NS procedures winnen, nu de Europese Commissie spreekt van een aanzienlijke wijziging? De toetsstenen van de ChristenUnie zijn of het nieuwe plan goed is voor de reiziger en of het voldoet aan de concessie-eisen. Op twee punten vinden wij het voorstel onvoldoende: ten eerste de tarieven en ten tweede de snelheid van de treindiensten, met name die van de Benelux-trein.

Ik begin met de tarieven. Ik ben blij dat er straks geen hsl-toeslag meer geldt tussen Rotterdam en Breda. Waarom is er dan wel een groeneharttunneltoeslag tussen Rotterdam en Schiphol? De staatssecretaris zegt dat de reiziger hier genoeg alternatieven heeft door om te reizen via Den Haag. Dat vinden wij toch een gezocht argument. De hsl-trein rijdt ten noorden van Rotterdam net zo hard als ten zuiden van Rotterdam. De reiziger zit gewoon op dezelfde stoelen. Het is ook niet zo dat de reiziger straks ten noorden van Rotterdam gratis koffie krijgt en ten zuiden van Rotterdam niet. Straks rijden overal in Nederland treinen 200 km/u, maar wordt alleen op dit kleine stuk spoor een toeslag gevraagd. Wij vinden dat dit niet is uit te leggen aan de reiziger. De Benelux-plus-trein zou een normaal tarief krijgen, vergelijkbaar met binnenlandse intercity's. De trein kent echter twee verborgen toeslagen. Allereerst gaat de NS met zogenaamde relatieprijzen werken. Dit is verhullend taalgebruik voor een overstaptoeslag. Zo stijgt het tarief voor een ritje Antwerpen-Utrecht met 27%. Ten slotte lijkt het erop dat de grenstoeslag terugkeert. Is de staatssecretaris soms de aangenomen motie-Anker/Mastwijk uit 2010 vergeten? Daarin werd gesteld dat deze toeslag juist moest worden afgeschaft. De ChristenUnie wil dat de overstaptoeslag, de groeneharttunneltoeslag en de grenstoeslag vervallen. De HSL is straks onderdeel van het hoofdrailnet en dus moeten de tarieven ook worden geïntegreerd.

Ik kom op het punt van de snelheid, of beter gezegd de reistijd. De Benelux-plus-trein is straks, ondanks de route via de hsl, langzamer dan twee jaar geleden. De NS gaat nog wat aanpassingen doen om de reistijd te beperken tot drie uur, maar dan nog is de trein een kwartier langzamer dan in 1957 en daarmee in feite dus een Benelux-min-trein. De snelheidswinst van de hsl voor het grensoverschrijdende vervoer mag niet alleen worden benut door de dure Thalys, want er is miljarden aan overheidsgeld in geïnvesteerd. De ChristenUnie-fractie vraagt daarom om de reistijd op drie punten te verbeteren. Ten eerste moet de Benelux-trein, net zoals de binnenlandse hsl-treinen, minstens 200 km/u gaan rijden in plaats van 160 km/u. Ten tweede vinden wij de tussenstop in Breda erg onlogisch. Deze stop kost duizenden Benelux-reizigers straks elke dag weer zo'n twintig minuten en maakt het voorstel van de NS slechter dan de oorspronkelijke concessie. Breda moet, in plaats van de Benelux-trein, een keer per uur een eigen verbinding krijgen met Antwerpen. Als de staatssecretaris dit niet kan toezeggen, stellen wij voor om het deel Antwerpen-Breda van de HSL zo snel mogelijk opnieuw aan te besteden, met als doel elk uur een intercity op de corridor Antwerpen-Breda-Eindhoven-Venlo-Düsseldorf. Daarmee gaat de wens van de regio om Eindhoven en Düsseldorf een uur dichter bij elkaar te brengen en te verbinden met Antwerpen, ook in vervulling. Ik heb hiertoe al een motie klaarliggen. Ten derde moet ProRail alle snelheidsbeperkingen weghalen op het HSL-traject. Al in 2009 zegde de toenmalige minister op een vraag van de ChristenUnie-fractie toe, te onderzoeken hoe door kleine aanpassingen aan wissels en beveiliging reistijdwinst kon worden geboekt binnen Nederland. Wat ons betreft wordt dit onderzoek nu ook uitgevoerd.

Tot slot snijd ik een paar korte punten aan.

De voorzitter: U hebt nog een minuut, mevrouw Dik.

Mevrouw Dik-Faber (ChristenUnie): Ja. Ik krijg vandaag graag de toezegging van de staatssecretaris dat er tussen Dordrecht en Breda inderdaad twee vervangende intercity's per uur komen, nu de bestaande intercity het HSL-tracé zal volgen. Heeft de staatssecretaris de 33 miljoen die het kost om de infrastructuur aan te passen, al gereserveerd?

De ChristenUnie wil ook een nieuw onderzoek naar het doortrekken van de intercity Antwerpen-Essen naar Roosendaal, zodat Zeeland en Roosendaal een snelle verbinding houden naast de stoptrein. De staatssecretaris verwijst naar een onderzoek uit 2010, waaruit zou blijken dat het doortrekken van de intercity niet robuust is in te passen. Volgend jaar wordt de dienstregeling op dit traject echter compleet anders. Zo wordt Brussel de eindbestemming van deze intercity en gaat er ander materieel rijden. We vragen ook aandacht voor de fiets in de Thalys, zoals in de meeste Franse tgv's.

Ik rond af. Eigenlijk moeten we nu al werken aan plannen voor het gebruik van de HSL na 2024, als er een nieuwe concessie is. Wat zou het mooi zijn als reizigers uit Almere straks rechtstreeks over de HSL naar Rotterdam kunnen, als reizigers uit Venlo gewoon een rechtstreekse verbinding met Den Haag houden in plaats van de knip die de NS nu voorstelt, als reizigers uit Zeeland straks bij Moerdijk de HSL op kunnen zoeven via een nieuwe aansluiting en als ook de Europese wijk in Brussel een rechtstreekse verbinding heeft met Nederland. Is de staatssecretaris bereid, dit uit te werken in de langetermijnspooragenda?

Dit debat duurt 3 uur en 15 minuten, zo ongeveer de reistijd van de voorgestelde Benelux-min. De Eurolines-bus doet er 2 uur en 45 minuten over, voor een lager tarief. De ChristenUnie daagt de staatssecretaris uit, te zorgen voor een echte Benelux-plus zonder toeslagen.

Voor meer informatie: www.tweedekamer.nl.