De heer Slob (ChristenUnie):

Voorzitter. Wij zijn in economisch zwaar weer beland. Mochten daar nog twijfels over leven, dan is het gisteren duidelijk geworden hoe de zaken ervoor staan. Sommige mensen ondervonden de verslechterde economische situatie al langer, bijvoorbeeld de medewerkers in de metaal, het transport, in de autobranche of de bouw. Ironisch genoeg merken heel veel mensen het juist nog niet. Het aantal files neemt af, behalve richting de wintersportgebieden. De export zakt in, behalve rond Valentijnsdag toen miljoenen bloemen verhandeld zijn op de veilingen. De economie vertoont een januskop. Aan de ene kant staat ons een ongekende krimp en een enorme werkloosheid te wachten. Aan de andere kant is de koopkracht goed, mede door een lage inflatie en een nu nog lage olieprijs.

In deze zin lijkt het zware weer op een orkaan die over ons land komt. Wie zich in een orkaan bevindt, merkt eerst een plotseling afnemende wind en ziet de zon ineens door de wolken breken. Dit duurt maar kort. Daarna zal de orkaan op volle kracht uit de andere richting blazen. De klap zal dus komen en daar moeten wij op voorbereid zijn. Het kabinet moet hierin het voortouw nemen. Leiderschap zal in deze tijd moeten laten zien wat echt belangrijk is.

Wat is belangrijk? Gezinnen moeten merken dat zij niet in de steek worden gelaten. Zwakke groepen moeten ondersteund worden. Er moet een balans zijn tussen sociale zekerheid en inzetbaarheid en tussen gezin en werk. Verduurzaming van de economie moet het uitgangspunt zijn. Ook in deze tijden pleit ik voor internationale solidariteit. Dat is de inzet van Samen werken, samen leven. Die inzet moet vooral inhoud krijgen in tijden van zwaar weer.

Er moet perspectief worden geboden aan individuen en gezinnen die hun baan dreigen te verliezen of misschien zelfs al kwijt zijn. Gisteren werd het cijfer van mogelijk 675.000 werklozen in 2010 geschetst. Dat is een zorgwekkend cijfer; ook anderen hebben daarover gesproken. Met name de oplopende jeugdwerkloosheid baart ons grote zorgen. Om deze mensen perspectief te kunnen bieden, moet er sprake zijn van gezamenlijke verantwoordelijkheid in de aanpak van de crisis. Het kabinet, de sociale partners, werkgevers en werknemers in de individuele bedrijven moeten bereid zijn om elkaar de hand te reiken en over de eigen schaduw heen te springen. Juist nu is het van belang om niet tegenover elkaar te komen staan, maar schouder aan schouder op te trekken. Juist in deze tijd is een sociaal akkoord geen overbodige luxe. Wat is hierin de inzet van het kabinet?

Het kabinet kent onze wens om waar mogelijk investeringen te plegen als concrete aanpak van de economische problemen. Dat investeringen effectief zijn en daadwerkelijk een positieve invloed hebben op de recessie, is voor ons een belangrijk criterium. Wij zijn ons ervan bewust dat dit niet gemakkelijk is met een open economie zoals wij die hebben. Wij moeten reëel zijn, gezien de cijfers die gisteren zijn gepresenteerd. Dit alles ontslaat het kabinet niet van de plicht om te doen wat kan. Graag een bevestiging dat dit de lijn van het kabinet is.

Voor de aanpak van de crisis zullen een kortetermijn- en een langetermijnvisie gepresenteerd moeten worden. Wat is er op korte termijn nodig en mogelijk om de economie aan te jagen? Wat is er op lange termijn nodig voor de houdbaarheid van de overheidsfinanciën? Dit moet in samenhang worden vastgesteld. Wij kunnen geen ongewenste hypotheek op de toekomst van onze kinderen en kleinkinderen leggen. Het kabinet staat voor een grote opgave. Kan het kabinet aangeven binnen welk tijdsbestek het conclusies zal trekken? Ik neem aan dat dit ook het moment is waarop wij duidelijkheid krijgen over het investeringspakket. Ik ben mij er overigens goed van bewust dat een dergelijk pakket nooit alle pijn van de crisis kan verzachten.

De minister-president nam gisteren in zijn persconferentie de woorden "samen de schouders eronder" in de mond.

Dat was ook de titel van een sociaaleconomische studie van het wetenschappelijk instituut van de ChristenUnie, die vorige week is gepresenteerd. De komende tijd zal geen gemakkelijke zijn. Ik ben er echter van overtuigd dat Nederland dit aankan. Ons land heeft een traditie van onderlinge solidariteit en flexibiliteit. Wij hebben al meerdere stormen overwonnen. Laat dat ook de inzet zijn in de komende tijd.

De heer Rutte (VVD):

Is de heer Slob het eens met de opmerking van zijn partijleider, de heer Rouvoet, dat beperking van de hypotheekrenteaftrek in 2012 een stimulans op korte termijn voor de huizenmarkt kan zijn?

De heer Slob (ChristenUnie):

Op dit moment is het van belang dat het kabinet gaat werken aan maatregelen voor korte en lange termijn. Daarbij is wat ons betreft alles bespreekbaar, ook de hypotheekrenteaftrek. Ik weet dat dit bij de VVD een onderwerp is waar een groot taboe op rust. Wij kennen die taboes niet.

De heer Rutte (VVD):

Het taboe is dat het zeer schadelijk is voor de economie, zeker op dit moment. Ik vraag wat de heer Slob vindt van de analyse van zijn partijleider Rouvoet dat het beperken van de hypotheekrenteaftrek vanaf 2012 op korte termijn kan leiden tot een impuls voor de huizenmarkt. Zo bracht die het toch?

De heer Slob (ChristenUnie):

Ik heb er geen enkele moeite mee als…

De heer Rutte (VVD):

Ik vraag wat u vindt van de analyse van uw partijleider.

De heer Slob (ChristenUnie):

…het kabinet bij het samenstellen van maatregelen voor korte en lange termijn alles onder ogen ziet en alle analyses meeneemt. Daarbij mag deze ook meegenomen worden. Ik hoop dat het kabinet tot gerichte keuzen zal komen.

De heer Rutte (VVD):

De heer Slob trok zo-even een heel grote broek aan toen hij mij interrumpeerde. Nu geeft hij geen antwoord en blijft het bij een erg vaag verhaal. Is het voor hem denkbaar dat het kabinet met voorstellen komt over het niet langer overdraagbaar maken van de belastingvrije som van de niet-werkende partner naar de werkende partner, de zogenaamde aanrechtsubsidie? Is het denkbaar dat het kabinet met voorstellen komt om die af te schaffen?

De heer Slob (ChristenUnie):

Het woord aanrechtsubsidie wordt vaak gebruikt. Het is echter geen term die mij bevalt. Die is denigrerend voor de mensen die gebruik maken van deze fiscale voorziening. Die voorziening was ook toen de heer Rutte nog deel uitmaakte van het kabinet een heel gewone zaak. De mensen die hiervan gebruik maken, willen de zorg voor hun kinderen op zich nemen. Die maken daarbij een eigen keuze.

Ik weet dat het voor de heer Rutte lastig is dat wij in deze zware tijden schouder aan schouder moeten optrekken en ook over onze schaduw heen moeten springen. Ik heb net al wat gezegd over de hypotheekrenteaftrek. Ik zeg dat ook over de overdraagbaarheid van de algemene heffingskorting. Ook dat moet bespreekbaar zijn. Dat wil niet zeggen dat iedere uitkomst door ons gewenst is. Ik geef dit kabinet echter de ruimte om aan de slag te gaan en om met maatregelen te komen. Wij zullen daar een eindoordeel over geven. Er is geen enkel taboe.

Mevrouw Thieme (PvdD):

De ChristenUnie wil de kredietcrisis integraal bekijken, in samenhang met de klimaatcrisis en de milieucrisis. Ik heb in de afgelopen twee weken van het CDA gehoord dat het voornemens is om ervoor te pleiten om geen nieuwe natuuraankopen te doen met het oog op de financiële crisis. Houdt de ChristenUnie de rug recht en laat zij het CDA niet haar zin krijgen om over de rug van dier, natuur en milieu de kredietcrisis te beteugelen?

De heer Slob (ChristenUnie):

Als ik op elke suggestie van de afgelopen twee weken zou moeten reageren, heb ik geen leven meer. Ik laat iedereen de ruimte om welke suggestie dan ook te doen. Ik heb al gezegd dat duurzaamheid en een duurzame economie voor ons van belang zijn. Ik geef het kabinet de ruimte om met een verantwoord pakket te komen. Als dat er ligt, zullen wij ons oordeel geven. Ik heb net al tegen de heer Rutte gezegd dat niet elke uitkomst wat ons betreft gewenst is. De juiste volgorde is: de regering regeert, de Kamer controleert.

Mevrouw Thieme (PvdD):

Dat is duidelijk. Ik wil echter heel graag uw mening horen over dat het CDA wil bepleiten om geen natuuraankopen meer te doen met het oog op de kredietcrisis.

De heer Slob (ChristenUnie):

Ik weet niet welke bronnen u hebt. De heer Van Geel komt nog aan het woord. Laten wij zijn bijdrage afwachten. Ik heb dit uit zijn mond nog niet gehoord.