Het nu volgende is eigenlijk een artikel, maar omdat er een te lange tijd tussen de Perspexen zit, post ik hem hier maar. De voetnoten zijn in de overzetting verdwenen, maar ik heb mijn bronnen onderaan opgesomd.

Dromen van Cocagne

Na het lezen van het artikel van Harm Hilvers en Martijn van de Kamp, heb ik mij afgevraagd waar de werkgroep Economie en Financiën zich in vredesnaam mee bezighoudt. De immense hoop stuitende onzin die er over de onschuldige lezer wordt uitgestort lijkt immers meer te passen bij de werkgroep Duurzaamheid dan bij E & F, zoals ik de eerstgenoemde werkgroep van nu af maar zal aanduiden. Bij een werkgroep heb ik altijd een stel specialisten in gedachten, die hun expertise aanwenden om de standpunten van PerspectieF op een bepaald gebied te helpen bepalen, en dat minder met dromen dan met de harde werkelijkheid. De twee bovengenoemde werkgroepleden hebben echter tijdens hun vergaderingen blijkbaar liggen slapen, als ik op de hooggestemde visioenen uit hun artikel af moet gaan.
Laten we de eerste grote wensdroom eens uitpakken: ‘het consumptiegedrag in de Westerse wereld [...] heeft ertoe geleid dat we de wereld [...] volledig dreigen uit te putten.’ Hoe slecht gaat het wel niet met de aarde! Bomen worden gekapt, de oliebronnen raken op en de lucht wordt verduisterd met CO2. En het is allemaal onze schuld! Dat het met de vernietiging van het aards milieu nog wel meevalt is een bericht waar (moedwillig of niet) zelden naar geluisterd wordt.
• Bossen worden gekapt, maar er worden ook nieuwe bomen geplant en sinds de oertijd is de wereld van 40% bebossing naar 30% bebossing gegaan.
• Er worden nog steeds (grote) olievelden gevonden (zoals in 2007 in Brazilië).
• Ook de gevolgen van de extra CO2 vallen mee. De temperatuurstijging door extra CO2 ligt tussen de 0,5 en 1 graden en het principe van ‘hoe meer CO2, hoe meer °C’ gaat ook niet helemaal op. Er is een grens aan de hoeveelheid warmte die kooldioxide vast kan houden.
Ik heb nu eigenlijk op fictieve argumenten geantwoord, maar ik hoop dat mijn lezers mij dat kunnen vergeven. Op een of andere manier protesteert niemand bij de kreet: ‘We helpen onze wereld naar de donder!’, maar krijgt de stelling: ‘We helpen onze wereld helemaal niet naar de donder.’ meestal niet eens de kans om argumenten aan te voeren. Ik heb dus, op grond van mijn eigen ervaringen, maar geraden naar wat er schuilgaat achter de (in het artikel) totaal luchtledige stelling van de heren werkgroepleden.
Laat het genoeg zijn te zeggen dat het uitgangspunt van het voornoemde artikel niet onbetwistbaar is. De daarop volgende stelling is echter zelfs lachwekkend: ‘Want wat als de gehele wereld zichzelf eenzelfde levensstandaard aanmeet als de Westerse wereld?’ Dan zou iedereen een stuk beter leven hebben? ‘Dan ontstaat er een groot tekort aan grondstoffen, neemt de [...] leefruimte voor mens en dier sterk af, ontstaan er voedselproblemen en neemt de vervuiling enorm toe.’
Waar heb ik deze theorie eerder gehoord? Toen Malthus in 1798 voorspelde dat Engeland zijn groeiend aantal burgers niet meer zou kunnen voeden? Of toen in het begin van de 20e eeuw voorspeld werd dat Parijs zou verdrinken in paardenvijgen, omdat iedereen met een koets reisde? Toch is de bevolking van Engeland zelfs te zwaar en zijn er in heel Parijs geen paardenvijgen te vinden. Mede dankzij de industriële revolutie kon Engeland zijn bevolking onderhouden en de uitvinding van de auto bewaarde Parijs voor een fecale zondvloed. Laat het eveneens duidelijk zijn dat noch de verbeterde landbouwmethoden, noch de auto zijn uitgevonden met het doel om aan de voorspelde rampen het hoofd te bieden.
Het zwakke van de malthusiaanse ‘wat als’-theorie is dat het geen rekening houdt met enige verandering in de omstandigheden van de mens. Oplossingen worden altijd bedacht, meestal pas als de nood het hoogst is en dan ook nog per ongeluk. Soms lossen verschillende situaties elkaar ook op. Zo zou het kunnen zijn dat de toenemende beschikbaarheid aan digitale teksten de boomkap ten bate van papier drukken (alleen niet in mijn geval, omdat ik het lezen van een scherm erg vermoeiend vind). De ‘wat als’-theorie is daarom totaal inadequaat om voorspellingen mee te doen.
Men zou denken dat het einde van de dwaasheid hiermee in zicht is, maar de schrijvers schijnen zich uit te putten in het beschrijven van de meest onrealistische droomgezichten: ‘De economie is niet bedoeld om een “carpe diem”-levensstijl mogelijk te maken, maar juist om de basis te vormen voor duurzame ontwikkeling. Hierdoor komen ecologische, economische en sociale belangen samen en wordt er gewerkt aan evenwicht.’ Het klink allemaal heel Zen. Maar wat wordt hier in vredesnaam gezegd?
Wat is duurzame ontwikkeling? En waarom zou economie hiervan de basis zijn? Hoe brengt ‘duurzame ontwikkeling’ ecologische, economische en sociale belangen samen? Volgens de Wikipedia is duurzame ontwikkeling ‘een concept waarin ecologische, economische en sociale belangen bij elkaar komen, voor zowel de huidige als de toekomstige generaties. Duurzame ontwikkeling is de eis om een evenwicht tussen deze drie basisconcepten te vinden.’ Als er een evenwicht moet zijn, waarom wordt de economie in dit artikel als de belangrijkste van de drie genoemd? Dit is voor mij een aanwijzing dat de schrijvers niet goed naar de betekenis van de door hen gebruikte termen hebben gekeken.
Niemand weet wat duurzame ontwikkeling precies is. De schrijvers hebben hun definitie ervan eenvoudigweg uit de Wikipedia geplukt, maar ook daar laat de duidelijkheid te wensen over. Dat geeft de site ook wel gedeeltelijk toe: ‘Duurzame ontwikkeling is geen programma met een op voorhand volledig overwogen en uitgewerkte inhoud. Het is veeleer een proces waarbij een publiek forum wordt gecreëerd voor een gedocumenteerde reflectie en een gestructureerd debat over verschillende toekomstvisies op de maatschappij.’ Het is bijzonder wollig en nietszeggend taalgebruik, dat in de praktijk vooral neerkomt op het zogenaamd ‘milieubewuste’ dingen doen. Maar ook ‘milieubewust’ is een beladen term en kent vele kampen. In het dagelijks leven bijvoorbeeld is iets duurzaams iets dat lang mee gaat. In milieudenken is het meestal iets dat van beduidend lagere kwaliteit is dan het origineel, maar het milieu langer mee doet gaan, meestal tegen een veel hogere kostprijs. Denk aan windmolens: ze brengen veel minder op dan andere elektrciteitscentrales, kunnen alleen bij zekere windsnelheden draaien, zijn lelijk en kosten een fortuin om te maken.
Als duurzame ontwikkeling lagere kwaliteit voor een hogere prijs betekent, kan zij onmogelijk samengaan met economie. Zeker als je weinig te besteden hebt, kies je eerder voor het betere en goedkopere. Sociale belangen hebben dan ook weinig met ecologische belangen te maken.
En als we de veronderstelde problemen ‘samen met de wereld’ moeten oplossen kan de pret pas echt beginnen. Er zijn voldoende landen die de paniekerige westerse visie op mens en milieu niet delen en er dus niet over zullen piekeren hun onderdanen om die reden hun luxeproducten te ontzeggen. Daarbij komt nog dat de zondebewuste schrijvers over onze neokoloniale omgangsvormen het bestaan om dit ‘oplossen’ te presenteren als een afschaffen van ‘het dom houden van armere landen om er zodoende zelf beter van te worden’. Wie heeft niet in het ND gelezen over de Afrikaanse akkerbouwers, die grote leningen hebben afgesloten om een keurmerk voor ‘biologisch’ teler te krijgen, om dan vervolgens te horen dat dit toch niet kan, omdat hun producten met het vliegtuig naar Europa vervoerd worden? Schijnheilige onzin, die hele geloofsbelijdenis over duurzaamheid als afschaffing van neokolonialisme.
Ik ga niet in op wat de schrijvers overheid, bedrijven en burgers aanraden. Er stond al genoeg geblaat op de analoge pagina’s. Laat het gezegd zijn dat er niet veel bijzonders stond. Maar met een slechte probleemstelling, een onduidelijke remedie en vooral veel mooie woorden was er ook niet veel meer te verwachten. Ik zal besluiten met de hoop dat niet héél de afdeling E & F achter het artikel stond. Financiën behoeft geen dromers, maar visionairs. Voor roze wolken dient men zich tot Duurzaamheid te wenden.

bronnen:
http://www.groenerekenkamer.com/ontbossing
http://www.klimatosoof.nl/node/886
http://nl.wikipedia.org/wiki/Duurzame_ontwikkeling
http://www.groenerekenkamer.com/windenergie3 en
http://www.groenerekenkamer.com/windenergie4