André Rouvoet: Voorzitter. Ik ben vorige week bij het verantwoordingsdebat begonnen met de mededeling dat de minister van Financiën de Kamer regelmatig sombere boodschappen brengt. Dat is vandaag ook het geval. Nu gaat het vooral over de tegenvallende economische groei en de forse budgettaire tegenvallers die daarvan het gevolg zijn. Met name de krimp van 2003 speelt het kabinet parten, zodat de iets gunstiger groeiverwachting voor 2004 onvoldoende is om het oplopen van het begrotingstekort tot boven de 3% te voorkomen. Daarom moeten er maatregelen komen. Dat de minister nu bij de Voorjaarsnota komt met een pakket maatregelen om het tekort binnen de Europese afspraken te brengen, is op zichzelf genomen onvermijdelijk. Daarbij is wel de samenstelling van het pakket belangrijk en daarover zal ik een aantal opmerkingen maken.

In de Voorjaarsnota heb ik gelezen dat bij de samenstelling van het pakket is geprobeerd om verdere verslechtering van koopkracht te vermijden. Na alles wat er is gepasseerd, vind ik dat het kabinet met die inzet een geloofwaardigheidsprobleem heeft. Het afgelopen jaar is stevig het mes gezet in de koopkracht van de minima, de chronisch zieken en de gehandicapten. Ik verwijs naar de debatten die wij daarover keer op keer hebben gevoerd. Het kabinet was nauwelijks in beweging te krijgen om de effecten te verzachten. Het is dan wel een beetje mosterd na de maaltijd om nu te horen dat wij de koopkracht niet verder willen laten verslechteren. Ik leg dat naast het besluit van het kabinet over de ministerssalarissen en de ambtenarensalarissen. De discussie daarover hebben wij allemaal kunnen volgen. Als ik dat afzet tegen een opmerkelijk feit uit het Centraal Economisch Plan, namelijk dat mensen met lage inkomens hebben moeten bezuinigen op eten en drinken, dan ben ik benieuwd naar een reactie van de minister van Financiën op dat gegeven. Hij zou mij een plezier doen als hij daarop in zijn termijn een reactie zou willen geven. Ik vind het een schrijnend punt.

De uitwerking van de op zichzelf genomen nobele inzet van het kabinet in de Voorjaarsnota is bovendien weinig overtuigend. Opnieuw wordt er immers een lastenverzwaring doorgevoerd. Dat zou nog te verteren zijn, als het bijvoorbeeld ging om een verhoging van het toptarief of een verlenging van de AWBZ-premieheffing naar de derde en vierde belastingschijf, waar de fractie van de ChristenUnie, samen met anderen, eerder voor heeft gepleit bij de begrotingsbehandeling en de behandeling van het Belastingplan. Er is nu sprake van verhoging van de AWBZ-premie, die opnieuw de hogere inkomens relatief buiten schot laat.

De redenering van de minister dat de lastenverzwaring wordt gecompenseerd door het lagere inflatiecijfer vind ik vreemd. Ten eerste hebben wij er geen enkel inzicht in in hoeverre die twee cijfers elkaar echt in evenwicht houden. Gaat het om het inflatiecijfer voor alle consumptiegoederen, of gaat het vooral om de luxe goederen? Ten tweede vind ik niet dat er in een meevallend inflatiecijfer, waarvan alle inkomensgroepen profiteren, een aanleiding ligt om dan maar weer een lastenverzwaring door te voeren die relatief vooral de inkomens tot en met modaal treft. De Kamer heeft vanuit de Voorjaarsnota niet voldoende inzicht in die effecten. Dat maakt het vanuit het principe dat de sterkste schouders de zwaarste lasten moeten dragen best moeilijk om een dergelijke maatregel te kunnen steunen. Er liggen voorstellen om daar veranderingen in aan te brengen en die zullen wij graag steunen.

Sprekend over gebrek aan inzicht in effecten: mijn fractie heeft bij de schriftelijke vragenronde een aantal vragen gesteld over de inkomens- en koopkrachtontwikkeling van gezinnen met kinderen in het afgelopen decennium. Wij hebben die vragen voornamelijk gesteld omdat in de positie van gezinnen, op basis van reguliere regeringsstukken, bijzonder weinig inzicht kan worden verkregen. Dat hebben wij na enig eigen onderzoek geconstateerd. Dit moet anders, omdat bijvoorbeeld de Gezinsraad en het

NIBUD op basis van hun eigen onderzoek met enige regelmaat de alarmklok luidden over de inkomenssituatie van gezinnen.

Wel staat vast dat Nederland internationaal, in vergelijking met ons omringende Europese landen, maar ook wereldwijd, bepaald niet hoog scoort waar het gaat om gezins- en kindvriendelijk beleid. Uit een onderzoek dat een Australische onderzoeker in 2003 aan de universiteit van York heeft gedaan, blijkt dat de ondersteuning van gezinnen met kinderen van de 22 in dit onderzoek vergeleken Westerse landen in Nederland het op één na laagste is. Alleen Griekenland doet het slechter. Wil de regering bij de komende miljoenennota aparte aandacht geven aan de koopkrachteffecten voor gezinnen met kinderen? Wil zij daarbij in het bijzonder inzicht verschaffen in het effect dat het aantal kinderen en het aantal verdieners in het gezin heeft op het besteedbaar inkomen? Daarnaast vraag ik bijzondere aandacht voor de positie van alleenstaande ouders. Ons is al wel gebleken dat zij bijzonder kwetsbaar zijn. Wij komen hier bij de algemene beschouwingen uitvoerig op terug, maar ik wil het nu alvast gemarkeerd hebben. Wij zullen hier ook voorstellen over doen. Is het niet denkbaar, de kinderkorting uit te keren per kind in plaats van per gezin? Ik geef het op voor creatievere ideeën, maar ik zou het fijn vinden als de minister hierop alvast wilde reageren.

Voorzitter. Ook op de samenstelling van de tegenvaller op de Voorjaarsnota 2004 moet worden gereageerd. Allereerst valt op dat de oorzaak voor de helft ligt bij de tekorten van gemeenten. Er is volgens de minister sprake van een omslag van overschotten naar tekorten sinds 2001. Het is niet zo moeilijk om daar zware en verwijtende woorden over te spreken, maar ik vraag mij ook af of wij hier niet een gevolg zien van het kabinetsbeleid om steeds meer taken naar gemeenten over te hevelen, zonder er voldoende middelen bij te geven. Speelt dat hier een rol?

Er is een grote tegenvaller bij de zorg. Mijn fractie heeft gevraagd naar een reactie op de bevindingen van de heer Bakker van TPG om miljarden te besparen via een efficiëntere organisatie. Ik vind de reactie van het kabinet veel te terughoudend. Natuurlijk is het veld nu aan zet, maar minister Hoogervorst kan de sector wel aanspreken, aansporen, proberen deals te sluiten, druk op de ketel zetten. Ik hecht hier zo aan omdat de noodzakelijke miljardenbezuinigingen in de zorg nu vooral de echt zorgbehoefenden treffen, via ziekenfondspakketmaatregelen en eigen bijdrage in de AWBZ. Het is toch eigenlijk de wereld op zijn kop dat het kabinet deze groep dubbel hard treft en zich terughoudend opstelt ten aanzien van de zorginstellingen. Ik zie op dit terrein graag meer pit en dat geldt ook ten aanzien van de exorbitante salarissen van managers en interim-managers in de zorg.

Voorzitter. Ik heb nog een korte opmerking over de meevallende gasbatenwinst. Er is 400 miljoen extra als gevolg van de gestegen olieprijs. Ik begrijp dat dit al voor het lopende begrotingsjaar actueel is, maar dat het kabinet er pas in 2005 gebruik van wil maken. Ik noem het maar een stille meevaller en ik vind het niet logisch. Graag hoor ik de reactie van de minister, maar wij hebben amendementen langs zien komen waarin er wel gebruik van wordt gemaakt en wij zien die met de nodige sympathie, gezien de huidige nijpende situatie.

Ik sluit af met twee goede nieuwsberichten. Goed nieuws komt dit keer uit India. De terugbetaling door India leidt tot een tijdelijke verhoging van het ODA-budget, vanwege de eerdere toerekening van de uitstaande schuld aan dat budget. Ten tweede is er goed nieuws uit de scheepsbouw. Het is te waarderen dat het kabinet door de bocht is, als ik het zo mag formuleren, al ging het moeizaam. De fractie van de ChristenUnie vroeg immers al in december om verlenging van de zogenaamde TROS-regeling. Zoals bekend, heeft de sector behalve om verlenging van deze ondersteuningsmaatregel ook gevraagd om een regeling voor innovatie, waarvoor 30 miljoen benodigd is. Aangezien dit bedrag niet in de voorjaarsnota zit, vraag ik de minister of hij voornemens is om dat ter sprake te brengen in de miljoenennota voor 2005.

Dit is een ongecorrigeerde bijdrage. De definitieve versie wordt zo spoedig mogelijk gepubliceerd.