Bijdrage Eppo Bruins aan een algemeen overleg met staatssecretaris van Ark van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, minister Dekker voor Rechtsbescherming en staatssecretaris Snel van Financiën

Kamerstuknr. 24515

De heer Bruins (ChristenUnie):

Dank u wel, voorzitter. De ChristenUnie heeft bij de totstandkoming van het regeerakkoord zich ingespannen voor een stevige schuldenparagraaf. Het is mooi om te zien hoeveel aandacht en actie er nu is op dit onderwerp. Als partij en als Kamerleden van de ChristenUnie zijn we ontzettend blij met zo veel belangstelling daarvoor. Het regeerakkoord telt meer dan 40 punten wat betreft de schuldenaanpak, maar we zien ook hoe taai het onderwerp is. Er zijn veel organisaties mee bezig en er zijn veel overlegtafels, maar het blijkt moeilijk om snel stappen te zetten; het is en blijft een zaak van lange adem. Maar we geven niet op.

Voorzitter. Er is al veel gezegd over vroegsignalering. Die paragraaf kan ik wel overslaan. Ik wil wel even wijzen op de rol van vrijwilligersorganisaties, zoals SchuldHulpMaatje. Die komen makkelijk achter de voordeur en kunnen dus echt een hele belangrijke rol spelen bij vroegsignalering. Hoe staat het daarmee? Het kabinet heeft bij de Algemene Politieke Beschouwingen op voorspraak van de ChristenUnie extra middelen hiervoor vrijgemaakt. Wat is op dit punt de stand van zaken?

Voorzitter. De Nationale ombudsman heeft vorige week een scherp rapport gepresenteerd. Hij noemt tal van knelpunten waar mensen met schulden tegen aanlopen. Daarom is het uitermate frustrerend om te zien dat het wetsvoorstel vereenvoudiging beslagvrije voet zo veel vertraging heeft opgelopen. Een typisch geval van politieke consensus maar problematische uitvoering. Dat ligt mijn fractie best zwaar op de maag, want het is zo belangrijk dat mensen een basis overhouden om van te leven en dat dat wordt gerespecteerd, vooral ook door de overheid natuurlijk. Ik vraag het kabinet om alles op alles te zetten om dit zo snel mogelijk te realiseren.

Het is goed dat de Staatssecretaris gisteren een aantal tussenmaatregelen heeft aangekondigd. Zo stopt de Belastingdienst voor 2020 met het toepassen van overheidsvorderingen bij mensen met problematische schulden. Ook wordt met spoed de beslagvrije voet voor jongeren opgehoogd. Ik vind het essentieel dat ook het automatische beslag op toeslagen wordt gestopt, dat dat geregeld wordt, en dat toeslagen voor mensen niet verder worden aangetast. De toeslagen werden ook al genoemd door de heer Jasper van Dijk. Kan de Staatssecretaris precies uitleggen – wie van de twee Staatssecretarissen dat doet, moeten ze zelf even uitvechten – hoe toeslagen nu wel of niet gaan meetellen bij de beslagvrije voet en wat de Belastingdienst op dit vlak proactief kan doen aan bescherming van mensen met problematische schulden?

Voorzitter. Gemeenten mogen gemeentelijke belastingen niet kwijt-schelden als men nog vermogen heeft. Die grens ligt heel strak: als je meer spaargeld hebt dan € 2.200 als alleenstaande of het dubbele als je samenwoont of getrouwd bent, dan mag de gemeente al niet meer kwijtschelden. Maar de vermogensgrenzen liggen in de Participatiewet veel ruimer. Dat is verwarrend, onlogisch en eigenlijk ook niet uit te leggen aan gewone mensen. Mensen worden dus ook niet aangemoedigd om een buffertje op te bouwen, terwijl dat best wel belangrijk is als je het krap hebt. Het kabinet zegt dat je een armoedeval krijgt als je de vermo-gensnormen verruimt, maar volgens mij valt dat wel mee. Mijn collega Van der Graaf heeft hierover samen met de woordvoerder van het CDA een motie ingediend bij de behandeling, vorig najaar, van de begroting van BZK. In die motie wordt de regering verzocht om te bezien hoe vermogensnormen voor kwijtschelding beter op elkaar kunnen worden afgestemd en daarbij het wettelijke kader van de Invorderingswet en de Participatiewet te betrekken, en de Kamer voor de zomer van dit jaar hierover te informeren. Deze motie is aangenomen. Hoe staat het met de uitvoering ervan? Wat kunnen we voor de zomer verwachten?

In het regeerakkoord zijn stevige afspraken gemaakt over het incassoregister, maar de Minister blijft toch wat voorzichtig in zijn brief. Voor de ChristenUnie is het van groot belang dat hier werk van wordt gemaakt. Ik vraag de Minister om ons met regelmaat tussentijds schriftelijk op de hoogte te houden van de voortgang en alles op alles te zetten om het wetsvoorstel nog voor de zomer klaar te hebben.

Voorzitter. Voor de zomer heb ik een motie ingediend om de verhoging van boetes en bestuursrechtelijke premies aan te pakken. De brief die we hierover kregen, bevat een aantal hoopvolle elementen, zoals de mogelijkheid van een betalingsregeling bij boetes vanaf € 75. Verder wordt er vooral veel onderzoek gedaan. Ik zou toch wel meer ambitie willen zien. Ik lees in de brief dat bij alle bestuursorganen wordt gewerkt met wettelijk vastgestelde verhogingen, maar waarom gebeurt dat niet gewoon ook bij verkeersboetes? Waarom kunnen die tot wel 300% verhoogd worden? Kan de Minister daar eens op ingaan, met referte aan de eerder genoemde wet-Mulder, genoemd naar wijlen mr. dr. Albert Mulder en niet naar collega Edgar Mulder?

Verder staat in het regeerakkoord dat de stapeling van boetes wordt gemaximeerd. Ik lees het met net even een andere blik. Het moet toch mogelijk zijn dat, als op één plek bij de overheid wordt gesignaleerd dat een boete, bijvoorbeeld een verkeersboete, niet wordt betaald en dus wordt verhoogd, er op een tweede plek, waar diezelfde overheid ook crediteur is, wordt gesignaleerd dat het bij dezelfde persoon weer dreigt te gebeuren dat een boete wordt verhoogd? Het heeft dan weinig zin om bij die tweede boete ook te gaan dreigen met verhoging op verhoging. Dat zou toch gekoppeld moeten kunnen worden – «de integrale aanpak» noemde de heer Edgar Mulder dat – om zo een tweede stapeling van verhoogde boetes te voorkomen? Op zijn minst zou een tweede verhoogde boete meteen de signaalfunctie kunnen hebben dat er hulp nodig is.

Voorzitter. Ik kom tot slot op de Klijnsmagelden, ook al genoemd door de heer Raemakers en de heer Gijs van Dijk. We hebben in het najaar een evaluatie gezien van de gelden die naar de gemeenten zijn gegaan voor bestrijding van armoede onder kinderen. Er wordt veel mooi werk geleverd, maar we zien toch ook dat een groot deel van de gemeenten de doelgroep niet goed in beeld heeft. We zien ook dat er geld in de algemene middelen verdwijnt. Dat is ons een doorn in het oog. Hoe denkt de Staatssecretaris over de oproep van de Kinderombudsman om snel opnieuw gericht te evalueren wat er met dit geld gebeurt? Wat mijn fractie betreft moeten we daarbij zeker ook kijken naar de verdeling van de middelen. Zijn gemeenten daadwerkelijk in staat om dit geld goed te besteden? Wat de ChristenUnie betreft kan een groter gedeelte van dit geld naar maatschappelijke organisaties, die dit vaak beter en gerichter doen.

Voorzitter, dank u wel.

De voorzitter:

Dank u wel. De heer Van Dijk mag nog een laatste, korte vraag stellen. Dat genoegen gun ik hem.

De heer Jasper van Dijk (SP):

Dank u, voorzitter. Er worden hele interessante voorstellen gedaan om het boeteregime te verzachten, om het zo te zeggen. Ik schat zomaar in dat de ChristenUnie het voorstel van D66 en het CDA over een adempauze, een noodstop, ook steunt. Dan staat de VVD helemaal alleen en dan is het kat in het bakkie. Wat vindt u van het idee om die enorme verhogingen bij boetes die de overheid wel kan doorvoeren maar de incassobranche niet, ook te maximeren, om die gelijk te stellen aan het incassoregime? U vroeg er zelf ook al iets over. Bent u het ermee eens dat we dat ook moeten regelen?

De heer Bruins (ChristenUnie):

Mijn eerste vraag aan de Minister is: waarom is het eigenlijk zoals het nu is? Waarom is het bij verkeersboetes anders dan bij bijvoorbeeld andere bestuursorganen, die nu een verhoging van € 7 en € 16 gaan krijgen? Ik mis daarin wel een beetje de logica. Ik wil dus wel een beetje meer informatie over waarom het is zoals het is. En als we goede ideeën hebben over hoe we mensen die niet kúnnen betalen uit de wind kunnen houden, bijvoorbeeld met zo’n signaalfunctie als ook op een tweede plek waar de overheid crediteur is opeens een stapeling van boetes dreigt plaats te vinden, dan help ik graag met meedenken en met realiseren. Het moet natuurlijk wel mogelijk zijn; tussen droom en daad staan nog weleens wetten en praktische bezwaren in de weg. Maar ik sta met open ogen en met een open hart naast de heer Jasper van Dijk om mee te denken.

De voorzitter:

Dank u wel.

Meer informatie