Moralisme is geen vies woord meer in de PvdA. Kamerlid Jeroen Dijsselbloem probeert normen en waarden hoog op de agenda van zijn partij te krijgen. 'Dijsselbloem-moralisme', wordt het genoemd.

PvdA-Kamerlid Dijsselbloem viel deze week tweemaal op. De eerste keer was toen hij met collega Arib een urbanfeest voor jongeren in Amsterdam veroordeelde, waar volgens getuigen op het podium seks werd bedreven door een 'paashaas'. Dezelfde dag maakte hij zich met twee andere collega-Kamerleden sterk om moeilijk opvoedbare Marokkaanse jongeren in schoolinternaten te plaatsen.

Jeroen Dijsselbloem werd begin dit jaar al door de jongerenorganisatie van de ChristenUnie, PerspectieF, verkozen tot 'Engel van het Jaar'. De CU-jongeren gaven hem deze titel omdat hij zich als politicus van een niet-christelijke partij zich het meest laat leiden door Bijbelse normen en waarden. Directe aanleiding tot Dijsselbloems uitverkiezing was zijn strijd tegen ranzige pooierclips op commerciële muziekzenders.

Dijsselbloem staat symbool voor een generatie PvdA-politici die in de vrije jaren zestig en zeventig zijn opgegroeid en daarvan, nu ze zelf vaak kinderen hebben, ook de keerzijde zien. Afbraak van het zuilenstelsel én individualisering leidden volgens hen tot het verloren gaan van waarden en normen, zedelijk verval en de teloorgang van het gemeenschapsdenken. De PvdA was medeverantwoordelijk daarvoor, vindt hij.

Premier Balkenende legde in 1995, toen hij nog directeur van het wetenschappelijk bureau van het CDA was en Paars I net een jaar in het zadel zat, al de vinger op de zere plek. Hij meende dat binnen de PvdA marktdenken en individualisering overheersten en de partij een 'blinde vlek' had voor waarden en normen. Na het desastreuze verlies bij de verkiezingen van 2002 constateerde ook oud-minister Margreeth de Boer in haar rapport 'De kaasstolp aan diggelen' dat de PvdA inderdaad weinig oog had voor moralisme. Dat was mede de oorzaak geweest van het verlies, meende zij.

Dijsselbloem trok daaruit de les dat de PvdA weer terug moet naar de klassieke sociaal-democratische traditie van 'verheffing van het volk'. "Het moralisme moet veel aandacht krijgen in de politiek, juist om mensen verder te helpen, voor de opvoeding van hun kinderen, tegen de verloedering op straat", zei hij vorig jaar in een interview in Trouw. Deze herwaardering van het gemeenschapsdenken heeft geholpen een brug te slaan naar het CDA en ook naar de ChristenUnie.

Een brug naar links ligt moeilijker. GroenLinks heeft in de ogen van Femke Halsema juist grote waardering voor de 'vrijheid en blijheid' van de jaren zeventig. Maar haar opvatting wordt niet door iedereen gedeeld binnen GroenLinks.

Het oud-Kamerlid voor GroenLinks Evelien Tonkens, tegenwoordig hoogleraar actief burgerschap in Amsterdam, meent bijvoorbeeld dat deze opvatting in veel situaties schadelijk kan zijn. Met haar wil een groep GroenLinksers inmiddels een minder liberale koers. D66 ervaart het moralisme van de CDA-PvdA en CU-coalitie als betuttelend.

Anders ligt het bij de SP, die sinds jaar en dag moreel leiderschap in het vaandel voert. Marijnissen heeft vaak de gevolgen van de politieke en maatschappelijk veranderingen in de jaren zestig en zeventig aan de kaak gesteld. Als PvdA en SP ergens gezamenlijk zouden kunnen optrekken, zou dat hier kunnen zijn.

Bron: Trouw, 14 april 2007