Datum:            16 oktober 2013

Mevrouw Schouten (ChristenUnie):
Voorzitter. Een maand na Prinsjesdag voeren wij dan eindelijk het debat over de financiële beschouwingen 2014. In die maand is er veel gebeurd. De begroting die het kabinet had ingediend, is de afgelopen twee weken op veel punten aangepast. Nog voordat de inkt van de Miljoenennota droog was, bleek een wijziging nodig om het draagvlak in de Tweede Kamer te vergroten. Er volgden intensieve onderhandelingen die resulteerden in aanvullende begrotingsafspraken voor 2014, ook wel het "mannenbroedersakkoord" genoemd, maar men zal begrijpen dat ik mij daar niet geheel in herken.

Mijn fractie heeft in de tegenbegroting en tijdens de algemene politieke beschouwingen de nadruk gelegd op een aantal punten. Allereerst ging het daarbij om de lastenverlichting op arbeid, zodat het voor werkgevers meer lonend wordt om personeel in dienst te houden of te nemen en het voor werknemers meer lonend is om te werken. Verder ging het om het op peil houden van de koopkracht van gezinnen, op vergroening van het belastingstelsel en op het ontzien van kwetsbare groepen.

Ik constateer dat wij het kabinetsbeleid op al deze punten redelijk hebben kunnen wijzigen. Ten opzichte van het kabinetsbeleid realiseren de aanvullende beleidsafspraken in 2014 1,8 miljard lastenverlichting op arbeid. Het voortzetten van het verlaagd btw-tarief in de bouw in 2014 zorgt er hiernaast voor dat in de bouwsector banen kunnen worden behouden. Na 2014 stuurt dit pakket ook een aantal kabinetsmaatregelen bij, bijvoorbeeld om te voorkomen dat zelfstandigen hard in hun portemonnee worden geraakt. Gezinnen zouden met de voorstellen van dit kabinet de rekening van de crisis gaan betalen. Een verlaging van de kinderbijslag en het afschaffen van de gratis schoolboeken hing als een zwaard van Damocles boven de hoofden van al die gezinnen met jonge kinderen. Met dit aanvullend beleidspakket is het tij echter gekeerd.

Ten aanzien van de kwetsbare groepen zijn de bezuinigingen op de Algemene nabestaandenwet ongedaan gemaakt, blijft er een landelijke tegemoetkoming voor chronisch zieken en gehandicapten en komt er meer geld voor passend onderwijs. Ten aanzien van de vergroening hebben wij 750 miljoen aan maatregelen kunnen nemen die ervoor zorgen dat de vervuiler gaat betalen.

Dit pakket leidt hiernaast ook tot een verlaging van de marginale druk ten opzichte van het kabinetsbeleid. Wat betreft de koopkracht — meerdere collega's hebben daar al aan gerefereerd — zit er voor iedereen een verbetering in. Vanmiddag is al uitgebreid gediscussieerd over de inhoudelijke maatregelen uit het pakket. Ik beperk mij kortheidshalve dan ook tot enkele punten waar mijn fractie nog vragen over heeft aan het kabinet.

Ten eerste hebben wij een vraag over het beklemd vermogen. Door de tijdelijke verlaging van het tarief in box 2 is er een grotere prikkel om beklemd vermogen vrij te laten vallen. Tegelijkertijd loopt er al langere tijd een discussie over het pensioenvermogen dat ondernemers in hun bv moeten aanhouden. De heer Van Hijum refereerde daar, meen ik, ook al aan. Dat vermogen mag niet uitgekeerd worden als dividend. Is er een mogelijkheid om de eis te versoepelen dat een groter deel van het eigen vermogen aangehouden moet worden als pensioen? Dit zou niet alleen ondernemers tegemoetkomen, maar ook de economie een impuls kunnen geven. In deze tijd zou dat heel erg kunnen helpen. Graag krijg ik hierop een reactie van het kabinet.

Ten tweede heb ik een vraag over de bedrijfsopvolgingsregeling in de Successiewet. Dit klinkt buitengewoon technisch. Vorige week is er een advies geweest van de advocaat-generaal bij de Hoge Raad dat de komende jaren forse consequenties kan hebben voor de rijksbegroting. De advocaat-generaal heeft gesteld dat er sprake is van een te ongelijke behandeling van ondernemingsvermogen en privévermogen wat betreft de vrijstelling bij de schenk- en erfbelasting. Nu zijn ondernemingen met een vermogen tot 1 miljoen vrijgesteld van het betalen van deze belasting. De advocaat-generaal heeft geadviseerd om dit verschil met de behandeling van privévermogen met terugwerkende kracht vanaf 2010 te repareren. Uiteraard is er nog geen uitspraak van de Hoge Raad, maar die wordt wel snel verwacht. Als de Hoge Raad in dit advies meegaat, ontstaat er een fors probleem voor de schatkist. Hoe gaat de staatssecretaris voorkomen dat dit probleem daadwerkelijk zal ontstaan? Als wij een probleem zien aankomen, moeten wij niet achteroverleunen en afwachten tot het op ons afkomt, maar tijdig met elkaar nadenken over mogelijke oplossingen. Ik wil graag van de staatssecretaris horen of hij bereid is om dit snel met de Kamer te bespreken, ten minste heel snel na de uitspraak van de Hoge Raad die, naar ik meen, eind november of begin december wordt verwacht. Ten derde en ten slotte de bankenunie. Ik heb over dit onderwerp al geïnterrumpeerd bij de heer Harbers. De afgelopen jaren domineerden de Europese ontwikkelingen menig debat over de Miljoenennota. Tot nu toe werden er echter weinig woorden aan gewijd, terwijl de plannen rondom bijvoorbeeld de bankenunie veel impact kunnen hebben. Eergisteren heeft de staatssecretaris van Financiën uitspraken gedaan over de route die gevolgd moet worden als het resolutiefonds niet tijdig op orde is. Hij heeft voorgesteld om het resolutiefonds eerst te vullen vanuit het ESM, voordat het helemaal gevuld wordt door de banken. Feitelijk komt het risico voor de redding van banken dan helemaal bij de belastingbetaler te liggen. Dat is voor mijn fractie onacceptabel. Het kabinet stelt dat het geld terugbetaald moet worden aan het ESM als het resolutiefonds eenmaal gevuld is. Maar hoeveel zekerheid is daarover en hoe lang duurt het voordat het bedrag teruggestort is door de banken, als ze er noodgedwongen gebruik van moeten maken? Wij voorzien een forse risicoverhoging voor het ESM. Kan het kabinet toelichten waarom het tot dit voorstel is overgegaan, zonder dat de Tweede Kamer hier expliciet mee heeft ingestemd?

Voor meer informatie: www.tweedekamer.nl.