Het Kamerdebat over het asielbeleid is afgelopen, maar de maatschappelijke onrust zal voortduren. Maatregelen waarvoor op zichzelf wel iets te zeggen is, kunnen in de praktijk zo onredelijk uitpakken.

Zonder overdrijving kan de afgelopen week wel de week van het asielbeleid genoemd worden. Op maandag was het overleg van de Tweede Kamer met minister Verdonk over haar terugkeernotitie. Velen hebben in de afgelopen weken nog eens duidelijk gemaakt dat naar hun mening een veel te kleine groep in aanmerking komt voor een pardon. Een belangrijke vraag is ook na het overleg nog steeds niet beantwoord: Waarom heeft de minister niet ruimhartiger beslist over die bijna 10.000 schrijnende situaties die haar zijn voorgelegd?

De minister sprak goede woorden over alle zaken waar ze rekening mee had gehouden, maar haar daden spreken een andere taal. Voor ieder die zich heeft ingespannen voor een ruimhartiger beleid is het niet te begrijpen hoe het kan dat zo weinig mensen op grond van het begrip 'schrijnende situatie' een verblijfsvergunning hebben gekregen. Het debat in de Tweede Kamer lijkt voorlopig afgelopen, maar de maatschappelijke onrust zal voortduren...

Onredelijk

Waarom roept het asielbeleid zoveel emoties op en waarom zijn veel Nederlandse burgers zo begaan met het lot van vreemdelingen in ons land? Er is meer aan de hand dan alleen het meegevoel met mensen die al zo lang in ons land zijn. De mailbox van de ChristenUnie wordt overstroomd met mails van mensen die aandacht vragen voor hun eigen moeilijke situatie of de moeilijke situatie van iemand uit hun omgeving.

Die mails gaan vaak over regels in het vreemdelingen- en asielrecht waar op zichzelf wel wat voor te zeggen is, maar die in de praktijk te vaak bijzonder onredelijk uitpakken. Mails van Nederlanders die met een afgewezen asielzoeker getrouwd zijn, afgewezen asielzoekers die wel in Nederland mogen blijven, maar geen onderdak hebben. Maar ook verschillende mails van Nederlandse zendelingen, die niet een jaar lang naar Nederland terugkunnen met hun buitenlandse echtgenoot.

In bijna al die mails klinkt een toon van verbijstering door: hoe is het mogelijk dat in ons land zo met mensen wordt omgegaan.

Een Nederlandse vrouw trouwde met een asielzoeker. Zij kregen twee kinderen. De asielaanvraag van haar man werd afgewezen en nu mag hij niet in Nederland blijven. Dat wil zeggen: hij mag alleen blijven als zijn vrouw genoeg verdient én wanneer hij naar zijn land van herkomst reist om zijn papieren in orde te maken. Dat kunnen grote struikelblokken zijn.

In dit geval voldoet de vrouw sinds een aantal maanden niet meer aan het inkomensvereiste. Haar man mag daarom niet bij haar in Nederland blijven, ook al zou hij de reis naar zijn land van herkomst maken om aan de juiste papieren te komen. Wat op zichzelf al lastig genoeg zou zijn. De redenering van de Nederlandse overheid is dat de vrouw met haar kinderen dan maar met haar man naar zijn land van herkomst moet vertrekken. In dit geval zou de vrouw, geboren en getogen op de Veluwe, dan met haar kleine kinderen naar Eritrea moeten vertrekken!

Hoge leges

Het asielverzoek van een gezin is afgewezen. Ondanks alle pogingen lukt het niet reispapieren bij de ambassade te krijgen. Daarom willen ze een procedure starten om aan te tonen dat ze buiten hun schuld niet terug kunnen. Om toegelaten te worden tot die procedure moeten vreemdelingenleges worden betaald. Voor een gezin met twee kleine kinderen komen de vreemdelingenleges neer op een bedrag rond de 2000 euro. Een ongelooflijk hoog bedrag voor mensen die over het algemeen volkomen berooid zijn. Gedurende deze procedure hebben ze geen recht op opvang. In veel gevallen springen kerkelijke of burgerlijke gemeenten daarom bij. Met geld of met het bieden van onderdak.

Voor al deze regels is een verklaring te geven. Het inkomensvereiste en de eis dat iemand naar zijn land van herkomst moet gaan om zijn papieren in orde te brengen, is een antwoord op de grote hoeveelheid schijnhuwelijken van een aantal jaren geleden. De hoge leges en het feit dat iemand geen recht op onderdak heeft, voorkomen dat ook mensen die best naar hun land kunnen terugkeren, toch een 'buitenschuld'procedure aanspannen om zo het vertrek uit Nederland nog even uit te stellen.

Maar toch. De goeden moeten hier wel heel erg met de kwaden lijden. Wie regelmatig met asielzoekers te maken heeft, kan het gevoel wel eens bekruipen dat de overheid ervan uitgaat dat elke asielzoeker een bedrieger is die maar zo gauw mogelijk het land moet verlaten.

Ook met het nieuwe terugkeerbeleid van minister Verdonk blijven er asielzoekers die legaal in Nederland verblijven, maar die toch geen recht hebben op onderdak. Mensen die daarom aangewezen zijn op de hulp van hun medemensen, die zich om hen bekommeren. Omdat ze anders op straat staan.

Het protest tegen de beperktheid van de eenmalige regeling is meer dan een protest tegen de kruideniersmentaliteit van een overheid die zelfs mensen het land wil uitzetten die mede door toedoen van de overheid al jaren in ons land verblijven. Het is ook een oproep om barmhartig om te gaan met diegenen die in ons land een toevlucht zoeken. Wel helder, zonder valse hoop, maar ook barmhartig.

Tineke Huizinga-Heringa is lid van de Tweede Kamer voor de ChristenUnie.

door Tineke Huizinga-Heringa

Bron: Nederlands Dagblad