De heer Anker (ChristenUnie): Voorzitter. Wij zijn trots dat er onder dit kabinet een generaal pardon mogelijk was. Wij zijn ook best wel een beetje trots op deze staatssecretaris, die dit ontzettend voortvarend heeft aangepakt. Ik geloof dat wij weinig projecten van de overheid kennen die zo groot waren, en die zo goed zijn gegaan en waarbij veel maatschappelijke actoren bij betrokken zijn geweest. Daar zijn wij blij mee. Mensen hebben een vergunning en zijn bijna allemaal gehuisvest. Dat is een goede zaak.

De heer Fritsma (PVV): Dit halleluja-verhaal is echt ongelooflijk. Er zijn verblijfsvergunningen verstrekt aan 28 000 mensen. Die verblijfsvergunningen zouden ambtshalve verstrekt worden, maar dat plan is niet doorgegaan. Daarom kregen we onvoorzien duizenden extra bezwaar- en beroepsprocedures, waardoor het veel langer duurt voordat deze mensen uitgezet kunnen worden. En u noemt dat een succes? Ik vind dat getuigen van een kortzichtigheid van jewelste.

De heer Anker (ChristenUnie): Na tweeënhalf jaar met de heer Fritsma in de Kamer beschouw ik dat als een compliment. Ik vind het prima, de Raad van State heeft gezegd dat een beroep mogelijk is. De staatssecretaris wilde iets anders. In korte tijd zijn die beroepen afgehandeld, en er is nog een handvol toekenningen uit gekomen. Dat valt allemaal wel mee. De heer Fritsma maakt het allemaal steeds erger en zwaarder dan het is. Na tweeënhalf jaar is de boel afgerond. Er zijn geen honderdduizenden mensen hier naartoe gekomen, om maar eens even een citaat terug te geven. De aanzuigende werking is minimaal, dus ik denk dat de heer Fritsma maar eens moet gaan nadenken over wat er allemaal waar is van al die dramatische verhalen. Ik ben er blij mee, het is hartstikke goed gegaan.

De heer Fritsma (PVV): De werkelijkheid wordt nu nog erger ontkend dan net. Hebt u wel eens naar de nieuwe asielinstroom gekeken, hebt u wel eens naar het geld gekeken dat erbij moet omdat het aantal asielzoekers voor volgend jaar is bijgesteld naar 19 000? Dat is ook onvoorzien. Dus blijf alstublieft bij de feiten.

De heer Anker (ChristenUnie): Ik heb dankzij u regelmatig naar de getallen gekeken. Die 19 000 is inderdaad een herstel van een te beperkte prognose van 10 000 van het ministerie van Financiën, nadat deze jarenlang stond op 15 000 of 16 000. Zo weten we waar we aan toe zijn in onze begroting, dat noemen we een langetermijnvisie ontwikkelen. Dat zou u moeten aanspreken. U hebt het altijd gehad over honderdduizenden, het land zou tjokvol zitten, en we zouden ongeveer de zee in worden gedreven. Dat is ook niet gebeurd. U hebt geen gelijk gekregen.

De heer Fritsma (PVV): Dan moet de heer Anker ook met de Handelingen aantonen wanneer ik het over honderdduizenden extra mensen heb gehad. Dat kan hij niet, hij kletst maar wat. Dus laat hij zich bij de feiten houden.

De heer Anker (ChristenUnie): Ik maak zelf nog wel uit of ik mijn mond houd.

De heer Fritsma (PVV): Maar valse beschuldigingen ...

De voorzitter: Ik heb u het woord niet gegeven, u hebt een derde kans gehad en nu is het woord aan de heer Anker. De heer Anker (ChristenUnie): Mocht het zo zijn dat ik de heer Fritsma het woord honderdduizenden in dit verband op een verkeerde manier in de mond heb gelegd, dan wil ik dat best wel gaan controleren, maar ik ben in ieder geval blij dat dit niet uit zijn mond is gekomen. Maar hij verwachtte wel een heleboel.

De heer De Krom (VVD): De minister-president zei in 2007 dat de regeling op termijn zou leiden tot daadwerkelijke besparingen door onder andere een verminderde bezetting bij het COA. Hoeveel minder mensen zitten er nu in de opvang dan in 2007? Hoeveel minder geld gaat er nu naar het COA, in vergelijking met 2007?

De heer Anker (ChristenUnie): Ik weet dat niet precies, ik weet wel dat er een enorme doorstroom tot stand is gekomen. Een heleboel mensen die in het COA zaten, zitten daar nu niet meer. We weten dat de asielinstroom iets hoger is geweest. Dat komt onder andere vanwege een verhoogde instroom uit Irak en Somalië. Daar zijn dramatische toestanden geweest, onder andere reden voor het kabinet waar u in heeft gezeten om daar categoriaal beleid voor op te stellen. Onder dit kabinet is het categoriale beleid afgeschaft. Dat betekent dat de IND meer werk heeft aan het toetsen van alle individuele gevallen, maar dat doet de IND ook omdat er veel misbruik van wordt gemaakt. De verwachting is dat de instroom weer een beetje gaat dalen. Ik weet niet precies wat de cijfers zijn, het zou heel goed kunnen dat het op dit moment redelijk in evenwicht wordt gehouden. Op dit moment is er dankzij het generaal pardon een grote prop van procedures bij de IND weggegaan, zodat deze weer door kan werken. Bovendien zijn wij bezig de asielprocedures te verbeteren, zodat ze sneller gaan, en uiteindelijk de bezetting van het COA laag zal worden.

De heer De Krom (VVD): Het antwoord van de heer Anker is natuurlijk zo omslachtig omdat er geen daadwerkelijke besparingen zijn. Ondanks de uitstroom zitten er meer mensen in de COA, gaan de bedragen omhoog. Ik heb de bedragen hier. Maar er is natuurlijk helemaal niets terechtgekomen van de uitspraak van de minister-president.

De heer Anker (ChristenUnie): Ik heb bij de begroting van Justitie gezegd dat het generaal pardon, dat voor mij in eerste instantie een principiële kwestie is, een debat van boekhouders is geworden. Het is niet gek dat de asielstroom in de loop der jaren fluctueert en dat de plekken die zijn vrijgekomen door het generaal pardon, weer worden ingenomen. Dat is inderdaad geen directe winst. Misschien zien we over een jaar, als de gevolgen van het beleid dat nu gevoerd wordt duidelijk worden, dat de cijfers weer dalen. Het belangrijkste punt dat we vandaag bespreken is de zorg die we hebben over de gemeentelijke noodopvang. In het bestuursakkoord is de afspraak gemaakt dat deze dicht moet per 1 januari. Daar staat het generaal pardon tegenover en een zo goed mogelijke procedure zodat zo min mogelijk mensen op straat komen. We hebben hier eerder over gesproken en toen is de motie-Spekman aangenomen, met betrekking tot het opzetten van een filter voor mensen die nog een reguliere procedure hebben lopen op basis van medische gronden. Ik heb in dat debat aangegeven dat er nog een paar kleine categorieën mensen met rechtmatig verblijf zijn, de medische groep is veruit de grootste daarvan, maar ook nog de groepen buiten schuld, verblijf bij kind en schrijnendheid. Deze mensen hebben nog een beroep lopen en zijn hier formeel rechtmatig. De staatssecretaris heeft toen ook toegezegd na te denken of er voor die groepen een filter mogelijk is. Ook bij de ngo’s is daarover nagedacht. Dat is een goede zaak. Hoe staat het nu met die toezegging? Ik vind het belangrijk dat het wordt gedaan. Deze zorg leeft ook bij de gemeenten. Het gaat om kleine groepen, maar het zou goed zijn als wij deze mensen opvang kunnen bieden, zonder dat er direct een aanzuigende werking van uitgaat.

Mevrouw Van Velzen (SP): Ik ben blij dat de heer Anker daar nog even op terugkomt, want wij hebben toen die motie ingediend juist om te markeren dat ook die groepen opvang zouden moeten krijgen, maar daar heeft hij tegen gestemd. Daarmee gaf hij een raar signaal af naar het kabinet; het is ook nog steeds niet geregeld. Veel organisaties zijn ermee bezig geweest, de VNG, ambtenaren, vluchtelingenorganisaties. Wat vindt hij ervan dat deze al een jaar in gesprek zijn, maar wij nog niet het begin van een oplossing hebben gezien?

De heer Anker (ChristenUnie): Dat is onder andere de reden dat ik deze vraag nu stel. Ik heb het idee dat men wel bezig is met het medische filter, de andere categorieën hebben mijn specifieke zorg. Als je een deadline afspreekt, moet je allereerst proberen die deadline te halen. Natuurlijk maken wij ons zorgen, daarom zitten wij hier. Wij moeten het kabinet controleren. Op het moment dat de deadline dichterbij komt en nog niet alles op orde is, neemt de zorg toe. Toch vind ik dat het voor de deadline niet de tijd is om al zaken te gaan terugonderhandelen. Ik heb liever dat iedereen zijn uiterste best doet om de deadline te halen. Mochten we daarna in de problemen komen, dan is het aan ons om creatieve oplossingen te zoeken.

Mevrouw Van Velzen (SP): Dan moeten we maar met een soort noodoplossing komen. Dat is de noodopvang open houden, dat lijkt mij nogal wiedes. De staatssecretaris had gepland om de oplossing, het medische filter, nog voor dit debat naar de Kamer te sturen, dat is haar niet gelukt. Dan is er dus iets mis met de planning. Ik denk dat het dan redelijk aanne- melijk is dat ze er in de komende weken die nog resteren voor het kerstreces, niet uitkomen. Wat gaan we dan doen? Gaat u mij steunen als er over drie weken geen oplossing is, om alsnog het debat aan te gaan met deze staatssecretaris, voordat de sleutel omgedraaid wordt en de noodopvang daadwerkelijk dichtgaat?

De heer Anker (ChristenUnie): Het is een beetje de wereld op zijn kop, in die zin dat het initiatief voor de gemeentelijke noodopvang is genomen door de gemeenten. Op het moment dat zij zien dat er nog geen bevredigende oplossing is, zullen zij ongetwijfeld zelf hun conclusies trekken. Zij hebben een afspraak met de staatssecretaris, het bestuursakkoord. De staatssecretaris kan niet zomaar dingen verordonneren, zij heeft de afspraak gemaakt en zij gaat nu haar best doen om haar gedeelte van de afspraak zo goed mogelijk na te komen. Ik heb liever dat we wachten tot januari. Mochten we dan nog grote problemen hebben, dan moeten we maar eens even kijken. Ik heb liever dat de noodopvang nog een weekje langer open is en dat we dan een oplossing bedenken dan dat we de deadline naar voren halen.

Mevrouw Van Velzen (SP): Dat zijn heldere woorden. De ChristenUnie zegt: laat de noodopvang maar wat langer open blijven totdat er helderheid is over alle groepen, de medische groep, maar ook de schrijnende groep en de buitenschuldgroep. Dan zijn wij vrienden. Maar ik zie dat slechts een gedeelte van het pakket wordt uitgevoerd, dat de nieuwe asielprocedure ook nog niet rond is en dat toch het signaal naar de gemeente is: gooi de boel maar dicht. Daar kan de heer Anker het toch niet mee eens zijn?

De heer Anker (ChristenUnie): Mevrouw van Velzen legt mij woorden in de mond. Ik zeg niet: laat de noodopvang dan maar open. Volgens mij moeten we er met zijn allen aan werken dat de noodopvang dichtgaat, want deze is opgezet uit nood, omdat een aantal lokale bestuurders niet wilden dat mensen op straat slapen. Dat is te prijzen, maar het vervelende van de extra noodopvang is dat deze als verlengstuk van de procedure wordt gezien. Het kabinet moet besluiten om mensen die rechtmatig in Nederland zijn op te vangen, en het COA moet dat uitvoeren. Dat moeten we niet bij de gemeenten laten liggen. Het is absoluut mijn wens dat we deze last bij de gemeenten weghalen. Daarom moet die noodopvang zo snel mogelijk dicht. Ik ga niet meewerken aan onnodig uitstel van sluiting van de noodopvang. Ik vind het een goede zaak dat de taskforce huisvesting is opgezet, deze heeft goed gewerkt. Het gebeurt wel vaker dat er huisvestingsvraagstukken spelen, daarom roep ik op tot het langer in leven houden van deze taskforce. Ik steun de staatssecretaris als zij daartoe besluit. Hoe gaat het met de scholing en de verdere begeleiding naar werk van deze mensen? Een aantal mensen heeft jaren stilgezeten, sommige mensen hebben een opleiding in het buitenland genoten, maar die moet eigenlijk nog vertaald worden naar Nederlandse standaarden. Toen er werd besloten tot het generaal pardon en de uitvoering ervan tot stand kwam, was er een convenant van onder andere de MBO Raad en enkele andere onderwijsinstellingen, met het doel de pardonners zo snel mogelijk een opleiding te geven of aan het werk te krijgen. Ik heb daar nooit meer iets over gehoord. Hoe zit dat? Er is volgens mij ook nog een groot potentieel van mensen die aan het werk kunnen. We komen nog steeds verhalen tegen van bijvoorbeeld een grote wetenschapper die nu ’s avonds kantoren schoonmaakt en dat zou zonde zijn.