Wijziging van de Tabaks- en rookwarenwet ter regeling van elektronische verhittingsapparaten voor tabaksproducten en in verband met de invoering van eisen aan het uiterlijk van sigaretten

Bijdrage Mirjam Bikker aan een wetgevingsoverleg met staatssecretaris Blokhuis van Volksgezondheid, Welzijn en Sport

28 juni 2021

Kamerstuknr. 35665

Mevrouw Bikker (ChristenUnie):
Voorzitter, dank u wel. Mochten er mensen thuis nieuw ingeschakeld zijn: ik noem heel kort mijn hoofdlijn bij het tegengaan van tabak. Ook nu nog overlijdt in Nederland elk halfuur iemand aan het gebruik van tabak. Als we daarover nadenken, moet het ons allemaal wel de ernst inscherpen van het voorkomen dat jongeren gaan roken en ook dat risico lopen, want niemand wil dat volgens mij voor al die jongeren die we allemaal zo graag ontmoeten en bezig zien. Dus dat stimuleert de ChristenUnie-fractie om met alles wat ze in zich heeft mee te werken aan die rookvrije generatie, in ieder geval in 2040. Als het eerder gerealiseerd is, is dat geen enkel probleem.

Voorzitter. Dat vind ik dus eigenlijk ook gelden voor alle vrouwen die in verwachting zijn en hun partners. Alsjeblieft, laten we daar nu al op inzetten. Zorg goed voor het kindje dat je verwacht. Als je daar hulp bij nodig hebt, zoek die dan ook.

Juist in die lijn en ook in lijn met wat het RIVM heeft aangedragen om de doelen in het Nationaal Preventieakkoord te halen, kunnen wij dit wetsvoorstel steunen. Die verrassing breng ik dan nu maar alvast. Enerzijds ziet het natuurlijk op de nieuwe apparaten die zijn ontwikkeld om tabak te verhitten. Ik weet niet eens goed hoe ik "IQOS" uit moet spreken, voorzitter, dus dat zegt dan wel weer iets over mijn bekendheid met de apparaten. Ik gok zo, maar als de voorzitter het beter weet, word ik vast vermaand. Die elektronische verhittingsapparaten zoals de IQOS, dat staat voor "I quit ordinary smoking", zijn nieuwe vormen die roken voor jongeren toch weer makkelijker en toegankelijker maken. Juist dat willen wij graag tegengaan. Daarom steunen wij het onder de Tabaks- en rookwarenwet brengen van deze apparaten.

Mijn vraag is wel: lopen we zo niet telkens achter de feiten aan? Nu is dit weer ontwikkeld. Ik heb niet de vindingrijkheid om dan meteen weer iets anders te verzinnen, maar zijn we nu genoeg techniekonafhankelijk in de formulering? Of is het wachten tot er weer iets nieuws komt, dat je voor mijn part in de magnetron doet en opsnuift, of verzin het maar? Zou er nog een iets verdergaande maatregel gevonden kunnen worden, zo vraag ik de staatssecretaris. Heeft hij daar ook overleg over met zijn collega's over de grens? Want we horen van goede voorbeelden uit andere landen. Daar verwijst hij ook volop naar in de memorie van toelichting.

Voorzitter. Ik heb nog twee punten. Wat betreft die verhittingsapparaten: we zien nu ook al wel weer dat de tabaksindustrie eigenlijk een soort kanteling probeert te simuleren, alsof ze toch bezig gaat met gezondheid en met plantaardige geneesmiddelen via inhalatieapparaatjes. Het doel is uiteindelijk toch weer het aan de man brengen van hun eigen troep. Ik word daar een beetje cynisch van. Ziet het kabinet nog mogelijkheden om al die zogenaamde "vernieuwingen" in de tabakswaren nog strenger aan te pakken, zoals ook bepleit is door longartsen als mevrouw De Kanter in Het Financieele Dagblad van 4 mei?

Voorzitter. Het tweede ding dat dit wetsvoorstel regelt, is het neutraal maken van sigaretten zelf, dus niet alleen de verpakking, maar ook de sigaretten zelf. Dat is een mooie stap. Ik vind dat ook wel logisch, maar dan zou het toch ook in de lijn der verwachting liggen om dat te doen bij de andere tabaksproducten? Daarom heb ik een amendement gemaakt dat die mogelijkheid schept. Het is een kan-bepaling, dus het hoeft niet direct. Je kunt, onderbouwd, kijken naar wat jongeren aantrekt. Misschien valt een bepaalde dikke sigaar, die ik een oudere man nog weleens zie roken, maar die verder wat minder gerookt wordt, daar wat minder snel onder, maar zodra dat hip wordt, kan het juist weer de wens zijn om daar eisen aan te stellen. Ik krijg graag een positieve reactie van de staatssecretaris hierop. Het doel is echt, opnieuw, om te voorkomen dat meer jongeren gaan roken, want wij weten wat voor ernstige gevolgen dat heeft.

Ten slotte, voorzitter, want dat mag ook weleens: complimenten aan de staatssecretaris dat hij onvervaard doorgaat met het uitvoeren van het Preventieakkoord, juist op dit punt, want dat is hard nodig.

De voorzitter:
Dank u wel. Dan is het woord aan mevrouw Van der Laan van D66. O, sorry, er is nog een vraag van mevrouw Maeijer.

Mevrouw Maeijer (PVV):
De ChristenUnie wil ver gaan om tot een rookvrije generatie te komen. Ik zou toch wat willen vragen over het smaakjesverbod voor de e-sigaretten. Een grote groep mensen geeft aan dat ze overgestapt zijn op de e-sigaret omdat het hun simpelweg niet lukt om te stoppen met roken. Daarom kiezen zij voor een minder schadelijk alternatief. Zij hebben ons, en waarschijnlijk ook u, de afgelopen weken massaal benaderd. Zij waarschuwen voor onbedoelde effecten. Zij maken zich er zorgen over dat ze terugvallen op de tabakssigaret, dat ze producten over de grens gaan halen of dat er zelf gemengd gaat worden. Hoe kijkt de ChristenUnie hiertegen aan? Want het kan natuurlijk niet de bedoeling zijn van een smaakjesverbod dat u mensen straks weer massaal aan de tabakssigaret helpt.

Mevrouw Bikker (ChristenUnie):
Ik heb dat ook gelezen. Dank voor die vraag. Ik heb me ook verwonderd over die smaakjes. Ik wist tot voor kort niet dat appeltaartsmaak bestond. Meerdere mensen die mij mailden, vonden die het allerlekkerst. Dan denk je: wat betekent dat? Ik ben er dus verder naar gaan kijken en ontdekte dat er zelfs een unicornsmaak bestond. Toen werd ik eerlijk gezegd al wat ongeruster. Voor deze groep is het wellicht inderdaad zo dat al die smaakjes hen helpen, maar ik zie toch ook wel de aantrekkende werking die dit allermeest op jongeren heeft, zoals van unicorn. Ik heb kinderen en ik weet dat het op een gegeven moment gewoon hip is. Ik kan me nog meer verrassende smaakjes voorstellen. Als mevrouw Maeijer naar het RIVM gaat, zal ze ontdekken dat er vele smaken zijn die mensen er toch toe verleiden om te gaan roken. Ik denk dat de staatssecretaris best nog eens zijn inschatting uiteen kan zetten van wat het betekent voor de groep mensen die al rookt, maar waarvan we absoluut hopen dat ze stoppen met roken. Juist het proeven van tabak en hoe vies dat is, is dan misschien wel een aanleiding om te stoppen. Laten we alles in het werk stellen om die mensen te helpen. Maar het veel grotere gevaar is dat we met allerlei verblindende smaakjes mensen soort van helpen om te blijven roken. Dat steun ik niet, dus vandaar dat ik het wetsvoorstel wel snap.

Mevrouw Maeijer (PVV):
Er is inderdaad een veelheid aan smaken. Ik heb mij daar ook over verwonderd als niet-roker, niet-damper of hoe het ook heet. Volgens mij is er ook RIVM-onderzoek waaruit blijkt dat de populairste smaken menthol en fruit zijn. Zou het niet beter zijn om te onderzoeken of er niet een andere mogelijkheid is dan een totaalverbod? Want je weet dat je een bepaalde groep mensen mogelijk terugdrijft naar de tabakssigaret, omdat zij nu eenmaal gekozen hebben voor banaan of appel of ik-weet-niet-welke smaak. Het zou toch heel erg zonde zijn als dat het gevolg is van het wetsvoorstel of het besluit dat hier nu voorligt? Dat kan toch niet de bedoeling zijn? Dat zijn mensen die veelal hebben geprobeerd te stoppen met roken, maar bij wie het niet is gelukt. Zij hebben nu een alternatief.

Mevrouw Bikker (ChristenUnie):
Dit is duidelijk een weging. Je ziet dat er beide kanten op gevolgen zijn. Ik zou het ook andersom tegen mevrouw Maeijer kunnen zeggen. Van zo'n IQOS of andere e-smoker teruggaan naar tabak roken is een kleinere stap dan wanneer je helemaal gestopt bent. Dat is één. Daarmee maken we het mensen dus ook moeilijker om te stoppen. Zo zou je ook kunnen redeneren.

Een tweede punt is dat jongeren hierdoor nog steeds makkelijker de stap maken. Het is inderdaad minder schadelijk; dat blijkt uit onderzoek. Tegelijkertijd maakt het de stap naar verdergaan met roken makkelijker. Het vergroot dus toch de kloof met helemaal niet beginnen. Ik wil die kloof groter hebben en wil dat mensen er gewoon niet aan beginnen. Als je begint met lekker appeltaart opzuigen, kun je er misschien maar beter een bakken. Dan ben je er toch een hele dag mee bezig. Dat is ook niet zo gezond, maar toch van een andere omvang en ernst dan dat je aan zo'n inhalator zit.

Mevrouw Maeijer (PVV):
Tot slot, voorzitter. Ik hoor heel graag ook van de staatssecretaris hoe het precies zit met die groep mensen die nu gebruikmaakt van de e-sigaret. Voor het merendeel zijn dat ex-rokers. Het zijn dus geen mensen die denken: goh, ik rook niet, maar laat ik eens unicorn gaan roken. Het zijn mensen die hebben gerookt, die daarvan af willen, die het hebben geprobeerd en die nu daarbij zijn uitgekomen. Dat is een andere groep, lijkt mij.

De voorzitter:
Ten slotte, mevrouw Bikker.

Mevrouw Bikker (ChristenUnie):
Daar zit precies het lastige, want ook qua handhaving en uitvoerbaarheid zijn die groepen niet uit elkaar te trekken bij het verkopen van deze apparaten en bij het verkopen van deze smaakjes. Hoezeer ik de afweging van mevrouw Maeijer begrijp tussen mensen die gebruiken en mensen die liever appeltaart roken dan pure tabak: er zit wel een afweging in qua uitvoerbaarheid en handhaafbaarheid. Ik snap dan de afweging van de regering, maar het is natuurlijk prima als dat nog eens verder wordt uitgelegd. Als er ook nog wegen zijn om mensen die op weg naar het stoppen hier halt gehouden hebben, verder te helpen om te stoppen, dan heb ik alle bereidheid om mee te denken met goede voorstellen van de PVV-fractie.