Bijdrage Pieter Grinwis aan een commissiedebat met minister Van Nieuwenhuizen en staatssecretaris Van Veldhoven van Infrastructuur en Waterstaat

16 juni 2021

Kamerstuknr. 35570-A

De heer Grinwis (ChristenUnie):
Voorzitter, dank. Vooral ook dank aan alle collega's voor de gunst. Vandaag gaat het over hoe ons land, ons hele land, verbonden is. Allereerst geldt wat de ChristenUnie betreft echter: oost west, thuis best, waar vaker thuisgewerkt wordt en mensen minder hoeven te reizen, minder noodzakelijke reizen hoeven te maken. Dit is overigens geen wet van Meden en Perzen, maar het is wel een wenkend perspectief.

Voorzitter. Infrastructuur is duur. Voordat je geld uitgeeft, moet je goed rekenen. Maar we moeten wel beseffen dat wat we waar aanleggen, politiek is, geen technocratie. Voor de ChristenUnie geldt dat we niet moeten kijken naar platte economische groei, maar naar brede bloei. Daar hoort een goede bereikbaarheid bij van alle delen van de steden en dorpen, ook de sociaal-economisch wat kwetsbaardere wijken. Geen Nederland van twee snelheden dus, en geen periferie en centrum. Nee, de ChristenUnie staat voor één Nederland, bestaande uit vele prachtige regio's, bloeiend en wel. Op die manier willen we investeren in infrastructuur, allereerst in goed onderhoud, vervolgens in een echte schaalsprong in het openbaar vervoer en last but not least in het veiliger maken van het verkeer.

Voorzitter. Allereerst over beheer en onderhoud van onze rijksinfrastructuur. We hebben het er pas ook over gehad in een debat. Door allerlei verschuivingen in kassen en budgetten is er tot 2024 met veel kunst- en vliegwerk voldoende geld, maar daarna nemen de tekorten stevig toe, met miljarden, meer dan 1 miljard per jaar. Bovendien is er ook al een onderhoudsachterstand van meer dan 1 miljard. Ik dacht 1,5 miljard. Dan mijn vragen. Waar blijft een omvattende onderhoudsvisie op rijksinfrastructuur? Wanneer heeft Rijkswaterstaat zijn areaalgegevens goed in kaart? En de derde vraag: naar verluidt ligt de uitvoering van groot onderhoud in en na 2024 lam door gebrek aan financiering. Moet er niet nu al meer geld worden uitgetrokken voor beheer en onderhoud?

Dan de fiets. Een van de weinige lichtpunten in de donkerte van de coronacrisis was dat meer mensen hun fiets zijn gaan pakken om naar hun werk te gaan en sowieso om de vrije natuur in te gaan. In het Nationaal Toekomstbeeld Fiets wordt geschetst hoeveel investeringen nodig zijn in fietsinfra tot 2027. Het gaat om 7,2 miljard euro. Mijn vraag is hoeveel geld er nu is geraamd. Hoeveel geld is er nu echt beschikbaar? Want dat is dus nodig, maar is dat dan ook beschikbaar en wat is het gat, wat ontbreekt er nog? Daarbij nog mijn pleidooi om niet te zuinig te zijn als het gaat om de fietsinfrastructuur. Immers, een lap fietsasfalt is veel goedkoper dan een lap autoasfalt, om maar een vergelijking te maken.

Voorzitter. Dan iets over de systemen. Een rijbaan hier of een wegverbreding daar zet vaak geen zoden aan de dijk. TNO heeft laten zien dat investeringen in fietsinfrastructuur bijvoorbeeld veel effectiever zijn. Betalen naar gebruik draagt ook meer bij aan het terugdringen van voertuigverliesuren dan nog eens een lap asfalt erbij. Hoeveel investeringen in weginfrastructuur zouden niet meer worden gedaan op basis van de huidige MKBA's wanneer bijvoorbeeld het aantal voertuigverliesuren met twee derde zou afnemen, bijvoorbeeld met behulp van beprijzing? En welke knelpunten op wegen zouden met behulp van rijden naar gebruik in combinatie met een congestieheffing worden weggenomen?

Dan ga ik een rondje door Nederland maken en ik begin in het noorden. Ik heb lof voor het plan uit Noord-Nederland waarbij integraal is gekeken naar mobiliteit in combinatie met woningbouw. Daarbij heb ik de volgende vragen. Waarom staat de minister geen tolheffing toe, geen passagegelden heffen toe, om de sluis bij Kornwerderzand te verbreden? Immers, het geld is er. Iedereen heeft zijn bijdrage geleverd: het Rijk, de regio, provincies en gemeenten. Ook de bedrijven willen bijdragen. Iedereen is het erover eens dat dat eigenlijk via een tijdelijke tolwet moet. Daar is nu een juridisch kader van de minister voor nodig. Waarom heeft zij daar nou bezwaren tegen? Het bezwaar van de inningskosten is ondervangen, want de regio wil voorfinancieren plus de inning voor zijn rekening nemen. Het andere punt is als volgt. Als 26,5 miljoen euro te weinig is om zo'n wet in te stellen, dan zou mijn oproep zijn: minister, als dat echt het probleem is, leg dan het geld zelf op tafel. Als die 26,5 miljoen wél een probleem is: alsjeblieft, kom over de brug en lever een wetsvoorstel bij onze Kamer af. Ik vraag de minister om dat spoedig te doen.

Over de Lelylijn heb ik gisteren al een mooie vraag gesteld. Ik neem aan dat collega De Hoop straks het stokje nog eens vurig overneemt.

Dan de Nedersaksenlijn. Nu strandt een noordoostelijke reiziger in Stadskanaal of Emmen. Laten we alsjeblieft dat laatste stukje nog aanleggen voor een mooie verbinding tussen Groningen en Enschede.

Dan ga ik snel naar het oosten. Minister, wellicht hebt u het filmpje van de regio Zwolle gezien: twintig gemeenten die de handen ineenslaan om de regio duurzaam verder te brengen. Dat is bijzonder om te zien. Bij dezen de vraag hoe het staat met de plannen om het stationsgebied Zwolle verder te ontwikkelen.

Vlug door naar het zuidoosten. Het spoor rondom station Eindhoven zit tjokvol. De staatssecretaris ziet die nood. Dat heb ik gisteren nog van haar gehoord, maar hier een dikke streep onder de noodzaak om daar wat aan te gaan doen.

Dan vlug door naar het zuidwesten van Nederland. Nog een voordeel van betalen naar gebruik is dat er wat financiële ruimte ontstaat, mogelijk op het ministerie. Hoe dat ook zij, de ChristenUnie zou dit graag aanwenden om de Westerscheldetunnel tolvrij te maken. Rebel neemt deze optie niet mee, omdat er nog geen beleidsvoornemen ligt. Is de minister bereid het financieren van de tunnel door middel van betalen naar gebruik te onderzoeken als dekkingsbron? Is zij ook bereid om, vooruitlopend daarop, alvast een grote stap richting de Zeeuwen te zetten? Want ik vind het toch eigenlijk niet kunnen dat je de Zeeuws-Vlamingen laat betalen terwijl je je zo ongeveer tolvrij door de rest van het land kunt bewegen.

Bij de N57 en N59 is de verkeersveiligheid altijd enorm in het geding. Heeft de minister dat voldoende hoog op de prioriteitenlijst staan? Dat is nog eens een extra punt nu er onder Rotterdam een enorm zoekgebied voor woningbouw ligt.

Dan West-Nederland. Heb ik nog een minuutje?

De voorzitter:
Nee, meneer Grinwis, u bent al over uw tijd heen. Komt u tot een afronding?

De heer Grinwis (ChristenUnie):
Dan nog een grote streep onder de schaalsprong ov in deze regio.

Tot slot de A27. Dat project kan wat ons betreft opgeborgen worden in de ijskast. Er liggen prachtige alternatieven en die hebben onze voorkeur.

Dat was het, voorzitter. Dank u wel.