Allereerst moeten we constateren dat de Europese solidariteit op grove wijze is ondermijnd door de Griekse politiek. De Griekse staat heeft haar Europese partners bedrogen met valse cijfers. Ze kon dit doen omdat de controle en handhaving van de Europese regels voor begroting en staatsschuld van lidstaten (het Stabiliteits- en Groeipact) niet op orde was. Duitsland en Frankrijk hebben er namelijk in 2005 voor gezorgd dat de handhaving werd versoepeld, omdat ze zelf niet bestraft wilden worden voor het overtreden van de regels. Daar is de Europese solidariteit al direct terzijde geschoven voor het nationale korte termijnbelang. Met het lastig uit te leggen, maar noodzakelijke steunpakket aan Griekenland zien we weer hetzelfde probleem. De Finnen handelen slechts vanuit eigenbelang en vragen om een onderpand, waarmee de hele deal weer onder druk staat en Griekenland mogelijk alsnog omvalt. De mentaliteit van de politiek in de verschillende lidstaten dient te veranderen als we grotere problemen willen voorkomen. Een Europese houding is vereist, een houding die ook vanuit het nationale belang op lange termijn het best is.

Toch kan er niet worden volstaan met een oproep van eurolanden aan elkaar dat iedereen zich moet houden aan het Stabiliteits- en Groeipact. Op Europees niveau moet kunnen worden afgedwongen dat lidstaten zich houden aan de regels. Daarom moet er controle zijn en automatische sancties worden opgelegd door Europese onafhankelijke instanties, die op hun beurt gecontroleerd worden door het democratisch gelegitimeerde Europarlement. In ieder geval dient de bevoegdheid tot sancties niet in handen te komen van de Europese Raad, waar regeringsleiders elkaar weer de hand boven het hoofd kunnen houden en Frankrijk en Duitsland de dienst uitmaken en andere landen de wet voorschrijven. De Europese Commissie doet nu al aanbevelingen voor het op orde brengen van de begroting van lidstaten. Die aanbevelingen moeten worden opgevolgd op het moment dat een lidstaat gedurende lange tijd in gebreke blijft om de regels na te leven, op straffe van nog strengere sancties. De EU moet dus streng zijn voor landen die de regels overtreden.

Maar voorkomen is beter dan genezen. Om te voorkomen dat lidstaten in de problemen komen doet de Commissie ook al aanbevelingen. Ze moet specifieke aanbevelingen blijven geven om bepaalde sectoren of regelingen te hervormen. Dat mogen geen directe Europese begrotingseisen worden, maar het niet opvolgen van de aanbevelingen met het overtreden van het Pact als gevolg, dient extra hard bestraft te worden.

Premier Rutte benadrukt altijd het belang van Europese samenwerking voor de Nederlandse economie. Dit is terecht, maar het gaat om zoveel meer. Het gaat om vrede en veiligheid. Om het gezamenlijk aanpakken van grensoverschrijvende problemen, zoals klimaat-, migratie- en energieproblematiek, vanuit de idee dat we elkaar nodig hebben. Europa is tegelijkertijd een diverse gemeenschap. Daarom mag het ook niet zo zijn dat onder het mom van financieel-economische samenwerking allerlei andere nationale beleidsterreinen in de Europese sfeer belanden. EU-landen kunnen zelf bepalen hoe ze met arbeidsvoorwaarden, pensioenen, gezondheidszorg, onderwijs en andere typisch nationale aangelegenheden omgaan. Europa moet niet volledig centraal worden bestuurd, maar het is duidelijk dat de Europese natiestaten het op financieel gebied niet alleen redden. Om de huidige schuldencrises en monetaire crisis op een geloofwaardige manier het hoofd te bieden en in de toekomst te voorkomen is een sterk en solidair Europa nodig!

Dit artikel is geschreven door Niels Rijke (bestuurslid politiek buitenland bij PerspectieF, ChristenUnie-jongeren) en verscheen op vrijdag 2 september op Opunie.