Datum:            14 februari 2012

Mevrouw Wiegman-van Meppelen Scheppink (ChristenUnie): Voorzitter. Ik dank de staatssecretarissen voor de antwoorden in eerste termijn. Voor vanavond heb ik nog een aantal punten, allereerst de RSPO. Met de RSPO is een eerste stap gezet om palmolie duurzamer te maken. Veel producenten doen daar echter nog steeds niet aan mee. Mijn vraag is of de staatssecretaris zich internationaal gaat inzetten voor deelname van andere producenten maar ook voor deelname van landen als China en India, zeer snelle groeiers wat het gebruik van palmolie betreft.

Een andere vraag is of de staatssecretaris bereid is om Indonesië en Maleisië aan te spreken op hun landgebruik en te pleiten voor duidelijkere wetgeving en handhaving, zodat plantages alleen gevestigd worden op land waar weinig koolstof is opgeslagen, de zogenaamde gedegradeerde gebieden.

Wij beseffen allemaal dat het RSPO-certificaat beter kan. Momenteel vindt een review plaats van het RSPO-certificaat. Ontbossing en ontginning van veengronden voor palmolieplantages leidt tot een forse uitstoot van broeikasgassen. Gaat de staatssecretaris zich ervoor inzetten dat de uitstoot van broeikasgassen hierin veel strenger wordt meegenomen, door het opnemen van een GHG-standaard? Ik vraag dat omdat de staatssecretaris ook meebetaalt aan de RSPO.

Dan kom ik te spreken over duurzaam inkopen. In eerste termijn vroeg ik om een stip op de horizon voor de ambities voor duurzaam inkopen, om doelen voor de lange termijn. De staatssecretaris heeft toegezegd om onderzoek te doen naar de potentiële duurzaamheidswinst en koppelt dit aan de landelijke milieuambities. Dat vind ik prima, maar het kan natuurlijk niet zo zijn dat we de ambitielat lager leggen dan mogelijk als de landelijke milieuambities minder ver gaan. De ChristenUnie wenst ook een duidelijk tijdpad.

Mevrouw Ouwehand (PvdD): Vorige week was ik op een bijeenkomst waartoe de bedrijven achter de RSPO het initiatief hadden genomen. We hebben ook de natuurorganisaties en Oxfam horen zeggen dat het niet ideaal is en dat de RSPO het zeker niet allemaal gaat oplossen. De suggestie van de ChristenUnie om de Indonesische regering aan te spreken heb ik ook gehoord. Ik heb laatst gesprekken gevoerd met het Indonesische parlement en geprobeerd om iets over palmolie te zeggen. Dat gaat echter helemaal niet werken.

De voorzitter: Hoe luidt uw vraag aan mevrouw Wiegman?

Mevrouw Ouwehand (PvdD): We moeten nu constateren dat de corruptie zo welig tiert dat strengere wetgeving er voorlopig niet in zit. Moeten er dan geen andere stappen worden gezet om de enorme ontbossing en vervuiling daar te voorkomen?

Mevrouw Wiegman-van Meppelen Scheppink (ChristenUnie): De ChristenUnie is nog niet toe aan eindconclusies. Zij is er nog niet aan toe, hier een streep door te zetten. Het kan beter, en daar zijn mijn vragen ook op gericht: staatssecretaris, pak uw rol op; we betalen als land ook mee, beïnvloed dat. Ik denk dat de inzet van bedrijven, van milieuorganisaties en van de overheid het hele proces enorm kan versterken. Daarom vind ik het echt nog wel de moeite van het proberen waard. Dat vind ik beter dan te zeggen: jongens, het is een verloren zaak. Zeker ook, omdat het een branche betreft die jong is, die zich enorm ontwikkelt en die enorm groeit. Daar kun je beter bij zijn dan dat je daar nu al je handen van aftrekt.

Mevrouw Ouwehand (PvdD): Dan heb ik nog een concrete vraag. Aan de Indonesische regering vragen om met wetgeving te komen, lijkt onhaalbaar. Mij viel op dat er voortdurend geredeneerd wordt vanuit de gedachte dat er nu eenmaal vraag is. Maar vraag is geen gegeven vraag. Die wordt gestuurd en gecreëerd. Unilever wil zijn ecologische voetafdruk halveren maar wel zijn productie verdubbelen. Daar schiet je dus niets mee op. Is de ChristenUnie het vanuit haar waarden niet met de Partij voor de Dieren eens dat je ook iets aan de vraagkant zou kunnen doen? Dat je mensen ontmoedigt om achteloos palmolie te blijven produceren? Die zit namelijk in producten die wij niet voor ons levensonderhoud nodig hebben.

Mevrouw Wiegman-van Meppelen Scheppink (ChristenUnie): Je kunt vast iets doen. Ik geloof echter niet in een maakbare wereld. Ik geloof niet dat dit het aangrijpingspunt is waarmee je ontzettend veel zou kunnen beïnvloeden. Je zult je moeten neerleggen bij het feit dat er een zekere vraag is, om vervolgens alles op alles te zetten om die duurzaamheidscriteria goed op orde te brengen. Daar zijn mijn vragen ook op gericht.

Ik vervolg mijn betoog. De staatssecretaris heeft toegezegd dat de Kamer in de loop van dit jaar over de voortgang van de wijziging van de criteria wordt geïnformeerd. Dat is prima, maar dan moeten ook de concrete criteria genoemd worden, zodat de Kamer dit kan beoordelen.

De ChristenUnie is blij met de positieve reactie van de staatssecretaris op het advies van de maatschappelijke organisaties, waaronder VNO-NCW en de Groene Zaak. Ik roep de staatssecretaris echter op om dit snel om te zetten in actie. Kies bijvoorbeeld vijftien aanbestedingen voor het komende jaar als showcase, zodat we kunnen leren van de ervaringen en de markt ziet dat het advies wordt toegepast. De ChristenUnie vraagt daarnaast om een plan van aanpak met daarin niet alleen het "wat" geformuleerd, maar ook het "wie" -- welk ministerie? -- en het "wanneer".

In eerste termijn heb ik ook gewezen op de eigen verklaring bij aanbestedingen en op het belang van onafhankelijke monitoring. De staatssecretaris vindt dit een te zwaar middel met onevenredige lasten. Kan de staatssecretaris dit ook onderbouwen? Hij legt de verantwoordelijkheid nu bij de aanbestedende dienst, maar vaak is daar de kennis niet aanwezig om te controleren of het geleverde product ook voldoet aan de voorwaarden. Waarom dit niet landelijk coördineren en steekproefsgewijs controleren? De regionale uitvoeringsdiensten zouden hierbij wellicht een rol kunnen spelen.

Ik heb ook voorgesteld om te komen tot een onafhankelijke milieuautoriteit. We hebben er wel eentje voor de consumenten. Waarom dan niet ook voor het milieu een marktmeester, die bedrijven scherp houdt?

Tot slot. De ChristenUnie heeft gevraagd om duidelijke resultaatsverplichtingen -- het gaat dus niet alleen om inspanningen en een stappenplan -- voor sociale criteria in de hele keten, bijvoorbeeld voor elektronica. Wanneer gaan we dat bereiken? Ik vind het antwoord van de staatssecretaris erg onbevredigend. Resultaatsverplichtingen zouden pas mogelijk zijn als bedrijven het resultaat kunnen garanderen. In de elektronicasector zou dan nog geen enkel bedrijf de garantie kunnen geven dat er in de keten geen schendingen plaatsvinden. Echter, als we op deze manier verdergaan, blijven alle producenten naar elkaar wijzen en steekt niemand zijn nek uit, omdat dit de concurrentiepositie schaadt. Staatssecretaris, spreek producenten aan en maak het binnen de Europese Unie tot topprioriteit om alle landen hierin mee te krijgen.

Mevrouw Van der Werf (CDA): Mevrouw Wiegman noemt een milieuautoriteit. Dat is een interessante gedachte, maar ik vraag mij af of ze heel bewust kiest voor het woord "milieu". Wat wij hier aan het doen zijn, gaat namelijk verder dan milieubescherming. Het gaat om brede duurzaamheid. Hoe kun je het systeem zodanig veranderen dat grondstoffen in het systeem blijven? Welke nieuwe concepten van inkoop et cetera zijn er? Ik vraag mij dus af of mevrouw Wiegman bewust heeft gekozen voor deze term of dat ze ook "duurzaamheidsautoriteit" zou kunnen heten?

Mevrouw Wiegman-van Meppelen Scheppink (ChristenUnie): Ook dat vind ik een prachtige naam. Ik ben blij dat mevrouw Van der Werf merkt waar ik naartoe wil. Ik wil een autoriteit op het gebied van duurzaamheid, zoals wij die ook op het gebied van de consumenten kennen.

De voorzitter: We werden even afgeleid. Kunt u herhalen in welke richting uw vraag over de elektronica ging?

Mevrouw Wiegman-van Meppelen Scheppink (ChristenUnie): Wij vinden dat de staatssecretaris zijn nek moet uitsteken, om te voorkomen dat bedrijven naar elkaar wijzen in de trant van "het is toch allemaal nog niet helder en dus ondernemen we geen stappen". De staatssecretaris moet zich hiervoor echt gaan inzetten, ook in Europees verband.

Voor meer informatie: www.tweedekamer.nl.