Mevrouw Wiegman-van Meppelen Scheppink (ChristenUnie): Voorzitter. Ik heb veel waardering voor het werk van de commissie-Gabor. De commissie waarschuwt dat alleen het hele pakket maatregelen zal werken. Het lijkt mij verstandig dat het pakket in zijn geheel uitgevoerd wordt en dat er niet selectief in wordt geshopt. Natuurlijk zal niet alles op korte termijn uitgevoerd kunnen worden -- een ecoduct ligt er niet van vandaag op morgen -- maar laten wij zorgen dat de korte- en middellangetermijnmaatregelen goed op elkaar aansluiten, zodat ze in elkaars verlengde liggen en er een logische volgorde in zit. Daar waar al bruikbare werkwijzen voorhanden zijn, wil ik oproepen om niet opnieuw het wiel uit te vinden. Ten aanzien van het aspect dierenwelzijn stelt de commissie dat beheerders de morele verplichting hebben om onnodig lijden te minimaliseren. Zowel wettelijk als in het kader van maatschappelijke acceptatie is het begrip "onnodig lijden" lastig te hanteren. De commissie-Gabor heeft goede suggesties gedaan voor een omschrijving. Misschien zou die verbonden kunnen worden aan de ethische richtlijnen die eerder zijn opgesteld door Staatsbosbeheer en Natuurmonumenten. Graag een toezegging op dit punt.

De commissie stelt voor om een pr-commissie en een platform van belanghebbenden in te stellen om de maatschappelijke betrokkenheid te vergroten. Ik denk dat wij eerlijk moeten zijn. Communicatie en het erbij betrekken van het publiek en omwonenden zijn zeker van belang, maar bieden geen oplossing voor het probleem van natuurbeleid in dergelijke gebieden. Er is voor de beoordeling van wat er in natuurlijke landschappen aan processen plaatsvindt geen gemeenschappelijk gedragen referentie voor de gestelde natuurdoelen. Het lijkt mij reëel om daar rekening mee te houden. Het advies van ICMO-2 stelt voor een wetenschappelijke adviescommissie in te stellen die Staatsbosbeheer aanbevelingen doet voor het afschot. Dat lijkt mij prima, maar er is al een LNV-beleidsrichtlijn: de Leidraad Grote Grazers. Uit die richtlijn komt de verplichting voort tot instelling van een veterinaire begeleidingscommissie. Wordt die nu overbodig? Kan de wetenschappelijke adviescommissie het dilemma van dierenwelzijn en ecologisch goed functioneren oplossen?

Tot slot het Beleidskader Faunabeheer. De ChristenUnie pleit ervoor om het beleid voor de overwinterende ganzen zo spoedig mogelijk aan te passen in de vorm van een generieke schadevergoeding zonder afschot. Dat bespaart ganzen en geld. De maatschappelijke partners zijn op dit moment intensief op zoek naar een gezamenlijke visie op de vormgeving van het ganzenbeleid in Nederland. Laten wij op de totstandkoming van deze integrale benadering wachten zodat het nieuw te formuleren beleid kan steunen op maatschappelijk draagvlak. Graag een toezegging op dit punt.

Mevrouw Lodders (VVD): U geeft aan de korte- en langetermijnmaatregelen over te nemen. Op korte termijn is een van de maatregelen het voor een jaar aantakken van het Hollandse Hout op de Oostvaardersplassen. De commissie heeft nadrukkelijk aangegeven dat dit maar voor een jaar is. Hoe ziet u dit in de toekomst? U haalt terecht de leidraad aan. Daarin werd gepleit voor een bepaalde vorm van beheer. Dat was toen de 40 edelherten werden uitgezet. Hoe kijkt u daar nu tegenaan?

Mevrouw Wiegman-van Meppelen Scheppink (ChristenUnie): Een van de aanbevelingen is: realiseer de Oostvaarderswissel. Dat lijkt mij duidelijk. Dat die niet op korte termijn gerealiseerd kan worden en er nog even gebruikgemaakt wordt van een ander gebied is prima, maar de Oostvaarderswissel is een heel duidelijke aanbeveling.

Mevrouw Lodders (VVD): Maar die is alleen beschikbaar voor de edelherten. Voor de paarden en de runderen is er dan geen oplossing.

Mevrouw Wiegman-van Meppelen Scheppink (ChristenUnie): U bent gaan shoppen in de verschillende maatregelen. Ik geloof in het concept van het totaal aan maatregelen en dat dat toereikend is. Zeker omdat de hele populatie zich op dit moment al aan het stabiliseren is. De problemen die u verwacht voor de toekomst verwacht ik niet als het gehele pakket aan maatregelen wordt uitgevoerd.

Mevrouw Lodders (VVD): Wij hebben daar een verschil van inzicht. Er is alleen een oplossing voor de edelherten en niet voor de paarden en runderen. Hoe zitten wij hier volgend jaar en wat gaat u dan aanbevelen over het verlies van de biodiversiteit?

Mevrouw Wiegman-van Meppelen Scheppink (ChristenUnie): Ik geloof in het geheel van het pakket aan maatregelen. Als ik zie hoe de minderheden en meerderheden zich in de Kamer aftekenen, ben ik er wel bang voor dat wij volgend jaar gaan zeggen dat er een nieuw rapport moet komen, dat er vervolgens weer geshopt gaat worden in dat rapport en dat wij het jaar daarna weer in dezelfde discussie terechtkomen. Daar wil ik graag een eind aan maken. Ik denk dat de commissie-Gabor daar heel goede aanbevelingen voor doet.