Bijdrage Joël Voordewind aan een algemeen overleg met minister Blok van Buitenlandse Zaken

Kamerstuknr. 21501 - 02

De heer Voordewind (ChristenUnie):
Voorzitter. Ik wil wel even reageren op de interruptie van de heer Van Helvert. Hij brengt daarin meer context aan. Ik ving geen vraag op, maar hij gaf wel een verdere toelichting. Natuurlijk kunnen we landen aanspreken op hoe ze zich gedragen, maar dan moeten we wel hoor en wederhoor toepassen. Ik hoor dat ook door de woorden van de heer Van Helvert heen. We moeten dan niet voorbarig conclusies trekken. Ik betreur ook elk slachtoffer, want elk slachtoffer dat er valt is er een te veel. Maar uit het feit dat slachtoffers vallen, kan je niet meteen conclusies trekken. In de Tweede Wereldoorlog zijn er heel veel Duitse slachtoffers gevallen. Dat wil niet zeggen dat de Duitsers onschuldig waren. Je kan dus niet een-op-een de conclusie trekken dat daar waar er heel veel slachtoffers zijn gevallen, dat altijd per definitie de kwetsbare en onderdrukte partij is geweest. Laten we nu, zo zeg ik tegen de heer Van Helvert, de reactie van Israël afwachten. De context moet altijd, zoals dat ook in rechtszaken gebeurt, meegewogen worden. Op het moment dat iemand met een mes op je afkomt en je gaat jezelf verdedigen, is er dan sprake van moord en moet je dan altijd veroordeeld worden? Nee. De rechter weegt altijd af in de context van een bepaalde situatie.

Voorzitter. Dan wilde ik graag beginnen met mijn inbreng.

De voorzitter:
Ja, dat lijkt me een goed idee.

De heer Van Helvert (CDA):
Voorzitter, nog een interruptie.

De voorzitter:
Meneer Van Helvert heeft nog een interruptie.

De heer Van Helvert (CDA):
Dat hoor en wederhoor zei ik duidelijk en dat erkende de heer Voordewind ook. Dat moeten we ook horen. Het gaat erom dat we kijken waar we kunnen helpen als internationale gemeenschap, want dit probleem is eigenlijk haast geen intern probleem meer te noemen. Daarom vraag ik waar we kunnen helpen en wat de rol van Nederland zou kunnen zijn. De heer Voordewind zegt dan dat onder de Duitsers ook veel slachtoffers waren in de Tweede Wereldoorlog, maar dat is iets anders. Duitsland was een staat die ook nog bijna de sterkste van Europa was op dat moment en die agressief was naar het buitenland. Hier hebben we het over de staat Israël versus Palestijnen die eigenlijk geen officiële staat hebben en door wie vanuit een terreurorganisatie geweld wordt gepleegd. Om het volk van de Palestijnen te vergelijken met Duitsland, terwijl een klein deel van het volk van de Palestijnen, namelijk Hamas, terroristische daden pleegt, dat vind ik een scheve beschrijving van de situatie. Vandaar nogmaals mijn vraag of de heer Voordewind dan ook niet vindt dat wij Israël moeten helpen om te kijken hoe zij zichzelf kunnen beveiligen zonder mensenrechten te schenden.

De heer Voordewind (ChristenUnie):
We moeten Israël altijd helpen en steunen, dus daar vinden we elkaar. De vraag is natuurlijk of dat moet leiden tot veroordeling of strafexpedities. Dat heb ik niet van de heer Van Helvert gehoord, dus daar zijn we het dan over eens. Maar laten we doorgaan om te kijken wat wij kunnen doen — dat staat ook in het gezamenlijke regeerakkoord — om te zien hoe we het conflict kunnen de-escaleren, met alle marges en beperktheden die wij natuurlijk hebben vanuit het veilige Nederland.

De voorzitter:
Gaat u beginnen met uw betoog.

De heer Voordewind (ChristenUnie):
Ja, dan ga ik nu beginnen. Voordat ik dat doe, wil ik toch nog even stilstaan — dat is een klein punt — bij Pakistan. Asia Bibi, de vrouw die eerder veroordeeld is tot levenslang en vrijgesproken is door het hoogste gerechtshof, zit nog steeds vast in Pakistan. Ik wil dat toch weer onder de aandacht brengen, want ze mag nog steeds het land niet verlaten. Ik wil de minister oproepen om daar, mogelijk via zijn diplomatieke kanalen, aandacht voor te vragen.

Dan de EU-Chinatop. De minister en het kabinet zeggen dat het goed is om een meer strategische benadering te kiezen voor de EU-relatie met China. Kan de minister iets meer toespitsen wat hij dan bedoelt met die meer strategische benadering? Betekent dat dat we waar het gaat om de handelsrelatie met China meer de confrontatie moeten zoeken en meer het evenwicht moeten zoeken als het gaat om de relatie tussen in China en Europa? Betekent dat dat we ook de cyberspionage vanuit China strenger gaan aanpakken? Ik heb het nog niet over de mensenrechten. De collega's hebben de Oeigoeren al aangehaald. Er zitten er waarschijnlijk zo'n miljoen mensen vast in de provincie Xinjiang. Ook is er de positie van de Christenen. Er is een mensenrechtendialoog voorafgaande aan de EU-Chinatop, maar betekent dat dan dat die mensenrechten helemaal geen onderdeel meer uitmaken van die top?

Dan Syrië. De minister heeft op verzoek van de Kamer bij de laatste Raad Buitenlandse Zaken de EU-lidstaten opnieuw opgeroepen om Turkije te waarschuwen om Noord-Syrië niet binnen te vallen. Kan de minister iets meer zeggen over welke reacties hij daarop kreeg? Is Turkije namens de Europese Raad inmiddels op de een of andere manier te verstaan gegeven inderdaad weg te blijven van acties die de anti-ISIS-inspanningen ondermijnen en verdere instabiliteit kunnen vergroten? Wat is nu de stand van zaken met betrekking tot de Amerikaanse plannen om zich terug te trekken?

Dan de berechting van ISIS-strijders. Er zijn dreigementen van president Trump om alle gevangen ISIS-strijders vrij te laten als Europa zijn eigen strijders niet terugneemt. Is daar contact over geweest met de Amerikanen? Gaan zij dat daadwerkelijk doorzetten? Is er contact geweest met de SDF over of er feitelijk vrijlating gaat plaatsvinden? Collega Van Helvert en ik hebben een motie ingediend, twee weken geleden geloof ik, om te kijken of er een internationaal mechanisme mogelijk is om deze gevangen ISIS-strijders te berechten in de regio zelf. Als dat niet kan — de minister zei toen ook al dat daar moeilijkheden en beperktheden waren — wat is dan plan B? Komen die mensen dan straks daadwerkelijk ongecontroleerd vrij? Wat is dan het plan van Europa of van deze minister?

Dan Iran. Nederland en Europa blijven de Irandeal verdedigen. We sturen een militair attaché naar Teheran. Ondertussen zijn hier twee moorden gepleegd die direct te maken hebben met het regime. We hebben net kennisgenomen van de veroordeling in Iran van Nasrin Sotoudeh, een advocate die vrouwen heeft verdedigd die geen hoofddoek wilden dragen, tot 38 jaar gevangenisstraf en 148 zweepslagen. In hoeverre kunnen wij Iran nog vertrouwen met die atoomdeal? In hoeverre moeten wij daar nog zaken mee doen? In hoeverre moeten wij daar zo'n opgetuigde ambassade hebben? Natuurlijk, om de boel te monitoren. Maar dit is toch geen betrouwbaar land meer waar wij zaken mee moeten doen? Gaat er nu een veroordeling vanuit de Europese Unie, vanuit de Raad komen, met betrekking tot de veroordeling van deze mevrouw die 38 jaar heeft gekregen?

Ten slotte Israël. Ik herhaal wat ik in interrupties heb gezegd. Ik vind het verstandig om af te wachten wat de Israëlische onderzoeken gaan uitwijzen. Ik neem ook met zorg kennis van dit rapport, maar tegelijkertijd stel ik vast dat dit mogelijk maar een deel van het verhaal is waar het gaat om de totale context. In het kader van hoor en wederhoor, moeten we daar echt Israël nog over horen. Dan de situatie in Gaza zelf.

De voorzitter:
U moet afronden.

De heer Voordewind (ChristenUnie):
In afrondende zin, voorzitter. Collega Sjoerdsma en ik hebben meermalen gevraagd om de humanitaire situatie daar te verbeteren. Als mensen medische hulp nodig hebben, moet dat altijd mogelijk zijn.

Dank u wel.

Meer informatie