Punctualiteit verbeteren door dummy’s

De afgelopen week is het bekend geworden dat de prijzen van de NS per 3 februari 2008 ongeveer 2 procent duurder worden. Deze prijsstijging komt bovenop de prijsverhoging van rond de 2 procent die al in zou gaan op 1 januari 2008 om de inflatie te corrigeren. De tweede prijsstijging in 2008 is het gevolg van eerdere afspraken met onder andere de consumentenbonden dat in 2002 de prijzen niet omhoog zouden gaan wegens de te gebrekkige punctualiteit en klanttevredenheid destijds. Nadat in 2004 het eerste deel van de uitgestelde prijsverhoging werd uitgevoerd, mag de NS in 2008 nu het tweede deel van de prijsverhoging alsnog doorvoeren. Zo heeft de NS namelijk de doelstelling gehaald dat 87 procent van de treinen op tijd moet rijden. Een hele prestatie?

Om de punctualiteit van de treindienst te vergroten heeft de NS diverse maatregelen getroffen. Een grote stap werd met de gewijzigde dienstregeling van december 2006 gezet. Dit kwam eigenlijk vooral op het versimpelen van de dienstregeling neer. Zo werden bepaalde doorgaande verbindingen opgeknipt en ontstonden er in een aantal plaatsen zeer ruime overstaptijden. Ook verdween het treinsoort sneltrein grotendeels, waardoor de Intercity’s sindsdien vaker onderweg stoppen. Het zijn maatregelen die het verbeteren van de punctualiteit en het halen van aansluitingen vergemakkelijken, maar de maatregelen kunnen wel ten koste van de totale reistijden voor reizigers.

Daarnaast zijn er ook andere “trucjes” bedacht om de zorgen dat in de statistieken meer treinen op tijd rijden. Onlangs is er bijvoorbeeld de instructie voor het personeel gekomen dat conducteurs ongeveer 30 seconden voor de geplande vertrektijd moeten fluiten en vervolgens de deuren dicht moeten doen. Ik zal niet tegen spreken dat om op tijd te kunnen vertrekken het op zich logisch is om er voor te zorgen dat de deuren ook op tijd dicht zijn, maar zulke maatregelen kunnen ook negatieve bijeffecten hebben.

Zo is het al voorgekomen dat reizigers hun aansluiting missen omdat de conducteur van de andere trein in het zicht van de overstappers die aankomen net deuren dicht doet omdat het moment van het fluiten en het sluiten van deuren volgens de instructies nu eenmaal was aangebroken. Als een conducteur ook net wat meer haast maakt het fluiten en sluiten van de deuren dan de regels voorschrijven, wordt het als het sein al op veilig staat zelfs mogelijk voor treinen om vroeger te vertrekken dan in de dienstregeling staat. Afgelopen week maakte ik dit ook zelf voor het eerst mee, mijn trein vertrok zowaar een kleine minuut te vroeg van het station.

Het verbeteren van de punctualiteit kan op een boel manieren. Maar als zowel de spoorwegen als de overheid zich gezamenlijk er voor inspannen dat het mogelijk wordt om meer treinen op tijd te laten rijden met een dienstregeling die over de gehele linie attractief is en zonder dat reizigers hun logische aansluitingen moeten missen of de deuren te ruim voor de vertrektijd worden gesloten, dat zou pas een echte prestatie zijn.