Datum:           30 maart 2016

Mevrouw Schouten (ChristenUnie):
Voorzitter. In dit debat blijkt het maar weer: het onderwerp dat we vanavond bespreken houdt de gemoederen altijd enorm bezig. De autobelastingen zijn altijd reden voor verhitte discussies. Ik vind het altijd wel mooi dat dat ook kan in dit huis.

Voor het tussenjaar 2016 hebben we in het Belastingplan 2015 al maatregelen genomen. Nu kijken we met de Autobrief II vooruit naar de jaren 2017 tot 2020. De opgaven zijn groot. Het kabinet wil dat er in 2020 200.000 semi-elektrische of elektrische auto's in Nederland rondrijden. In 2035 moeten alle nieuwe auto's in Nederland emissieneutraal zijn. En als de PvdA-motie die van de week is aangenomen, wordt uitgevoerd, moet dat zelfs al tien jaar eerder. Het is daarom goed dat het kabinet volledig elektrisch rijden de komende vier jaar blijft stimuleren en zo een stap verdergaat dan het energieakkoord, waarin fiscale stimulering tot en met 2018 was opgenomen. Maar het is ook broodnodig, omdat er momenteel nog maar 9.000 volledig elektrische auto's in Nederland rondrijden. We hebben dus nog heel wat te doen.

Deze Autobrief loopt tot 2020, maar de langetermijndoelstellingen uit bijvoorbeeld het energieakkoord lopen veel verder. Wat is de visie van het kabinet op het stelsel van autobelastingen op de langere termijn? Op een aantal punten laat de regering doorschemeren wat de verdere plannen in de toekomst zijn, zoals de afschaffing van de bpm. Maar het grotere plaatje ontbreekt in deze brief. De verlagingen van de bpm en de mrb zijn niet of nauwelijks onderbouwd, anders dan dat zij leiden tot een budgettair neutraal pakket. Nu zijn de accijnzen de belangrijkste inkomstenbron in de autofiscaliteit. Dat is in feite de belasting op gebruik. Deze inkomsten zullen dalen, naarmate er meer elektrisch wordt gereden. Tegelijkertijd zal de opbrengst van de energiebelasting op elektriciteit stijgen. Kan de staatssecretaris een beeld schetsen van hoe de mix van belastingen op mobiliteit er van 2025 tot 2030 uit zal gaan zien, als we alle doelstellingen willen gaan halen die ook door het kabinet zijn onderschreven?

Dan kom ik op de bpm. De staatssecretaris lijkt er enorm op gebrand om deze uit te faseren. Het is bijna een soort ideologische strijd voor hem geworden. De verlaging van 12% is heel fors, zeker gezien de budgettaire derving die er de afgelopen jaren al door het CO2-beleid is geweest. Is de staatssecretaris het met mij eens dat de bpm wel degelijk een functie vervult bij het sturen op de aanschaf van auto's en dat het onverstandig zou zijn dit sturingsmechanisme helemaal los te laten?

Het grootste gedeelte van de 78.000 elektrische auto's — of het zijn er nu al bijna 90.00 aan het worden, geloof ik — betreft de plug-inhybrides. Door de fiscale stimuleringsmaatregelen waren de Mitsubishi Outlanders en de Volvo V60's de afgelopen jaren niet aan te slepen. Ik wil ook even naar ons eigen stemgedrag kijken. Ik moet eerlijk toegeven dat wij eraan hebben bijgedragen dat we voor een deel zijn doorgeschoten in het stimuleren van de plug-inhybrides. De CO2-uitstoot van deze auto's is in de praktijk vaak hoger dan op papier, de bpm-inkomsten en de inkomsten uit de bijtelling zijn de afgelopen jaren flink gedaald en we hebben een hoge prijs moeten betalen per ton CO2-reductie. Dat hebben de Rekenkamer en de OESO ook aangetoond.

De fractie van de ChristenUnie kan zich dan ook vinden in het voorstel van het kabinet om de stimuleringsmaatregelen voor plug-ins grotendeels terug te draaien, maar — daar zit volgens mij het dilemma, ook voor deze staatssecretaris — tegelijkertijd dragen deze plug-ins wel voor een belangrijk deel bij aan de doelstelling van 200.000 elektrische auto's in 2020. In de jaren 2017-2020 komen veel plug-ins uit de lease op de particuliere markt, tot wel 70.000 auto's. Mijn fractie wil voorkomen dat we straks het kind met het badwater gaan weggooien. De staatssecretaris heeft gekozen voor een half tarief in de mrb voor de plug-inauto's in 2017 en 2018, dat voor 2019 en 2020 wordt omgezet in een driekwarttarief. Is dit, met een hoger gewicht door de accu's, wel voldoende om te voorkomen dat deze plug-ins alsnog massaal worden geëxporteerd, nadat we ze eerst jarenlang fiscaal hebben overgestimuleerd? Dat zou toch een behoorlijke kapitaalvernietiging zijn, ook omdat ze bijdragen aan het behalen van die doelstelling uit het energieakkoord, dat is onderschreven door de staatssecretaris en het kabinet?

Ik denk ook aan de particuliere rijder die te goeder trouw een plug-in heeft gekocht, die zich straks met een lastenverzwaring geconfronteerd ziet waar hij op dat moment niet zo veel alternatieven meer voor heeft. Het alternatief zal zijn dat hij weer teruggaat naar de bezine- of de dieselauto. De stap naar elektrisch is namelijk voor het gemiddelde gezin best groot en duur. Gaan we daarmee niet onze eigen doelstelling onderuithalen? Ik ben bang dat dat een vlucht kan gaan nemen. Mensen schaffen immers een auto aan voor een langere termijn. Die zien dat in er 2017 en 2018 nog een half tarief is, maar dat er in 2019 en 2020 al een hoger tarief uitkomt. Daar gaan zij op anticiperen. Daarom heb ik een amendement in voorbereiding om in 2019 en 2020 het halve tarief voor de plug-ins in stand te houden, waardoor deze keuze ook voor de particulier interessant blijft ten opzichte van de keuze voor een conventionele auto.

Sorry dat het amendement er nog niet is, voorzitter. Er wordt heel hard aan gewerkt.

De voorzitter:
Het is inderdaad druk bij Bureau Wetgeving. Het is heel fijn dat er in elk geval een poging wordt gedaan om het nog op tijd te hebben. Dat geldt zowel voor u als voor de heer Van Weyenberg en andere fracties. Het is ook geen verplichting, zeg ik nogmaals. Het is echter altijd prettig als we de adviezen van de staatssecretaris tijdens het debat kunnen horen.

Mevrouw Schouten (ChristenUnie):
Zeker, voorzitter. Dat zien wij zelf ook. Ook dank aan Bureau Wetgeving, dat hard aan het werk is.

De dieseltoeslag in de bpm is bedacht om de aanschaf van een vervuilende diesel te ontmoedigen. Deze maatregel heeft ook goed gewerkt. Daarom begrijp ik niet helemaal de ratio van de staatssecretaris om deze toeslag ook met 12% af te bouwen. De diesels waarvoor een toeslag geldt, profiteren van de generieke bpm-verlaging. Waarom is dan volgens de staatssecretaris verlaging van de dieseltoeslag daarbovenop nog nodig? Ik overweeg ook op dit punt een amendement. Dat zit ook al in de voorbereiding.

De staatssecretaris verwacht veel van het Europese bronbeleid. Dit bronbeleid in combinatie met het Nederlandse CO2-afhankelijke fiscale autobeleid heeft er in de afgelopen jaren voor gezorgd dat autofabrikanten relatief zuinige auto's verkochten in Nederland, maar daardoor ook minder zuinige auto's gingen verkopen in andere landen.

De heer Groot (PvdA):
Ik begrijp dat het om twee amendementen gaat. Begrijp ik ook goed dat het ene amendement het andere dekt? Moet ik het zo zien?

Mevrouw Schouten (ChristenUnie):
Dat is inderdaad wel de bedoeling, maar we zijn nog even aan het rekenen of het allemaal rond loopt. Daarom zit er nog wat vertraging in. Sorry, ik kan er ook niet zo veel aan doen. We doen echt ons best. Het is inderdaad wel de intentie om die twee als het ware aan elkaar te plakken, al wil ik ze wel als twee losse amendementen indienen.

Ik was bij het bronbeleid. Met het fiscaal stimuleren van de elektrische auto's blijft deze ongewenste situatie voor een deel bestaan, dus dat wat in Nederland wordt bespaard aan CO2 onder de 130 gram per kilometer kan bij wijze van spreken in Duitsland nog de lucht in gaan. Dat vinden wij jammer. Dat vinden wij ook slecht voor al het geld dat erin gestopt wordt. Dat zou ondervangen kunnen worden door te bekijken of er per land afspraken gemaakt kunnen worden om dat bronbeleid ook echt te gaan halen. De staatssecretaris geeft in de schriftelijke beantwoording aan dat dat Europees niet kan, maar kan hij niet een poging wagen om daar een wat eerlijker beleid op te voeren? Anders hebben al onze doelstellingen niet zo heel veel zin. Daarnaast zou ik ook willen vragen of het kabinet zich wil inzetten voor een ambitieuzer bronbeleid. Er worden al stappen gezet om de CO2-reductie te gaan halen. Wat ons betreft zou dat ambitieuzer kunnen, want dat is pas echt effectief, zeg ik de staatssecretaris na.

Ik kom bij het laatste punt: de "from well to wheel"-duurzaamheid. Dan kijk je niet alleen naar het rijden maar ook naar hoe alles daarvoor is opgewekt. Als wij de komende jaren alles inzetten op volelektrisch rijden, dan moeten wij er ook voor zorgen dat deze omslag daadwerkelijk leidt tot verduurzaming. Dat betekent dat wij productieprocessen van batterijen moeten verduurzamen en dat de elektriciteit voor de laadpalen op een duurzame manier moet worden opgewekt. Ik geloof dat de heer Van Vliet daar een opmerking over maakte en terecht, want als die elektriciteit niet duurzaam wordt opgewekt, is het allemaal niet zo heel erg duurzaam. Dan leveren wij ook echt een bijdrage aan de vermindering van de CO2-uitstoot. Is de staatssecretaris bereid om dit mee te nemen in de green deal voor elektrisch vervoer 2016-2020?

Mevrouw Van Tongeren (GroenLinks):
Ik ben het helemaal eens met de strekking van heel veel van dit betoog, maar zeker van het laatste stuk, maar is zij ervan op de hoogte dat alle openbare laadpalen in Nederland groene stroom leveren?

Mevrouw Schouten (ChristenUnie):
Daar ben ik niet van op de hoogte. Daar weet mevrouw Van Tongeren veel meer van af dan ik, maar ik kan mij voorstellen dat, als wij veel meer elektrische auto's gaan krijgen, heel veel mensen hun auto ook thuis gaan opladen. En ja, ik heb wel groene stroom, maar ik kan niet garanderen dat heel Nederland groene stroom heeft. Sterker, ik weet wel zeker dat dat niet zo is. Dan blijft dat punt gewoon staan.

Mevrouw Van Tongeren (GroenLinks):
Nee, helaas is rond de 18%, 20% van de Nederlandse elektriciteit schoon, maar daar is specifiek op gelet bij die laadpalen, omdat het verwijt vaak is: daar heb je de stekkerauto; die rijdt op een kolencentrale. Dat is gelukkig niet het geval maar wij delen de ambitie dat er snel veel meer schone stroom in Nederland komt zodat, als er meer auto's komen, die ook op schone stroom kunnen rijden in Nederland. Uiteindelijk moet het in 2050 allemaal schoon zijn.

Mevrouw Schouten (ChristenUnie):
Ja. En ik beriep mij wel echt op de laadpalen, maar laat ik het dan zo formuleren: waar dat aantal uitgebreid wordt, moet dat ook echt groene stroom blijven, zoals mevrouw Van Tongeren ook stelt.

De heer Bashir (SP):
Ook wij hebben thuis groene stroom ondanks de roodheid van mijn partij. Als ik mevrouw Schouten goed beluister, dan heeft zij hier en daar een paar opmerkingen maar is zij over het algemeen heel positief over het wetsvoorstel zoals het hier ligt.

Mevrouw Schouten (ChristenUnie):
"Heel positief" is wel weer een heel positieve kwalificatie. Ik snap wel een aantal keuzes van het kabinet, al hadden wij wat groenere keuzes gemaakt. Ik heb ook het amendement van de heer Bashir gezien waarin hij voorstelt om de bijtelling van 23% uit te smeren over andere categorieën bpm of mrb voor particulieren. Dat vind ik een interessante gedachte. Ik zal de voorstellen van de collega's beoordelen op de vraag of wij op die punten nog wat verbeteringen in de plannen van het kabinet kunnen aanbrengen.

De heer Bashir (SP):
Dat is fijn om te horen, want uiteindelijk gaat het niet alleen om vergroening maar ook om een eerlijkere lastenverdeling. Ik zou het fijn vinden als mevrouw Schouten ook die boodschap mee wil geven aan het kabinet.

Mevrouw Schouten (ChristenUnie):
Ik heb het amendement van de heer Bashir, dat wel ingediend is, gelezen. Het enige punt is de manier waarop een en ander wordt teruggesluisd, maar daar zal ik hem in tweede termijn op bevragen. Dat wordt namelijk wel heel algemeen geformuleerd. Als het algemeen naar de bpm is, dan kan het ook weer die Porsche Cayennes raken die particulier worden verkocht. De heer Bashir moet misschien wat meer duidelijkheid geven over hoe hij dat voor zich ziet. In ieder geval moet hij aan de staatssecretaris meegeven welke intenties hij daarmee heeft. Daar zullen wij onze keuze mede op baseren.

Voor meer informatie: www.tweedekamer.nl.