Datum:            19 juni 2013

De heer Segers (ChristenUnie):

Voorzitter. In Griekenland is de publieke zender onlangs op zwart gegaan; de regering heeft de stekker eruit getrokken. Gek genoeg had de Griekse regering de publieke omroep geen betere dienst kunnen bewijzen, want vervolgens werd er gestaakt en gedemonstreerd tegen het einde van publieke omroep en uiteindelijk draaide de rechter deze week dit besluit terug. Ik zal de staatssecretaris veel vragen stellen, maar ik zal hem niet vragen de stekker uit het bestel te trekken.

Bij wijze van denkoefening kan het wel helpen om de zegeningen van het publieke bestel te tellen. Als de stekker uit Nederland 1, 2 en 3 gaat en Radio 1 tot en met 5, is dat het einde van een enorm rijke variatie aan programma's van creatieve programmamakers van omroepen met allemaal een eigen kleur. Ik zie hier vooralsnog echter geen solidariteitsstaking worden afgekondigd ten behoeve van Hilversum. Daarvoor worden de duimschroeven net iets te langzaam aangedraaid, maar aangedraaid worden ze. Nog altijd dreigt Hilversum door Haags beleid in een neerwaartse spiraal terecht te komen met minder budget, minder kwaliteit, minder geld voor programma's, minder Ster-inkomsten en dus nog minder budget.

Onze publieke omroep kost straks ieder huishouden net iets meer dan €50. In België is het drie keer zo veel, in Duitsland vier keer zo veel en in het Denemarken van Borgen maar liefst zes keer zo veel. Nederland bevindt zich met de uitgaven voor het publieke bestel, in Europa ergens op de dertigste plaats, tussen Moldavië en Bulgarije in. Bij mijn weten is dat inclusief Ster-inkomsten, zeg ik tegen de heer Huizing.

Die dertigste plaats is naar de mening van de ChristenUnie geen eervolle plaats. De publieke omroep mag wat kosten, omdat hij ons zo veel oplevert: vitaal debat, kennismaking met mensen en meningen waarbij wij anders nooit in de buurt zouden komen, cultuur, educatie en levensbeschouwingen. Wij hebben er een breed, sterk pluriform bestel voor nodig, een omroep die van iedereen is voor iedereen, ook voor kleine minderheden die anders geen stem zouden krijgen. Past het budget dat na de bezuiniging overblijft, nog wel bij die ambitie? Hoe voorkomen wij dat de publieke omroep iedere keer afhankelijk is van een toevallige politieke meerderheid en daarmee een politieke speelbal wordt?

Mijn fractie steunt pogingen om Hilversum slagvaardiger te maken en om excessieve beloningen tegen te gaan. Nu deze fusie Hilversum meer slagkracht geeft en verspilling tegengaat, is dat winst. Die winst wordt echter weer ongedaan gemaakt door een korting op het programmabudget en een verdere aantasting van de pluriformiteit. Zo raken wij alleen maar verder van huis.

Deze wet vermindert de bestuurlijke drukte in Hilversum en het is goed dat de wet wordt gedragen door Hilversum. Dat is winst en zal bijdragen aan de slagkracht van het bestel. Een compliment ook voor Hilversum voor de daadkracht die is betoond in dit ingewikkelde proces en de bereidheid om werkelijk in te schikken. Mijn fractie is echter beducht voor de verdere centralisatie van geld en macht ten koste van de afzonderlijke omroepen. Die verschuiving is voor ons verlies. Is dit de opmaat naar het veel duurdere en ook minder pluriforme BBC-model? Voor de heer Huizing is dit het geval en ik ben benieuwd of dit ook voor de staatssecretaris geldt.

Op welke manier wordt ervoor gezorgd dat er bij de besteding van de extra programmaversterkende middelen voldoende checks and balances zijn om de pluriformiteit te waarborgen? Voor de fractie van de ChristenUnie is de pluriformiteit een onderdeel van de kwaliteit van het bestel en vallen die twee in hoge mate samen. Ziet de staatssecretaris dit ook zo?

Ook het einde van de kleine levensbeschouwelijke omroepen is voor ons verlies. Dit raakt het hart van de missie van de publieke omroep. Het bestel is er juist om ook aan kleine minderheden een stem te geven en recht te doen aan de levensbeschouwelijke pluriformiteit in ons land. Ik denk dan aan de hier al eeuwenlang verblijvende kleine joodse gemeenschap, aan religieuze nieuwkomers, maar ook aan christelijke stromingen die dat zichtbaar maken wat onze cultuur zo heeft gevormd. Die stemmen mogen niet verstommen, juist niet in een publiek bestel. Welke garanties zijn er bijvoorbeeld dat het geluid van de kleine joodse gemeenschap blijvend kan worden gehoord?

Bij eerdere overleggen hebben we hierover al een en ander besproken. De staatssecretaris heeft toen gezegd dat aandacht voor levensbeschouwing zal worden vastgelegd in de nieuwe prestatieovereenkomst. Daarvoor ben ik hem erkentelijk. Bij dit debat stel ik voor om dat echt te waarborgen door een deel van het programmaversterkend budget van de NPO in te zetten voor deze taak. Daarmee wordt aandacht en ruimte gegarandeerd voor de levensbeschouwelijke pluriformiteit binnen het bestel. Ik ben van plan om op dit punt met collega Heerma een motie in te dienen. Ik ben benieuwd naar de reactie van de staatssecretaris op dit voorstel.

Ondertussen hangen de bezuinigingen als een donderwolk boven Hilversum.

De heer Bosma (PVV):

Ik wachtte even op een witje, zoals dat in radiotermen heet. Ik denk dat het blokje "christelijke/levensbeschouwelijke omroepen" is afgelopen. De heer Segers brak een lans voor de IKON. De IKON geeft voor christelijk te zijn en heeft daarom recht op ons belastinggeld. Een van de dingen die de IKON doet -- het zijn natuurlijk gewoon marxisten, bevrijdingstheologiefans -- is dat de omroep in een van zijn programma's, OBA Live, een wekelijkse rubriek had waarin mensen werden opgeroepen om niet op de Partij voor de Vrijheid te stemmen. Elke week had men een ander iemand. Die moest dan vertellen dat je niet op de Partij voor de Vrijheid moet stemmen. Kan de heer Segers, die christen is, uitleggen wat er precies christelijk is aan het gebruiken van ons belastinggeld voor partijpropaganda?

De heer Segers (ChristenUnie):

Anders dan de heer Bosma zie ik een mediadebat niet als een mogelijkheid om een recensie te geven van de afgelopen televisie- en radioweek en -maanden. Ik stel mij heel terughoudend op als het gaat om oordelen over programma's. Het is cruciaal dat er ruimte is voor pluriformiteit, waarin ook geluiden naar voren komen die je tegen de borst kunnen stuiten, ook tegen die van de heer Bosma.

De heer Bosma (PVV):

Ik vraag geen oordeel over programma's. De heer Segers komt hier met het verhaal dat de IKON christelijk is en dat we die omroep daarom geld moeten geven. Ik geef één voorbeeld van de dingen die de omroep doet, maar ik kan er veel meer noemen. In het programma LUX Magazine wordt mijn partij fascistisch genoemd. Men maakt reclame voor allerlei terreurorganisaties. Ik noem El Salvador. De terroristen van het ANC heeft men jarenlang opgehemeld.

De voorzitter:

En de vraag is?

De heer Bosma (PVV):

Dat is wat de IKON doet. Wat is daar levensbeschouwelijk aan? Wat is daar christelijk aan? Waarom moeten we de IKON onder de noemer "christelijk" blijven subsidiëren?

De heer Segers (ChristenUnie):

Het gebeurt niet onder de noemer "christelijk", maar onder de noemer "levensbeschouwelijk". Dat is een pluriformiteit, dat is een breedte waaronder soms voor u aanstootgevende opvattingen worden verkondigd. Bij andere omroepen kunnen er geluiden worden vertolkt die mij tegen de borst stuiten. Ik pleit voor een totale breedte waar het hele levensbeschouwelijke spectrum een plaats krijgt, een stem krijgt. Nogmaals, daar kunnen geluiden tussen zitten die je niet aangenaam vindt, maar daar moet wel ruimte voor zijn in het bestel.

De heer Bosma (PVV):

Het gaat mij niet om geluiden die mij niet aanstaan. Het gaat om de sterkte en de kwaliteit van de argumentatie van de heer Segers. Hij zegt nu gelukkig dat de IKON niet christelijk is. Volgens mij dient de omroep wel een kerk, namelijk de linkse kerk. Zeg dat dan gewoon! We financieren weer de propaganda-uitzendingen van de linkse kerk, gericht op één partij, gericht op terreurorganisaties, gericht op de bevrijdingstheologie.

De voorzitter:

Wat is uw vraag?

De heer Bosma (PVV):

Laten we dat nu eens erkennen. Laten we gewoon eens vaststellen dat dit de zoveelste outlet in Hilversum is van de linkse kerk die we moeten financieren. Dat moet stoppen!

De voorzitter:

Dat was geen vraag.

De heer Segers (ChristenUnie):

Als de heer Bosma een probleem heeft met de IKON, moet hij vooral met de IKON zelf gaan praten en niet met mij. Ik kom op voor een pluriformiteit waarin ruimte is voor alle geluiden.

De voorzitter:

Gaat u verder, mijnheer Segers.

De heer Segers (ChristenUnie):

Mevrouw de voorzitter. De bezuinigingen hangen als een donderwolk boven Hilversum. Op welke manier kunnen we voorkomen dat de extra bezuiniging straks direct neerslaat op het programmabudget? Dat dreigt namelijk te gebeuren. Op welke manier laat de staatssecretaris zien dat het regeerakkoord geen loze beloften bevat, maar dat er inderdaad ruimte komt voor extra inkomsten? Ik zou er zelf geen enkel bezwaar tegen hebben als de staatssecretaris de NPO aanmoedigt om eens wat steviger te onderhandelen met bijvoorbeeld Ziggo, het kabelbedrijf dat geleid wordt door iemand die afgelopen jaar goed was voor een inkomen van maar liefst 15 miljoen. Dat is een schrijnend bedrag als je dat vergelijkt met de ontslagen die nu in Hilversum vallen. Is het mogelijk om extra inkomsten te verwerven uit bijvoorbeeld de Ster en nevenactiviteiten? Is het mogelijk om een marktconforme vergoeding te krijgen voor de doorgifte van al die prachtige publieke programma's? Op welke termijn kunnen we daar zicht op krijgen?

Op welke manier kunnen de paar laatste buitensporige salarissen in Hilversum weer onder de balkenendenorm worden gebracht? Het zijn deze paar grootverdieners die het draagvlak voor de publieke omroep ondergraven. De VARA organiseert dit jaar "de wereld draait buiten" en iedereen die daar komt, moet verplicht lid worden van de VARA. Wij hebben onze vraagtekens bij een verplicht lidmaatschap en een presentator die bijna vijf ton per jaar verdient. Matthijs van Nieuwkerk verdient drie keer zoveel als een minister en gezichtsbepalende presentatoren krijgen een hoger salaris als zij hun functie combineren met die van presentator. Ik denk aan Patrick Lodiers van BNN en Dominique Weesie van PowNed. De namen van veelverdienende presentatoren zijn niet officieel bekendgemaakt. In totaal gaat het om 29 medewerkers van de omroep die in 2011 meer dan de balkenendenorm verdienden. Dit zijn programmamakers en bestuurders. In 2010 waren dit er nog 31.

Is het kabinet van plan de normen in de Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector verder aan te scherpen? Strengere normen moeten ook gaan gelden voor alle medewerkers van publieke en semipublieke organisaties, niet alleen voor bestuurders. Zullen de normen dan ook gaan gelden voor presentatoren?

Er hangen een aantal moties boven dit debat met betrekking tot omroep Fryslân. Voor mijn fractie is het van belang dat de Friese taal in de media wordt geborgd. Ik hoor graag het oordeel van de staatssecretaris over deze moties. Herkent de staatssecretaris de bijzondere rol van de Friese publieke omroep? Op welke manier zet de staatssecretaris zich in voor de Friese omroep als hoeder van de Friese taal? Is hij bereid voor het einde van het jaar zijn visie hierop aan de Kamer te sturen?

De staatssecretaris is nogal stellig in de nota naar aanleiding van het verslag als hij zegt: door samenwerkingsovereenkomsten kan uitholling van de regionale omroep worden voorkomen. Ik ben daar iets minder zeker van. Een groot deel van de extra bezuinigingen komt neer bij de lokale en regionale omroepen. Ik nodig de staatssecretaris uit nog een keer uit te leggen dat er geen sprake zal zijn van verschraling.

Tijdens een eerder overleg is al het een en ander gewisseld over het NICAM. De staatssecretaris heeft toegezegd in gesprek te gaan met toetreders om te zien of het mogelijk is dat meer buitenlandse omroepen zich aansluiten bij de Kijkwijzer. Het is mooi dat dit overleg er komt. Ik wil hier nog een tweede punt aan toevoegen. Er wordt ontzettend veel energie gestoken in het classificeren van programma's. De classificatie van de Kijkwijzer staat bekend als betrouwbaar, valide, stabiel, consistent en nauwkeurig. Dit zijn de woorden van het commissariaat. Waarom zie ik dan op zo weinig plekken de pictogrammen terugkomen? Ik zie ze niet in de dagbladen, ik zie ze niet op de vaak geraadpleegde site nu.nl en ik zie ze zelfs niet op cinema.nl, een site van de VPRO. Ik hoor graag een reactie van de staatssecretaris op dit punt.

Ik rond af. Dit wetsvoorstel is voor ons deels winst en deels verlies. Ik zie uit naar de beantwoording van de staatssecretaris zodat wij de winst- en verliesrekening definitief kunnen opmaken en kunnen besluiten dit wetsvoorstel te steunen.

Voor meer informatie: www.tweedekamer.nl.