De heer Anker (ChristenUnie):

Voorzitter. Geen talent verloren: dat is een uitgangspunt dat mij bijzonder aanspreekt. Het blijkt dat er belemmeringen zijn in het doorstromen naar een hogere opleiding. Het gaat volgens het onderzoek eerder om tientallen of honderden dan om duizenden leerlingen, maar zoals gezegd: geen talent verloren, dus moeten die belemmeringen weg. De ChristenUnie ziet in de voorgestelde drie maatregelen om doorstroming in het onderwijs te bevorderen dan ook een goede stap, zodat ook laatbloeiers en kwetsbare leerlingen de kans krijgen om hun diploma te halen. Wel vraag ik nog aandacht voor de mogelijk negatieve effecten van het afschaffen van de maximale verblijfsduur in het vmbo. Ik heb dat al eerder aangekaart. Ik ben het eens dat de huidige verblijfsduur soms het ontplooien van talent in de weg staat. Anderzijds moeten we ook niet het beeld neerzetten dat «je er zo lang over mag doen als je wilt». De MBO-raad wijst daarbij op het mogelijke effect dat scholen eerder kiezen voor een standaard 5-jaartraject, zodat ook leerlingen die het normaal in 4 jaar af zouden ronden worden gedwongen om langer over hun opleiding te doen. Hoe wil de staatssecretaris voorkomen dat leerlingen juist onnodig lang over hun vmbo-opleiding doen? Het mogelijk maken van opstroom en stapeling in de praktijk staat of valt met de houding van de school. Stapelende vmbo-leerlingen komen verschillen in toelatingscriteria tegen en in de onderzoeken wordt het soms subjectieve karakter van schooladviezen voor opstroom genoemd. Ook wordt de overgang vmbo-havo belemmerd door de moeilijkheden in aansluiting in talen en wiskunde. Ligt het aan de houding van scholen of aan de te grote stap van vmbo naar havo dat er terughoudendheid bestaat? Aan de andere kant gaat er echt niet meteen talent verloren wanneer een leerling toch kiest om de vmbo-opleiding af te maken. De overgang vmbohavo wordt op individueel niveau soms zelfs «verschraling» genoemd, bijvoorbeeld als er een exact technisch talent hierdoor verloren gaat. Ook het vmbo ontplooit talenten maximaal! De scholen geven zelf aan dat extra stimulering om grote groepen leerlingen tot stapelen te bewegen niet nodig is. De overgang vmbo-havo wordt bovendien met name vanuit scholen kritisch bekeken. Zij zien het voor een deel van de leerlingen niet als optimale route. Hoe voorkomen we dat er straks een groep vmbo-ers overstapt naar het havo, maar waarbij later toch blijkt dat de mbo-route beter blijkt te zijn? Lopen zij niet juist een achterstand op? Tot slot wijst het onderzoek op de mogelijke onduidelijkheid bij werkgevers en vervolgopleidingen over de waarde van diploma’s met gemengde niveaus. Hoe zorgen we ervoor dat deze diplomavorm in de maatschappij op waarde wordt geschat? Het onderzoek naar de schakelklassen laat een positief beeld zien. Kinderen lijken er baat bij te hebben, zij gaan zichtbaar vooruit in vergelijking met kinderen die niet deelnamen in een schakelklas en achterstanden bij kinderen, met name op taalgebied, worden weggewerkt. Het uiteindelijke doel is om leerlingen niet te laten afremmen in hun ontwikkeling, simpelweg vanwege met name achterblijvende taalprestaties. Wel blijken gemeenten de regelgeving en wensen van de landelijke overheid als knellend te ervaren. Anderzijds zie ik ook dat de financiering via de brede doeluitkering loopt, zodat gemeenten zelf kunnen beslissen hoe zij de middelen inzetten. Hoe knellend is de landelijke overheid in de regelgeving? Gaan niet juist verschillen ontstaan tussen gemeenten bij de inzet van schakelklassen?