Bijdrage Stieneke van der Graaf aan een algemeen overleg met minister Slob voor Basis- en Voortgezet Onderwijs en Media

Kamerstuknr. 32 827

Mevrouw Van der Graaf (ChristenUnie): Dank u wel, meneer de voorzitter. Ik sluit mij aan bij de woorden van de collega’s. Ook ik ben blij dat de Minister weer in goede gezondheid bij ons aan tafel zit hier en dat we vandaag met elkaar in overleg kunnen gaan over media en journalistiek. Ik dank de Minister ook voor de uitgebreide beantwoording van alle schriftelijke vragen die zijn gekomen vanuit de Kamer toen we voor de zomer niet konden vergaderen. Veel dank daarvoor. Dat heeft ook helderheid gegeven.

Voorzitter. De onderwerpen die vandaag op de agenda staan en die we bespreken, hebben in aanloop naar dit debat al heel wat stof doen opwaaien. Zo blijkt ook hoe groot het belang is van het mediabestel zoals we dat in Nederland kennen, en ook de betrokkenheid daarbij. Die merk ik ook vandaag weer, met zo veel aanwezigen hier op de publieke tribune. De ChristenUnie hecht aan een onafhankelijke publieke omroep die waarden als pluriformiteit maar ook een brede verankering in de samenleving borgt, en oog en oor heeft voor alle groepen in de samenleving. Een publieke omroep waar ruimte is ook voor kwalitatieve onafhankelijke nieuwsvoorziening. Het belang daarvan neemt alleen maar toe in een samenleving als de onze, waarin verschillen tussen mensen juist worden vergroot en verdraagzaamheid onder druk staat. Het gaat ons aan het hart.

De meeste aandacht ging de afgelopen tijd uit naar de op handen zijnde verlaging van het budget van de NPO vanwege de dalende Ster-inkomsten. Hierover is ongelofelijk veel onrust ontstaan, ook omdat er allerlei conceptplannen uitlekten over programma’s – journalistieke, educatieve, levensbeschouwelijke programma’s – die zouden moeten verdwijnen. Dat raakt de kern van de publieke omroep en zijn taken. Het is goed dat de Minister heeft aangegeven dat hij betrokken wil worden bij verdere keuzes die worden gemaakt, want zoals de Minister zelf ook zegt: de keuzes van de NPO kunnen van grote invloed zijn op de maatschappe-lijke relevantie van de publieke omroep. Tegelijkertijd geeft de Minister terecht aan dat zijn mogelijkheden begrensd zijn.

Een onderwerp waarin wel een rol voor de Minister is weggelegd, is het bevorderen van de NPO om de prestatieovereenkomst na te komen. Voor de ChristenUnie is daarbij levensbeschouwing een belangrijke pijler. Er moet voldoende ruimte zijn voor levensbeschouwing in de programmering. In de prestatieovereenkomst met de NPO is afgesproken dat de NPO ruimte en budget zal vrijmaken voor brede levensbeschouwelijke programmering en afspraken zal maken met de omroepen over gegaran-deerd budget en de zendtijd daarvoor. Heel graag hoor ik van de Minister hoe de Minister ervoor wil zorgen dat de NPO deze maar ook andere prestatieovereenkomsten na zal komen, en dat de ruimte voor levensbe-schouwing in de programmering wordt bewaakt.

Voorzitter. Als er een ding is dat ons het afgelopen jaar is overkomen, is het dat we zijn wakker geschud. Wakker geschud om na te denken over de toekomst van ons mediabestel. Hier hebben we misschien tien maanden niet met elkaar gedebatteerd over het onderwerp, maar ik weet zeker dat wij allen, zoals wij hier zitten, heel veel hebben gesproken met mensen die werken bij de publieke omroep en die programma’s maken. Een ding kwam steeds terug in de gesprekken die ik heb gevoerd: wat is de toekomst van ons mediabestel en hoe moet dat eruit komen te zien? De trend dat reclame-inkomsten sterk dalen, zal waarschijnlijk doorzetten. Als we niet oppassen, moeten we het daar ieder jaar over hebben en ieder jaar weer verzinnen hoe we daarmee om moeten gaan. Wat de ChristenUnie betreft is het dus van groot belang dat we een diepgaande bezinning op het mediabestel gaan houden. Daarin moet het gaan over de organisatievorm, de plek van de omroeporganisaties daarbinnen en de samenwerking tussen de commerciële en de publieke omroepen, maar ook over de financiering, de rol van reclame, de toegankelijkheid van programma’s van eigen bodem en de regels voor de internationale aanbieders. Een brede, diepgaande bezinning op ons mediabestel is nodig. De Minister schrijft dat hij de komende tijd, tot aan de nieuwe erkenningsperiode, wil benutten om met een visie te komen. Ik vraag de Minister hoe hij dat verder wil aanpakken, welk tijdpad hij daarbij voor ogen heeft en hoe hij de Kamer daarbij wil betrekken, want die integrale visie is heel hard nodig.

Het vraagstuk van de dalende reclame-inkomsten raakt niet alleen de publieke omroep, maar ook de commerciële partijen. De ChristenUnie steunt dan ook de dialoog van de commerciële en de publieke partijen om te komen tot een gezamenlijke visie. Wij verwachten daar ook wat van. Wij hopen dat alle partijen die daarbij aan tafel zitten, zich constructief zullen opstellen in dit overleg. Ik vraag de Minister ook een toelichting op de stand van zaken van het overleg.

Voorzitter. De aanbeveling van de Raad voor Cultuur over het instellen van een heffing voor grote platforms zoals Netflix en YouTube vinden wij echt meer dan het overwegen waard. Bij de Mediabegroting vroegen we daar ook al aandacht voor. Kan de Minister aangeven hoe het staat met de gedachtevorming binnen het kabinet op dit punt? De opbrengsten van dergelijke superplatforms voor in Nederland vertoond materiaal komen in handen van grote buitenlandse partijen en die dragen niet bij aan de financiering van Nederlandse producties. Dat baart ons zorgen. Wij vinden dat we daar actie op moeten ondernemen. Andere Europese landen hebben dat ook al gedaan.

De ChristenUnie is ontzettend blij met de forse investering in onderzoeks-journalistiek die dit kabinet gaat doen. We zijn ook blij dat een investering van 5 miljoen daarvan gaat naar de versterking en de innovatie van de lokale en regionale media. Met die regionale media, de vensterprogrammering – ik haal het graag nog een keer aan – lijkt het de goede kant op te gaan, maar zekerheid is er nog niet. Is de Minister bereid om alles in het werk te stellen zodat in januari 2019 gestart kan worden met een pilot voor de vensterprogrammering om ook regionale berichtgeving via de NPO uit te zenden? Wij wachten daar met smart op.

Voorzitter. De lokale omroepen zijn van heel groot belang voor het functioneren van de lokale democratie. Zij informeren de mensen over wat er in hun eigen straat, in hun eigen wijk, in hun eigen stad gebeurt. Zij hebben een controlerende functie binnen de lokale democratie.

De voorzitter:

U heeft 30 seconden.

Mevrouw Van der Graaf (ChristenUnie):

Ah oké. Ik sluit mij aan bij de oproep die de heer Van der Molen al heeft gedaan. Er zijn afspraken gemaakt met gemeenten om een bijdrage te leveren hieraan. Niet alle gemeenten houden zich aan het richtsnoerbedrag. Wij willen graag dat de Minister een verplichting overweegt. Of is hij bereid om bindende afspraken te maken? Ik vraag de Minister daarnaast welke inspanningen hij wil doen om ook de streekomroepen en de vorming daarvan, te ondersteunen. Daar krijgen wij veel vragen over. Wij zijn benieuwd naar de mogelijkheden van de Minister.

Dank u wel.

Verdere informatie