Datum:            29 mei 2012

De heer Slob (ChristenUnie):
Mevrouw de voorzitter. Vorige week, naar ik meen woensdagavond, werd ik geïnterviewd voor het programma Met het oog op morgen. Het ging over het ESM en de onbegrijpelijke situatie dat, in tegenstelling tot de ChristenUnie, een ruime meerderheid van de Tweede Kamer een cheque van 40 mld. wilde tekenen en inmiddels heeft getekend zonder dat Nederland in alles zeggenschap over de uitgaven zou hebben.

Voordat ik in de uitzending kwam, zong Alain Clark live in de studio een nummer van zijn nieuwste cd. Daarin zat een terugkerend zinnetje, dat mij triggerde: "Wish there was a backway out". Die wens om een uitweg te vinden, is herkenbaar, met name in tijden dat de problemen zich opstapelen en je, met het oog op morgen, denkt: welke kant moeten we uit? Dat moeten veel ouders, hun kinderen en de leerkrachten hebben gedacht in de afgelopen anderhalf jaar, toen de bezuinigingen op passend onderwijs van het kabinet van CDA, VVD en PVV keihard op hen afkwamen. Die wens van een uitweg was er ook bij mensen die gebruikmaken van de sociale werkvoorziening en die door de harde bezuinigingen van het kabinet-Rutte achter de geraniums dreigden terecht te komen. Of bij de gebruikers van het persoonsgebonden budget, die door de aangekondigde bezuinigingen niet meer wisten waar ze het zoeken moesten. Ik zie de beelden nog voor me, van het Plein, hier voor de Kamer, maar ook van in de vergaderzalen. De wens van een uitweg was er ook bij jongeren, die door de val van het kabinet en het maar blijven opstapelen van schulden, zagen dat heel grote rekeningen naar hen toe zouden worden geschoven. De bij hen levende wens van een vaste baan, een eigen woning en betaalbare zorg zagen zij steeds verder achter de horizon verdwijnen.

Deze mensen en hun toekomst had ik op mijn netvlies; het perspectief dat ook hun in een tijd van crisis zou moeten worden geboden. Gelukkig bleek er onverwacht toch een backway out, een uitweg, te zijn. Mede dankzij onze inzet voor het Lenteakkoord zijn akelige bezuinigingen voor een deel of geheel verdwenen, is er een begin gemaakt met het afbouwen van schulden en worden, in tegenstelling tot in de jaren hiervoor, weer vergroeningen doorgevoerd, waaronder ook het doorzetten van het groen beleggen, wat de heer Wilders niet uit zijn mond kreeg, maar waar de boeren en tuinders ontzettend blij mee zijn. Laat hem een keer met LTO bellen, dan zal hij dat horen. Wij waren geen knip voor de neus waard geweest als wij die kans voor verandering hadden laten lopen, na anderhalf jaar te hebben geknokt tegen dit soort voorstellen, en na de mensen wie dit aanging, te hebben beloofd dat wij de mogelijkheden zouden benutten, als ze zouden komen. De ChristenUnie heeft dat dus uiteindelijk niet gedaan.

Ik zal niet ontkennen dat het een pijnlijk pakket blijft. Ook in de euforie die bij het afsluiten van het pakket ontstond, heb ik steeds eerlijk gezegd dat we geen zoete broodjes gaan bakken, dat we de zaken niet mooier zouden gaan verkopen en voorspiegelen dan zij zijn. Iedere partij die pretendeert dat je miljarden kunt bezuinigen zonder dat mensen dat daadwerkelijk gaan merken, of de indruk wekken dat het eigenlijk nog wel meevalt en dat we misschien over een paar jaar een keer de hand aan de ploeg moeten slaan, kunnen volgens mij direct in dienst bij Hans Klok; dat is namelijk een illusie. Het eerlijke verhaal is dat we stappen terug moeten zetten. Het is een pijnlijke boodschap, maar we hebben op te grote voet geleefd. De schulden zijn te groot geworden; niet alleen de schulden van de overheid, inmiddels over de 400 mld., maar ook de particuliere schulden, die ongeveer twee keer zo hoog zijn. Het is onvermijdelijk geworden -- en ook dat is geen fijne boodschap -- dat we kritisch kijken naar de verworvenheden uit deze tijd, die we tot nu toe altijd collectief hebben betaald. Dat houden we op deze wijze niet meer vol.

Uiteraard zullen we oog moeten hebben en houden voor de draagkracht van mensen. Naar mijn mening is dat in het begrotingsakkoord of Lenteakkoord -- hoe we het ook willen noemen -- ook gebeurd. Het eigen risico gaat inderdaad omhoog; een forse stijging, maar de laagste inkomens zijn volledig vrijgesteld. De anderhalf miljard waarover mevrouw Sap het had, is inderdaad vrijgesleuteld, om het heel direct in te zetten voor de lagere inkomens. Het akkoord, dat is gesloten en waaraan mijn fractie heeft meegewerkt, was bedoeld om van 2012 geen verloren jaar te maken, om de schulden niet nog hoger te laten oplopen. Het pakket richt zich op 2013 en vooral op financieel-economische zaken. Dat is belangrijk, maar wij vinden dat dit in het leven niet allesbepalend is. Ons verkiezingsprogramma zal daarom breder zijn, want het leven is meer dan economie alleen. Of, zoals ik ergens las: "Niet een sterke economie of een doeltreffende overheid, hoe belangrijk ook, bepaalt de kwaliteit van het leven, maar een vitale en krachtige samenleving. Wij mensen moeten het doen, met elkaar."

Wijze woorden. We moeten ook ruimte bieden voor gezinnen, omzien naar elkaar en investeren in goed onderwijs. Van "ik" naar "wij". Niet alleen gaan voor eigenbelang maar ook voor het belang van onze kinderen en kleinkinderen, die ook een toekomst verdienen.

Een aantal collega's hebben verwezen naar 12 september. Het klopt: er valt dan inderdaad iets te kiezen. Dat kunnen we echter iedere dag hier in het parlement, bij het inhoud mogen geven aan de verantwoordelijkheden die bij onze taak horen. In het belang van Nederland, in het belang van de mensen die in dit mooie landje leven, en met oog voor onze verre naasten, die we ook in deze tijden van crisis niet in de steek mogen laten.

Voor meer informatie: www.tweedekamer.nl.