De huidige sociale, ecologische en economische crises vallen samen met elkaar, stelt het Appèl. De oplossing moet gezocht worden in het leggen van fundamenten van een duurzame en solidaire samenleving. De oplossing moet niet gezocht worden in het angstvallig herstellen van het consumptiepatroon, omdat de economische crisis samenvalt met de energiecrisis, voedselcrisis, klimaatcrisis en steeds ongelijkere welvaartverdeling.

In 2008 ondertekende Esmé Wiegman al de Verklaring van Tilburg - over de noodzakelijke omvorming van onze economie in de richting van meer duurzaamheid en solidariteit - . "Deze is actueler dan ooit te voren en ondervindt dan ook veel weerklank", stelt het initiatiefnemend Platform Duurzame en Solidaire Economie. In januari werd een vervolgconferentie gehouden in Antwerpen en ter voorbereiding daarvan expertmeetings. Op deze bijeenkomsten werd een keur aan waardevolle aanvullingen en suggesties gegeven en die zijn in het Appèl gegoten. Het platform wil de ondertekende oproep aan premier Balkenende meegeven voor de G20-klimaatconferentie die in december in Kopenhagen plaatsvind.

Het Appèl van Antwerpen
Bezorgde wetenschappers, ecologische economen en andere experts formuleerden in januari tijdens een internationale top in Antwerpen een reeks radicale oplossingen voor de huidige crisissen. Ze beseffen net als Herman Wijffels of president Obama dat de economische, de sociale en de ecologische crises samenvallen. Samen roepen ze op om juist nu de fundamenten van een duurzame en solidaire samenleving te leggen. De Verklaring van Tilburg (www.economischegroei.net) is actueler dan ooit tevoren.

Elke economische crisis kenmerkt zich door een daling in uitgaven: het niveau van consumptie en investeringen valt terug. De economen die ons met deze crisis opzadelden willen zo snel mogelijk de bestaande consumptiepatronen in de economie herstellen door een massieve steunverlening aan de industrie. Om verschillende redenen is dit een rampzalige koers.

Deze oude oplossing negeert het feit dat de situatie vandaag fundamenteel anders is dan bij vorige crisissen. Samen met de economische crisis ontplooit zich een nooit geziene energiecrisis, voedselcrisis, klimaatcrisis en expansie van armoede en sociale ongelijkheid.

Momenten van financieel-economische crises zijn altijd ook momenten van fundamentele keuzes. In de Verenigde Staten, onder president Roosevelt, mondde de crisis van de jaren dertig uit in de New Deal - hulp aan kleinere zelfstandigen en een herstel van de consumptie voor de brede massa. In Duitsland koos men voor de bouw van rijkswegen en een grootscheepse militarisering. Groot Brittanië begon vlak na WO II aan de opbouw van een sociale verzorgingsstaat.

Een fundamentele bezinning is nodig over welke keuzes nu mogelijk en nodig zijn, in plaats van automatisch de weg van nog meer milieu-verwoestende en ongelijkheid bevorderende materiële consumptie in te slaan. Wij bepleiten keuzes gericht op een duurzame, solidaire en vreedzame samenleving.

Dit is ons eerste appèl: de noodzaak van een nieuw en breed samenlevingsberaad, dat direct aanhaakt bij de crises van nu en waarin naast de sociale partners ook milieu-, vredes- en ontwikkelingsorganisaties, vrouwen, jongeren, wetenschappers en migranten participeren.

We verkeren vandaag in een sterk veranderde geglobaliseerde context, die ons evenzeer verplicht tot nieuwe keuzes. Vaak worden de eisen van wereldwijde gerechtigheid en van het behoud van natuur en milieu tegenover elkaar gesteld en tegen elkaar uitgespeeld. Maar juist nu komen ze meer dan ooit samen. Mondiale bestedingsimpulsen moeten prioriteit geven aan versterking van de inkomens van de armsten. Dit kan bijvoorbeeld door schuldkwijtschelding, mogelijk via Speciale Trekkingsrechten door het IMF. En ook door af te zien van een eenzijdige nadruk op exportgeleide ontwikkeling, of door mondiale instellingen die wereldwijd en op korte termijn bestaanszekerheid garanderen. Een dergelijke solidaire bestedingsimpuls kan ook bijdragen aan een dringende noodzakelijke herverdeling van het wereldinkomen. Zij kan bovendien uitstekend samengaan met een bewuste en doelgerichte verlegging van de bestedingspatronen in de rijkere landen. Minder materiële en energieverslindende consumptie ten voordele van investeringen in het sociale, humane en natuurlijke samenlevingskapitaal. Daarmee kan ook een aanzet gegeven worden tot radicalere hervormingen van het financieel stelsel, zoals voorgesteld door onder bijvoorbeeld Nobelprijs winnaar economie Stiglitz en ATTAC.

Dat is ons tweede appèl: Toets en vervang waar nodig het bestaand beleidsinstrumentarium met nieuwe instrumenten ten aanzien van een reeks speerpunten - fiscaal, monetair, openbare bestedingen - om de noodzakelijke koerswending naar een meer duurzame en solidaire economie te ondersteunen, uitwerken en begeleiden. Maak een urgentieprogramma dat uitdrukking is van een strategie om op korte èn lange termijn antwoorden te geven op de financieel-economische, ecologische en sociale crises van vandaag.

Tot op heden blijft er een in de discussie verwaarloosd aspect: de fundamentele herziening van onze bestaande economische orde en internationaal geldstelsel. Deze laat duidelijk een overmaat van vrijheid toe aan kredietschepping en speculatieve hoogstandjes voor particuliere banken. Iedereen weet ondertussen dat dit één van de voornaamste oorzaken van de huidige crisis is, maar bijna niemand komt met alternatieven. Echte regulering van de banksector moet drastisch zijn. Maxima voor de jaarlijkse kredietgroei in verhouding tot de reële groei van de economie. Duurzame en wettelijk opgelegde criteria voor financiële producten. Het zijn maar enkele voorbeelden. Even belangrijk is een structuurverandering ten aanzien van de gerichtheid van de technologische ontwikkeling. We zullen af moeten van de wrange vanzelfsprekendheid waarmee de voornaamste potenties van de technologische groei en innovaties stelselmatig en vrijwel uitsluitend worden ingezet om de productiviteit per werkende in de marktsector te vergroten. Dat heeft onder andere tot gevolg dat zelfs een geringe verflauwing van de particuliere bestedingen ons in een situatie van toenemende werkloosheid stort. De technologie moet van die eenzijdige dienstbaarheid verlost worden door ze in de eerste plaats aan te wenden voor ecologisch behoud en de groei in de richting van meer duurzaamheid.

Dat is ons derde appèl: een gedurfde beleidsinzet op elk niveau waarbij terughoudendheid ten aanzien van de materiële consumptiegroei gepaard gaat met gedurfde plannen voor een hernieuwde technologische inzet ten bate van zowel de solidariteit als de duurzaamheid. Dit mede ter voorbereiding van de noodzakelijke herziening van de Lissabon-akkoorden en de naderende klimaattop in Kopenhagen.

Hieronder kunt u de uitgebreide versie van het Appèl van Antwerpen downloaden (PDF) .

Gekoppelde documenten

	Titel	Bestandsgrootte	MIME-type
	20090304_Appèl_van_Antwerpen	33,3 kB	application/pdf