Bijdrage Carla Dik-Faber aan een notaoverleg met minister van Ark voor Medische Zorg

Kamerstuknr. 31016

Mevrouw Dik-Faber (ChristenUnie):
Dank u wel, voorzitter. De meeste mensen kennen niet "het zorgstelsel", maar wel hun eigen huisarts, het ziekenhuis of het verpleeghuis in hun regio. Als het regionaal ziekenhuis failliet gaat of als er veranderingen zijn in het zorgaanbod, dan roept dat ontzettend veel emotie op, en dat is begrijpelijk.

Het gaat voor veel mensen om vertrouwde zorg dichtbij, in hun stad of in de regio. Als de zorgmedewerkers en bestuurders in de regio elkaar snel weten te vinden en hun patiënten en cliënten goed kennen, dan geeft dat eigenaarschap, betrokkenheid en verantwoordelijkheidsgevoel. Voor de ChristenUnie is de sleutel tot vertrouwde zorg met een menselijke maat dat zorgpartijen in de regio beter samenwerken en dat er meer samenhang komt in het zorgaanbod in de regio. Daarom zij wij er blij mee dat de regiobeelden tot stand zijn gekomen. Er is nu nog een grote diversiteit tussen de beelden. Het is goed om te lezen dat de minister hierin meer eenduidigheid wil aanbrengen. De goede voorbeelden verdienen navolging, en die begint met bekendheid. Wil de minister deze voorbeelden maximaal in de etalage zetten voor alle zorgpartijen en geïnteresseerden? Wil de minister onderzoeken en inzichtelijk maken welke randvoorwaarden en succesfactoren gelden bij deze vormen van regionale samenwerking in de medische zorg? Wil de minister partijen in de regio's daarop aanspreken, met hen in gesprek gaan als de resultaten tegenvallen en samen met hen naar oplossingen zoeken?

Voorzitter. Het reguliere streekziekenhuis staat onder druk. De afgelopen jaren is een deel van de ziekenhuiszorg uit het ziekenhuis verdwenen en in de eerste lijn terechtgekomen. Deze substitutie is een ontwikkeling die we op zich toejuichen. Tegelijkertijd zijn de kwaliteitsstandaarden omhooggegaan, waardoor een regioziekenhuis bepaalde specialistische behandelingen moet afstoten, omdat die te duur zijn geworden, het personeel niet meer beschikbaar is en een 24/7-beschikbaarheid niet houdbaar is. Herkent de minister deze ontwikkeling, en wat betekent dit bijvoorbeeld voor de beschikbaarheidsbijdrage in de toekomst?

Voorzitter. De druk op de regioziekenhuizen neemt nog eens toe doordat de acute zorg wordt hervormd. De houtskoolschets acute zorg — er is al veel over gezegd — leidt tot veel onrust bij ziekenhuizen. Dinsdag namen we een petitie van het ziekenhuis in Weert in ontvangst. Navolging van het voorstel om de spoedzorglocaties te splitsen in spoedposten en spoedeisende hulp betekent dat in sommige ziekenhuizen de uitgebreidere spoedeisende hulp wordt vervangen door een beperktere spoedpost, en dat heeft weer gevolgen voor de aanwezigheid van specialismen, voor ic's en voor het aantal bedden. Daarom vraag ik de minister hoe zij nu verdergaat met deze houtskoolschets. Mocht die schets verder uitgewerkt worden, heeft zij daarbij dan ook aandacht voor de coronacrisis? En wat betekent die voor de houtskoolschets? Gaat zij ook het gesprek aan met de zorgprofessionals, met de deskundigen, over de vraag hoe we nu verder moeten gaan met deze houtskoolschets? Is de minister het ermee eens dat het goed is om integraal te bekijken welk zorgaanbod de regio nodig heeft en de acute zorg daarop aan te laten sluiten?

Voorzitter. Lelystad en de regio Flevoland wil ik hier nog specifiek benoemen. Ook anderen hebben daar opmerkingen over gemaakt. Ik kan mij bij de vragen aansluiten, maar Lelystand en Flevoland vormen echt wel een zwakke plek. Wat betekent de houtskoolschets nou voor Flevoland? Wat betekenen de coronacrisis en wat we hebben gezien nu voor de toekomst van de zorg in Flevoland? En hoe gaat het met de digitalisering? Er is een motie aangenomen van de ChristenUnie en de VVD, waarin wordt verzocht om, te midden van alle narigheid in Flevoland, Flevoland toch maar weer koploper te maken in die mooie ontwikkeling van digitalisering. Ik denk dat dat kansen biedt.

In de houtskoolschet staat dat burgers en het openbaar bestuur geïnformeerd en geconsulteerd worden bij ingrijpende wijzigingen in het acutezorglandschap. Wat de ChristenUnie betreft, gebeurt dat niet alleen inzake het acutezorglandschap, maar ook inzake andere ontwikkelingen in het zorglandschap. Burgers, cliënten en patiënten zouden echt een stem moeten krijgen, bijvoorbeeld in een regionale zorgraad. Hoe kijkt de minister daartegen aan?

Een van de voorwaarden voor goede zorg, ook spoedzorg, is de beschikbaarheid van medische gegevens van patiënten. Van tevoren toestemming geven is nu nog heel erg ingewikkeld. In de coronatijd is na mondelinge toestemming, via een corona-opt-in een samenvatting van patiëntgegevens op huisartsenposten en spoedeisende hulp mogelijk. Dit is een tijdelijke oplossing. Wil de minister in kaart brengen in hoeverre de huidige wetgeving de kwaliteit van zorg in de weg staat doordat patiënten vooraf toestemming moeten geven voor het beschikbaar stellen, opvragen en raadplegen van hun medische gegevens? Wil de minister met spoed werken aan structurele oplossingen voor de geconstateerde knelpunten?

Dan zinnige zorg. De Algemene Rekenkamer is erg kritisch op de opbrengsten van dit programma. De ChristenUnie is het met de minister eens dat voor dit soort veranderingen een lange adem nodig is. Een ziekenhuis als Bernhoven laat zien dat het uiteindelijk mogelijk is om kosten te besparen door medisch specialisten in dienst te nemen, patiënten en burgers mede-eigenaar te maken en samen te kijken naar zinnige zorg. Dit is wel een uitdaging, zeker in financiële zin; een ziekenhuis moet naar een heel nieuw verdienmodel en heeft ook transitiekosten. Daarom vraag ik welke toegang zorginstellingen bij alle veranderingen hebben tot een transitiebudget.

Voorzitter. Een van de weinige lichtpuntjes in deze coronacrisis is dat het medisch personeel en de ziekenhuizen volop worden aangesproken op hun vakmanschap en dat ze zich even los kunnen maken van extreme verantwoordingseisen. Personeel kreeg het vertrouwen om te doen wat nodig was. Onder normale omstandigheden moeten ziekenhuizen ontelbare parameters registreren en aanleveren. Controle is goed, maar een realistisch vertrouwen in vakmanschap is beter. Ziekenhuizen leveren al deze data netjes op omdat ze merken dat elke omissie onder een vergrootglas wordt gelegd en ze daarop keihard afgerekend worden. Is het geen tijd om deze cultuur van wantrouwen te doorbreken? In een transparantiekalender leggen alle partijen de gevraagde indicatoren naast elkaar en schrappen ze waar dat kan. Maar dit proces gaat nog heel erg moeizaam. Is de minister bereid om samen met de inspectie een extra inzet op deze transparantiekalender te stimuleren?

Dan het onderwerp zorg en duurzaamheid. De afgelopen week heb ik gesproken met een groep jonge artsen in opleiding. Zij spraken namens een internationale organisatie. Zij hebben ook een brief naar de minister gestuurd met daarin het verzoek met haar te mogen spreken over duurzaamheid en zorg en de combinatie daarvan. Heeft de minister deze brief ontvangen? Is zij bereid met deze jonge mensen het gesprek aan te gaan?

Voorzitter, mijn laatste punt. Het is echt allemaal te kort, maar door de enorme hoeveelheid agendapunten en de beperkte spreektijd kan het niet anders. Over SHINE is een Kamermotie van mijn hand aangenomen. Ik krijg berichten dat het bedrijf op heel korte termijn een beslissing moet nemen over vestiging in West-Europa. SHINE heeft van het ministerie nog niet voldoende indicatie gekregen over de contouren voor een gelijk speelveld. Volgens mij wordt ook om een schriftelijk overleg gevraagd over PALLAS, het paradepaardje van dit kabinet. Ik snap het allemaal, maar investeerders zijn er niet. Kennelijk gaan we alle kosten voor onze rekening nemen, terwijl onduidelijk is of we dat geld nog ooit terugkrijgen. Intussen staat SHINE, een innovatief bedrijf, klaar om zich hier te vestigen, maar het staat gewoon echt op achterstand ten opzichte van PALLAS. Ik vind het eigenlijk gewoon niet kunnen. We hebben Lighthouse verloren aan de Belgen; dat moeten we met SHINE niet nog een keer laten gebeuren.

Dank u wel.

De voorzitter:
Hartelijk dank.