Nu rijst de vraag of het allemaal wel zo handig is wat de PVV voorstelt. Is inderdaad de positie van de koningin zo krampachtig? Of is het symboolpolitiek met veel wijzen naar anderen – Wilders heeft het over ‘deze mensen’ en niet over ‘zij’ of ‘de leden van het Koninklijk Huis’ dat een stuk vriendelijker klinkt -. Nu speelt dit probleem al wel wat langer dan de PVV bestaat. Zodoende spraken voormalig D66-leider Boris Dittrich en voormalig LPF-leider Mat Herben ook al over een ceremoniële rol om zo de Koninklijke familie wat meer vrijheid te geven. Dit ceremoniële riekt altijd wat naar wél de opbrengsten maar niet de kosten willen hebben. Het Koninklijk Huis moet blijven zorgen voor allerlei handelscontracten en een constante factor tegenover het buitenland, maar daarvoor ‘marktconform’ betaald worden is kennelijk niet mogelijk. Het is logisch als men zo spreekt om te voorkomen dat er discussies komen over wat een lid van de Koninklijke familie heeft gezegd, bijvoorbeeld over de Nederlandse identiteit[2]. Maar alle voorstellen om de macht van het staatshoofd te beperken zijn grotendeels ‘praatjes’ om de schijn op te houden dat veel partijen de koningin ‘irritant’ vinden in tijden van formatie. 

Bijvoorbeeld de laatste formatie verliep wat chaotisch toen onderhandelaar Ab Klink (CDA) op 31 augustus meldde ernstige gewetensbezwaren te hebben over een samenwerking met de PVV. Abrupt gaf de PVV toen ook aan geen vertrouwen meer te hebben in de formatie waarna de informateur, Ivo Opstelten, naar de koningin ging. Zodoende ging de koningin weer informatie inwinnen bij de fractievoorzitters en enkele anderen voor ze een nieuwe informateur aan zou stellen. Terwijl ze daar nog mee bezig was wilde de PVV toch wel weer verder met VVD en CDA omdat Klink ook zijn Kamerlidmaatschap had opgezegd. Dit zorgde natuurlijk voor verwarring en de vraag wat dan eigenlijk de rol van de informateur maar bovenal van de koningin was. We kunnen dus onrust bespeuren tussen parlement, ‘vak K’ en Noordeinde. André Rouvoet sprak in 2004 al over “een zekere spanning, die is ingebakken in het stelsel”[3].  Ik denk dat Rouvoet het hier zeker bij het juiste eind heeft. Het stelsel is als een medaille met meerdere kanten. Maar het gevaar met deze medaille is dat je de ene kant wel ziet en de andere kant niet. Dat is wat volgens mij nu wordt gedaan door groeperingen als de PVV en partijen als D66. Roel Kuiper schreef afgelopen najaar dat “wie het anders wil moet niet met aversies of gelegenheidsargumenten komen, maar aantonen dat ons bestel met zijn historische evenwichten niet functioneert.”[4] Als je maar een kant van de medaille ziet, verval je snel tot ‘aversies of gelegenheidsargumenten’, in plaats van te kijken naar wat het staatshoofd kan betekenen voor Nederland. Ook mis je mogelijk het besef wat de koning(in) voor waarde kan hebben in tijden van formatie van een regering die vertrouwen moet hebben van een parlementaire coalitie Of moeten we misschien naar een ander soort regering, een zakenkabinet of nog anders? Denk je mee?

 Door Matthijs de Snoo

In september hoopt de werkgroep Democratie Bestuur & Burgerschap (DBB) van start te gaan. Heb jij zin om mee te denken over onder andere de formatie en andere onderwerpen die vallen onder DBB? Mail dan naar dbb@perspectief.nu, ook als je vragen hebt.