Op oudejaarsdag presenteerde de Europese Commissie haar langverwachte conceptvoorstel over de taxonomie, een lijst gebaseerd op wetenschappelijke inzichten waarin wordt vastgelegd welke investeringen als duurzaam geclassificeerd kunnen worden. Het doel van deze taxonomie is Europese beleggers transparantie verschaffen in welke economische activiteiten als duurzaam kunnen worden bestempeld om daarmee het probleem van greenwashing door zowel bedrijven als investeerders tegen te gaan.

Wetenschappelijk karakter

De kracht achter de taxonomie zat hem in het wetenschappelijke karakter ervan. Op basis van objectieve, wetenschappelijke maatstaven zou namelijk worden beoordeeld welke economische activiteiten écht duurzaam zijn. Alleen op die manier is het mogelijk om greenwashing tegen te gaan. De taxonomie was nooit bedoeld om te laten zien welke energievormen benodigd zijn voor de energietransitie, het moest helderheid verschaffen welke activiteiten als duurzaam mogen worden bestempeld en welke niet. Maar toen de politiek geen politieke invloed had moeten toelaten om tot een juist besluit te komen is het helaas fout gegaan. Zo kreeg de lobby uit lidstaten zoals Frankrijk en Hongarije het voor elkaar dat de taxonomie zijn wetenschappelijke karakter, en daarmee ook zijn geloofwaardigheid, dreigt te verliezen. Frankrijk heeft namelijk altijd geëist dat kernenergie ook aan de taxonomie moest worden toegevoegd en veel Oost-Europese landen zoals Hongarije en Polen, die nu vooral nog afhankelijk zijn van kolen, hebben aardgas in de taxonomie weten te lobbyen. Met name dat laatste roept wrijving op: hoe kan het bestaan dat fossiele brandstoffen ineens als volledig duurzaam worden aangemerkt? Over kernenergie lopen de meningen iets meer uiteen, aangezien bij productie de uitstoot van broeikasgassen redelijk beperkt is. Echter, aangezien het radioactieve afval schade aan de omgeving kan toebrengen en daar tot op heden nog geen passende oplossing voor is gevonden, wordt kernenergie wetenschappelijk gezien ook niet als volledig duurzaam aangemerkt.

Transitie van fossiel naar duurzaam

Het grootste discussiepunt is of de EU kernenergie en aardgas nodig heeft als energiebronnen om de klimaatdoelen van Parijs en Glasgow te gaan halen. Voorstanders die deze vormen van energie graag toegevoegd wilden hebben aan de taxonomie wijzen terecht op het feit dat de uitstoot aan broeikasgassen vermindert zodra Oost-Europese landen de kolencentrales sluiten en inruilen voor aardgascentrales. Bovendien beroept deze groep zich op het gegeven dat aardgascentrales slechts in de transitiefase, dus tot 2030, als groen kunnen worden gelabeld. Tegenstanders van dit voorstel verwijzen naar de rapporten van het IPCC en de IEA, waarin wordt benadrukt dat de klimaatdoelen enkel en alleen behaald kunnen worden als de energietransitie versneld wordt d.m.v. écht groene investeringen. Dit betekent dat als de EU in het komend decennium grootschalig blijft inzetten op het gebruik van aardgas, deze doelen naar verwachting niet gehaald zullen gaan worden. Inmiddels heeft ook het Platform on Sustainable Finance, een belangrijk adviesorgaan van de Europese Commissie op het gebied van Sustainable Finance wetgeving, aangegeven dat aardgas en kernenergie volgens de voorwaarden gesteld in het conceptvoorstel van de Commissie niet als duurzaam kunnen worden geclassificeerd binnen de taxonomie.

Terug naar het doel

Wij als werkgroep Duurzaamheid van PerspectieF vinden dat de Europese Commissie terug moet gaan naar de kern van de taxonomie: de classificatie moet gebaseerd zijn op basis van wetenschappelijke maatstaven. Daarbij erkennen wij het feit dat de vraag naar energie toeneemt en dat de energietransitie niet van de één op de andere dag plaats kan vinden. Echter, wat belangrijk is om te benadrukken is dat de taxonomie geen lijst is met economische activiteiten waar wel of niet in geïnvesteerd mag worden. Indien kernenergie en aardgas niet worden toegevoegd kunnen Oost-Europese landen nog steeds hun aandeel in de transitie leveren door kolencentrales te vervangen door aardgascentrales en Frankrijk kan nog steeds gebruik blijven maken van kernenergie. Wij vinden dat de Europese Commissie gehoor moet geven aan het advies van het Platform on Sustainable Finance en dus aardgas en kernenergie niet moet toelaten binnen de taxonomie. De focus moet weer terug komen te liggen op de transparantie, niet op de transitie. Helaas dreigt de taxonomie door politieke lobby toch zijn geloofwaardigheid en kracht te verliezen.

Vervolg

De lijst is nog niet definitief. Op 24 januari jl. heeft het Platform on Sustainable Finance haar reactie gepubliceerd. De Europese Commissie zal deze bijdrage analyseren en eventuele aanpassingen verwerken in het conceptvoorstel. Het Europees Parlement gaat zich vervolgens nog over het conceptvoorstel buigen. Daarbij hopen wij als werkgroep Duurzaamheid van PerspectieF dat Europa haar ambitie en rol als koploper op het gebied van klimaat gaat waarmaken en aardgas en kernenergie niet laat bestempelen als duurzaam.