Mdv,

Het vandaag voorliggende wetsvoorstel betreft de uitvoering van een eerder door de Kamer aangenomen motie Rehwinkel. Los van de inhoud van het wetsvoorstel is dat, wat deze motie betreft, een compliment waard in de richting van de minister. Ik weet niet of de PvdA-fractie gelijk heeft als ze in de inbreng voor het verslag als reden voor de uitvoering van deze motie stelt dat de regering haar eerdere scepsis over een verhoging van de subsidiebedragen heeft laten varen. Dat zal de minister zelf maar moeten aangeven in zijn termijn. Ik kan u wel melden dat de scepsis van de fractie van de ChristenUnie rond deze motie niet verdwenen is. Zoals bekend mag worden verondersteld heeft de fractie van de ChristenUnie destijds tegen deze motie gestemd. Daar zat niet achter dat wij ten principale tegen enige overheidssubsidie aan politieke partijen zijn. Ons standpunt is wel dat bekostiging van politieke partijen primair een zaak van politieke partijen en hun leden zelf is. Overheidssubsidie kan en mag niet meer dan een zekere aanvulling zijn op de eigen middelen. En daar zit nu net het probleem van veel politieke partijen. Veel partijen hebben in een snel tempo hun ledental zien afkalven. Naar ik uit de media begrepen heb verloor bv. de PvdA 1000 leden, de VVD 1500 leden en het CDA zelfs 2000 leden. Met alle gevolgen van dien voor de inkomsten. Enkele andere partijen, o.a. de SP en de ChristenUnie wisten hun ledenbestand weer sterk uit te breiden. Mijn partij mocht vorig jaar zelfs 1750 nieuwe leden bijschrijven. Ondanks deze positieve wapenfeiten ligt er wel een probleem dat wij ook als zodanig erkennen.

Ons probleem met voorstellen als deze is dan ook dat het de oorzaak van dat probleem niet oplost. Als we de daling van ledenaantallen, zoals met name de grote partijen die ondervinden, blijvend zouden moeten compenseren met een verhoging van de overheidssubsidie, dan werkt dat uiteindelijk contraproductief. Het zou ook de weg van de minste weerstand zijn. In zekere mate niet meer dan symptoombestrijding.

De daling van ledenaantallen moet wel uiterst serieus genomen worden. Samen met de teruglopende opkomstcijfers van verkiezingen is dit een zorgelijke ontwikkeling. Het raakt de belangrijke positie en functie die politieke partijen hebben in een representatieve democratie: het verwoorden van de opvattingen die leven in de samenleving, het komen tot integrale afwegingen van wensen en het rekruteren van personen voor politieke functies. Het uitoefenen van deze functies staat mede door het teruglopende draagvlak voor politieke partijen steeds meer onder druk. Zonder de positie van politieke partijen in het verleden te willen idealiseren is dat wel hetgeen ons zorgen baart. In plaats van een losse discussie over de verhoging van subsidiegeld zou daar dan eigenlijk het debat over gevoerd moeten worden. Minimaal zou er in ieder geval een breder debat gevoerd moeten worden over het vraagstuk van de financiering van politieke partijen.

Bij de discussies van destijds heeft onze fractie als standpunt ingenomen dat een voorstel om de subsidie te verhogen daarom pas genomen kan worden als de evaluatie van de Wet subsidiëring politieke partijen aan de orde is geweest. Deze evaluatie zou in het najaar aan ons verstrekt worden. Helaas hebben we daar nog niets van gezien. Vraag aan de minister is dan ook wanneer we deze evaluatie nu wel tegemoet kunnen zien? Deze vraag klemt des te meer nu de discussie rond sponsoring van politieke partijen weer begint op te spelen. Dat is gezien de tijd van het politieke jaar niet vreemd, maar ook hier heerst nog steeds enige onduidelijkheid. Dit kan zo niet veel langer blijven liggen.

Opdat we uit de reactie van de regering op de inbreng van de Raad van State begrepen hebben dat het maar een beperkte evaluatie zal zijn, had het er nu toch wel eens kunnen liggen. Opvallend vindt mijn fractie ook dat de minister de behandeling van deze verhoging niet aan de evaluatie wil koppelen, maar een eventueel verdere verhoging in de toekomst wel. Graag een toelichting op deze ogenschijnlijke inconsequentie.

Wat de inhoud van het wetsvoorstel betreft het volgende: er wordt nu gekozen voor de meest simpele oplossing: verhoging van het subsidiebedrag. Los van het feit dat daarmee financiele problemen van politieke partijen enigszins verlicht kunnen worden, heeft het geen directe relatie met de achterliggende oorzaken. Ik weet dat het eerder aan de orde is geweest, maar is het toch niet te overwegen om de hoogte van het te verstrekken subsidiebedrag naast een vast bedrag niet alleen te laten bepalen door het aantal kamerzetels, maar ook een relatie te leggen met het aantal leden van een politieke partij en/of het aantal raadszetels. Daarvan zou, als het om het ledenaantal gaat, een actieve prikkel uitgaan naar politieke partijen om daadwerkelijk ernst te maken met de zo noodzakelijke ledenwerving. Met alle positieve effecten die dat kan hebben voor het functioneren van politieke partijen. Als het om een gedeeltelijke koppeling aan het aantal raadszetels gaat zou dit voor de problematiek van de lokale politieke partijen ook een oplossing kunnen bieden. Graag een reactie van de minister op dit punt.

Het zal duidelijk zijn dat op basis van de inhoud van het wetsvoorstel dat nu aan ons voorligt het zeer de vraag is of we daaraan onze steun kunnen geven. Het ligt ons wel zwaar op de maag, zeg ik er eerlijk bij. Mede vanwege verwachtingen die er op de verschillende partijbureau’s gewekt zijn, inclusief die van onze eigen partij. Met belangstelling wacht ik daarom de beantwoording van de minister af en ook de argumenten die mijn andere collega’s in hun termijn zullen gebruiken. Met name van de fracties die destijds ook tegen de motie Rehwinkel hebben gestemd. Mogelijk zitten daar nog nieuwe inzichten bij. Als het er op aan komt blijven wij echter graag consistent in onze argumentatie en stemgedrag. Dat zal niemand ons euvel duiden, neem ik aan.