Voorzitter. Wat merken de mensen in Nederland ervan, dat wij vergeleken met het overgrote deel van de wereld in het rijke bezit zijn van een geweldig goede gezondheidszorgvoorziening en dat het gedegen onderhoud vraagt om dat ook voor de toekomst zo te houden of zelfs te verbeteren? De gemiddelde Nederlander merkt vooral dat de gezondheidszorg in een ingrijpend veranderingsproces zit. De begrippen "marktwerking" en "liberalisatie" zijn verwarrend. Wie over marktwerking in de zorg spreekt, bedoelt iets anders. De overheid wil niet langer direct verantwoordelijk zijn en instellingen willen vrij zijn van overheidsbemoeienis. Vaak is onduidelijk wie nu precies waarover gaat. De IJsselmeerziekenhuizen maken akelig duidelijk waartoe dat kan leiden.

De gezondheidszorg wordt nog steeds gekenmerkt door een sterke verkokering. Systemen kloppen, maar mensen vallen er regelmatig buiten. Vorig jaar zijn er mooie voorbeelden gegeven om dit te doorbreken, maar hoe staat het daar nu mee? Mondige mensen weten de weg naar de politiek wel te vinden, maar hoe zit het met de stem van mensen die niet of nauwelijks te horen zijn in het publieke debat en onzichtbaar zijn geraakt?

Volgende week is het de Week van de verslaving. Ik vraag de minister, zijn aandacht te richten op al die zogenaamd hopeloze gevallen die zijn weggeorganiseerd in gebruiksruimten en heroïne- en methadonprojecten, waarbij de samenleving allang blij is dat het gevoel van veiligheid op straat is vergroot en de levens van deze verslaafde medemensen enigszins zijn gestabiliseerd. Ik wil dat meer werk wordt gemaakt van arbeidsrehabilitatie en re-integratie, en van experimenten met meer verplichtende vormen van afkicken.

Veel verslavingsproblematiek speelt zich af achter de voordeuren van mensen. De ChristenUnie heeft een notitie uitgebracht: Stoppen met benzo's. Ik heb exemplaren meegenomen. Misschien kunnen die uitgedeeld worden? Van het stoppen met het vergoeden van slaap- en kalmeringsmiddelen uit het basispakket, gaat geen stimulans uit om aan verslaving aan deze middelen een einde te maken. Daarvoor zijn de middelen te goedkoop. Daarom pleit de ChristenUnie voor goede afbouwprogramma's in het komende jaar. Van de minister verwachten wij daarbij, dat hij in samenwerking met huisartsen en zorgverzekeraars komt met een belangrijke bijdrage om dit mogelijk te maken.

Een goede eerstelijnszorg is hierbij van cruciaal belang, zoals bij zo veel dingen die wij op dat niveau willen regelen, bijvoorbeeld op het gebied van chronische ziekten. Praktijkondersteuning blijkt een succes en verdient behoud en versterking voor de toekomst. De mooie woorden over substitutie en het tegengaan van verschuiving van eerste lijn naar tweede lijn moeten ook echt waargemaakt worden.

De heer Zijlstra (VVD):

Mevrouw Wiegman geeft aan dat zij de cursussen slapen -- laat ik ze zo maar even noemen -- voor het komende jaar geregeld wil hebben. Volgens mij stellen wij de pakketten altijd vast voor de aanvang van het zomerreces. Waarom heeft zij het toen niet ingebracht? Hoe wil zij dat voor elkaar krijgen?

Mevrouw Wiegman-van Meppelen Scheppink (ChristenUnie):

In de notitie houd ik geen pleidooi om nu nog even de discussie uit het voorjaar over te doen en om het in het pakket op te nemen. Maar als je zegt dat je het uit het pakket wilt schrappen, waar mijn fractie achter staat, dan moet je ook een idee hebben van het flankerend beleid waarmee je die maatregel gepaard wil laten gaan. Dat verwacht ik in de begroting voor 2009 terug te vinden.

De heer Zijlstra (VVD):

U hebt de maatregel gesteund. Als deze zorg echter zo groot is bij u, waarom hebt u dan toen die zorg niet geuit en deze voorstellen gedaan? Nu is het natuurlijk wel een beetje rijkelijk laat. Wij schaffen het af, er zit een jaar tussen, die mensen zijn afgekickt en dan komt u nog met preventieve middelen. Dat lijkt mij een beetje de verkeerde volgorde.

Mevrouw Wiegman-van Meppelen Scheppink (ChristenUnie):

Het is maar hoe je het bekijkt. Ik vond dit moment een goed moment, omdat wij vandaag spreken over de begroting voor 2009 en over wat wij graag in het jaar 2009 zien gebeuren. Daartoe dient deze notitie.

Graag vraag ik ook aandacht van de minister voor nieuwe trends. Milieufactoren verhogen bijvoorbeeld de kans op borstkanker. Het Europees Parlement heeft besloten milieufactoren mee te nemen bij de preventie van kanker. Wat is de Nederlandse inzet en wat is de inzet van de minister op dit punt?

Het onderwerp "volwassen stamcelonderzoek" heeft een plek gekregen in het coalitieakkoord. Ik had dit onderwerp eindelijk eens willen terugzien in een begroting, de begroting voor 2009.

Het afgelopen jaar heeft het onderwerp "abortus en ongewenste zwangerschap" de nodige aandacht gekregen, maar ook hier wil ik wijzen op nieuwe trends. Door de stichting Scharlaken Koord wordt een grote toename geconstateerd van ongewenste zwangerschappen en abortussen onder prostituees uit Zuidoost-Europa. Is de hulpverlening daar voldoende op berekend? Kan de ChristenUnie ook in deze gevallen uitgaan van de toepassing van zorgvuldigheidseisen? Is het uitdragen van de zwangerschap ook voor deze meisjes een reëel alternatief?

Ik stel deze vragen ook in het licht van onze schriftelijke vragen naar het gebrek aan opvang voor slachtoffers van mensenhandel. Daar had ik graag voor de begroting al antwoord op gezien. Dat is nog niet gebeurd, maar ik hoop dat het er morgen is. Vanuit deze situatie houd ik ook het pleidooi dat ik al eerder heb laten horen. Er is behoefte aan een bredere richtlijn dan enkel in en om de abortusklinieken.

In het coalitieakkoord wordt gesproken over ondersteuning van initiatieven gericht op opvang van ongewenst zwangere tieners; een doelgroep die lastig op gemeentelijk niveau via de reguliere opvang te vangen en te financieren is. Daarom stelt de ChristenUnie via een amendement voor om, vergelijkbaar met de wijze waarop de bijzondere opvang Asja in Friesland gefinancierd is, de tienermoederopvang in Gouda structureel te financieren, omdat dit huis een belangrijke rol vervult in de opvang van en hulpverlening aan tienermoeders.

Dat het lastig is om geld op de juiste plaats te krijgen, blijkt ook uit de inzet van het geld dat is vrijgekomen bij de Voorjaarsnota. Dat geld is nog niet daadwerkelijk ingezet. Ik overweeg een motie in te dienen met het verzoek bij de Najaarsnota deze middelen beschikbaar te houden voor de VWS-begroting, zodat op te starten projecten daadwerkelijk een kans krijgen.

Vorig jaar heeft de ChristenUnie gevraagd naar roken in de auto in het bijzijn van kinderen. De minister heeft onderzoek laten doen door het RIVM. Het RIVM trekt stevige conclusies, maar de minister verbindt hier geen conclusies aan. Ik besef dat de minister het druk heeft met het handhaven van het rookverbod in de horeca. In het kader van ontschotting leg ik de minister voor: leg dit bij uw collega Eurlings neer als onderdeel van de handhaving van de verkeersveiligheid. Verbied roken in de auto. Het vasthouden van een brandende sigaret kent minstens zoveel risico's als het vasthouden van een mobiele telefoon. Neem het rookverbod mee met de controle op handsfree bellen en ik weet zeker dat heel veel kinderen de minister dankbaar zullen zijn.

Mevrouw Koşer Kaya (D66): Wat een maakbaarheidsgedachte schuilt hierachter. Hoe wil mevrouw Wiegman dit allemaal controleren en hoeveel mensen hebben wij nodig om dat ook echt te kunnen controleren?

Mevrouw Wiegman-van Meppelen Scheppink (ChristenUnie):

Volgens mij hoeft dat allemaal helemaal niet zo gecompliceerd en moeilijk te zijn, omdat ik dit koppel aan de reguliere controle die al plaatsvindt op het handsfree bellen. Je vangt simpelweg twee vliegen in een klap.

Mevrouw Koşer Kaya (D66): Wat is na die controle de boete op het roken in de auto?

Mevrouw Wiegman-van Meppelen Scheppink (ChristenUnie):

Het lijkt mij dat het vergelijkbaar zou kunnen zijn met het handsfree bellen.

De voorzitter:

Daar zal de minister van Financiën uitermate blij mee zijn.

Mevrouw Van Miltenburg (VVD):

Hoor ik mevrouw Wiegman nu opeens voorstellen dat het roken in de auto sowieso verboden moet worden? Of bepleit zij nog steeds alleen maar een verbod op roken als er kinderen in de auto zitten?

Mevrouw Wiegman-van Meppelen Scheppink (ChristenUnie):

Op basis van het onderzoek vind ik de gezondheid van de kinderen heel belangrijk. Die gaat mij heel erg aan het hart. Ik kan mij voorstellen dat het complex is, zeker gezien de andere rookopgave die deze minister kent, om heel specifiek naar de kinderen en aparte dingen te kijken. Laten wij het daarom puur over de boeg van de verkeersveiligheid gooien, waarbij het ondertussen een geweldige betekenis voor de gezondheid van kinderen kan hebben.

Mevrouw Van Miltenburg (VVD):

Wanneer gaat mevrouw Wiegman voorstellen doen voor een algeheel rookverbod in Nederland? Daar is zij op dit moment niet zo heel ver meer van af.

Mevrouw Wiegman-van Meppelen Scheppink (ChristenUnie):

Dat is een ander probleem. Wij hebben vorig jaar onderzoek gevraagd naar dit punt. Er ligt een onderzoek van het RIVM met niet mis te verstane conclusies. Die zullen wij serieus moeten nemen.

Wat de AWBZ-pakketmaatregel betreft, dank ik de staatssecretaris voor de brief met toezeggingen naar aanleiding van het algemeen overleg van vorige week. Ik constateer dat grotendeels aan mijn voorwaarden wordt voldaan, maar dat er nog een paar onbevredigende punten zijn. Is er in de tweede helft van het nieuwe jaar voldoende ruimte en in ieder geval budget om iets met de aanbevelingen te doen die wij van de taskforce-Linschoten mogen verwachten?

Ik heb vorige week gevraagd naar een meldpunt waar mensen als onderdeel van de monitoring, maar ook als mogelijkheid om waar mogelijk direct te repareren, terechtkunnen met vragen en klachten gedurende de gewenningsperiode.

De aandacht is vooral gericht geweest op de lichte categorie, maar ik vraag ook aandacht voor de mensen met een extreme zorgzwaarte, voor wie een maximalisering zal gelden van het aantal uren begeleiding. Ook voor die groep is maatwerk nodig. Mijn vraag is of de hardheidsclausule daarin voorziet.

Mijn complimenten voor het feit dat op een zo korte termijn in samenwerking met de VNG een regeling is getroffen voor de invoering van een vrijwilligersverzekering.

Vorig jaar heb ik gevraagd om een jaarlijkse rapportage over de bijdrage van VWS aan het behalen van de millenniumdoelstellingen. Ook de staatssecretaris heeft zich gebonden aan het Schokland-akkoord. Vorig jaar werd een toezegging gedaan, maar een rapportage trof ik dit jaar helaas niet aan. Ook wat dat betreft, kan morgen misschien een overzicht worden gegeven van wat VWS op dit gebied in internationaal opzicht betekend heeft.

De voorzitter:

Ik nodig mevrouw Sap van GroenLinks, inmiddels om 23.45 uur, uit om "in blessuretijd" haar betoog te houden.