Bijdrage Carla Dik-Faber aan een plenair debat met met minister Wiebes van Economische Zaken en Klimaat

Kamerstuknr. 33 529

Mevrouw Dik-Faber (ChristenUnie):
Dank u wel, mevrouw de voorzitter. Vorige week was er een aardbeving bij Zeerijp, de grootste in vijf jaar tijd. De klap was groot. In Groningen geldt nu code rood. De zorgen van de mensen in Groningen zijn heel reëel. Het gaat over hun veiligheid. En velen zijn intussen helemaal murw. Het cynisme is groot. Er zijn zelfs mensen die geen schadeclaim indienen omdat het toch geen zin heeft, en zelfs geen rondje meer door de woning maken om de schade te inspecteren. Mevrouw Mulder heeft dat zojuist ook in het debat naar voren gebracht.

Voorzitter. Voor de ChristenUnie staat de veiligheid op nummer één. Nederland heeft een ereschuld in te lossen aan de Groningers. Dan zijn excuses alleen wat waard als er concrete daden aan gekoppeld zijn. Daarbij liggen het verlagen van de gasproductie en het afhandelen van schades hopelijk boven op de stapel van deze minister. Alleen door daden kan het vertrouwen van de mensen worden teruggewonnen.

Voorzitter. De minister wil de gaswinning maximaal verminderen. "Wat we ook maar kunnen verzinnen, we moeten de gaswinning omlaag krijgen." Dat zijn de woorden van de minister. Ook de NAM stuurt aan op substantiële vermindering van de gasproductie en sluiting van productieclusters. Dat is eindelijk een heel ander geluid van de NAM dan afgelopen zomer, toen ze nog in hoger beroep ging tegen de Staat over de laatste verlaging van het winningsplafond met 10%.

Voorzitter. De ChristenUnie maant de minister en de NAM tot spoed. We moeten niet alleen doen wat nodig is, maar alles doen wat mogelijk is, hoe eerder hoe beter. Wanneer verwacht de minister meer te kunnen melden over het verlagen van de productie? Hij moest immers al aan de slag met de uitspraak van de Raad van State uit november. En kan de minister bevestigen dat het sluiten van specifieke clusters niet leidt tot verplaatsing van de problemen naar andere delen van Groningen of naar elders in het land? Eerder moest de winning bij Loppersum van de Raad van State al worden stilgelegd. Toch werd er een waakvlam aangehouden. In 2016 werd nog 1 miljard kuub gewonnen uit deze clusters, en in 2017 toch ook nog 0,8 miljard kuub. Kan de minister verklaren waarom de waakvlam ook in 2017 nog relatief groot was? De NAM pleit nu voor het sluiten van vier productieclusters. Betekent dit dan ook dat de waakvlam kan worden gedoofd?

Voorzitter. De vraag naar Gronings gas kan fors verminderd worden als de grootste verbruikers in de industrie inzetten op energiebesparing, hybride systemen, hoogcalorisch gas of elektrificatie. In het regeerakkoord zijn daarover ook afspraken opgenomen. De ChristenUnie vraagt van de minister dat hij voortvarend in gesprek gaat met deze industriële grootverbruikers. Welke afspraken gaat de minister maken, en op welke termijn krijgen we hier duidelijkheid over? Ook bij de transitie in de warmtevoorziening voor woningen is nog veel winst te behalen. In nieuwbouwwoningen vervalt de aansluitplicht voor gas. De ChristenUnie vraagt de minister welke mogelijkheden hij ziet, ook in het licht van het klimaat- en het energieakkoord, om de transitie te versnellen, met name ook in bestaande woningbouw.

Voorzitter. Ook bij de schadeafhandeling is spoed nodig. Het regeerakkoord is duidelijk over het op afstand zetten van de NAM, het publieke schadefonds, en een met de regio afgestemd schadeprotocol. De ChristenUnie ziet dit onderdeel van het regeerakkoord nog liever vandaag dan morgen uitgevoerd worden. De minister sprak de hoop uit binnen enkele weken tot een schadeprotocol te komen. Betekent dit nog deze maand? Wat betreft de ChristenUnie wel. Inmiddels is het aantal schademeldingen na de beving in Zeerijp al opgelopen tot bijna 3.000. Er lagen ook al duizenden dossiers te wachten. De ChristenUnie vraagt de minister ervoor te zorgen dat schademeldingen met het nieuwe schadeprotocol niet opnieuw in een bureaucratisch moeras verzanden. Een van de mensen op de publieke tribune die ik zojuist nog even heb gesproken, zei: de chaos lijkt alleen maar groter te worden. Dat kan toch niet de bedoeling zijn? Ook het hanteren van contouren is volgens ons niet houdbaar. Mijnbouwschade is schade die vergoed moet worden. Ziet de minister dat ook zo?

Voorzitter. Als we hier met elkaar afspreken dat de bewijslast is omgekeerd, hoe kan het dan dat ik vandaag toch weer van mensen hoor dat zij iedere keer moeten bewijzen dat het wél de NAM is geweest? Graag een reactie van de minister.

Vandaag werd duidelijk dat de Groninger Bodem Beweging en het Gasberaad uit het overleg over het schadeprotocol stappen. Voor het maatschappelijk draagvlak is het essentieel dat zij aangehaakt zijn. Waarom zijn zij eruit gestapt en wat gaat de minister doen om deze partijen weer aan tafel te krijgen?

De versterkingsopgave moet hand in hand gaan met verduurzaming van de woningen. De ChristenUnie vindt het onbestaanbaar dat huizen worden aangepakt én weer op het gas worden aangesloten. Laat Groningen koploper worden in de energietransitie. De minister heeft de problemen gezien. Hoe gaat hij dit aanpakken en gaat hij ook de 50 miljoen die beschikbaar is, daarvoor inzetten?

Onlangs is een karakteristieke boerderij in Middelstum die eerder door de NAM is opgekocht om gesloopt te worden, gekraakt. Nu blijkt gelukkig dat het pand behouden kan worden, maar er zijn meer panden die zijn opgekocht en onder de sloophamer dreigen te komen. De ChristenUnie wil dat er niet smal naar de economische waarde van de panden wordt gekeken, maar ook naar de monumentale waarde, de karakteristieke waarde en de identiteit van Groningen. Hoe staat het met de voortgang van het Erfgoedloket en het Erfgoedadviesteam, zoals die in het regeerakkoord zijn opgenomen? En wat vindt de minister van de kritiek van de Vereniging Groninger Monument Eigenaren over de slechte omgang met het cultureel erfgoed bij herstel en versterking? Hoe wil hij voorkomen dat monumenten worden gesloopt? Hier moeten we vandaag een antwoord op formuleren.

Voorzitter. Tot slot: de aardbevingen in Groningen hebben ongelofelijk veel impact op de mensen in Groningen, in het bijzonder op de kinderen, zoals bleek uit een rapport van de Kinderombudsman. In het regeerakkoord is opgenomen dat er meer aandacht komt voor geestelijke bijstand. Daar is ook geld voor beschikbaar gesteld. Gaat de minister ervoor zorgen dat dit geld en daarmee de zorg al dit jaar beschikbaar zijn? Want na de klap van vorige week is de urgentie om aan de slag te gaan, groter dan ooit. Dank u wel.

Zie ook: www.tweedekamer.nl