Datum:           31 mei 2017

De heer Voordewind (ChristenUnie):

Voorzitter. Ik dank de minister voor de uitgebreide beantwoording van onze vragen. Het laatste AO hierover hebben wij gehad in december. Wij hebben veel brieven hierover gehad in januari, februari en april. Dat geeft meer duidelijkheid over haar inzet ten aanzien van alle suggesties vanuit de Kamer.

Het is goed dat wij hier weer over spreken. De minister geeft de stappen weer in de mogelijkheden die zij ziet. Het zijn kleine stappen. Over btw hebben wij het eerder gehad. Daar zegt dit kabinet van dat het lastig gaat worden, maar Europa geeft daar nog steeds ruimte toe. Wij hebben het over de convenanten gehad. Wij hebben hier eerder moties ingediend samen met de SP om te bekijken of wij een stok achter de deur kunnen organiseren voor de achterblijvers in de mvo-convenanten. Die motie is niet aangenomen. We hebben de wet van Van Laar gehad die nu bij de Eerste Kamer ligt. Hopelijk gaat die het redden, in ieder geval als het gaat om de kinderarbeid en de registratie daarvan. Dat zijn wel positieve stappen, maar wat ons betreft is dit nog te weinig. Ik doe dit dossier inmiddels zo'n elf jaar en er worden stappen gezet maar het zijn kleine stappen. De minister schrijft in haar brieven dat er nu vier convenanten zijn, maar ik begrijp dat het bij duurzame eiwitten nog om een intentieverklaring gaat. Misschien kan zij daarover nog iets zeggen? Wij zouden er tien hebben in 2016; wij lopen dus nog een eind achter op de planning.

Samen met de SP ben ik van mening dat het echt wel tijd wordt om door te pakken met de wetgeving. Het due-diligenceproces van de VN vraagt dit en ook de EU-richtlijnen vragen dit van de verschillende EU-lidstaten. Het wordt echt tijd om dit te doen om het gelijke speelveld voor het bedrijfsleven te organiseren. Ik stel voor dat wij als Kamerleden maar eens bij elkaar gaan zitten om te bekijken of wij een soort concept-contourennotitie kunnen maken voor de mogelijke vormgeving van zo'n wetgeving. Ik hoop dat de collega's daarop positief reageren. Ik heb al met het MVO Platform en met Amnesty gesproken om te bekijken welke elementen daarin moeten worden opgenomen, nog even los van de kinderarbeid. Het is immers breder dan de kinderarbeid waarvoor Van Laar een stap heeft gezet, het gaat ook om moderne slavernij en dwangarbeid. Laten wij bekijken of wij gezamenlijk tot een nieuwe weg kunnen komen.

Het moet natuurlijk worden onderzocht door bedrijven. Zij mogen niet alleen maar afvinken. Het moet echt worden onderzocht, dan moet het verklaard kunnen worden en als er dan nog klachten zijn, moeten die serieus worden genomen en moet er een verandering in de totale productieketen komen. Kortom, het due-diligenceproces.

Ik heb op dit punt nog een vraag aan de minister. Zij heeft zich ervoor ingezet om het Openbaar Ministerie meer armslag te geven voor onderzoek en zij heeft daarvoor volgens mij ook extra geld beschikbaar gesteld. Wat levert dit in de praktijk op? Heeft het Openbaar Ministerie meer onderzoeken naar bedrijven gedaan om na te gaan of die ketens inderdaad duurzaam zijn? Kan de minister daarover iets zeggen?

Dan heb ik nog een vraag over de lopende convenanten. Is de minister bereid een nog actievere rol te spelen? Ik weet dat de tijd van de minister beperkt is, maar is zij van plan om in de tijd die zij nog heeft, de zes convenanten die er zouden moeten zijn, nog een duwtje in de rug te geven? Wat kan zij nog doen?

De collega's hebben al gesproken over de financiering. Er is nog geen structurele financiering. De financiering voor de textiel loopt volgend jaar af. Welke ambities kan de minister op dat punt nog in het overdrachtsdossier voor haar opvolger opnemen?

Ik vraag nog aandacht voor het onderwerp leefbaar loon. In februari is een motie van de heer Servaes en ondergetekende aangenomen waarin de regering wordt gevraagd echt werk te maken van het leefbaar loon. De minister heeft daar ook positief op gereageerd. Zij schrijft dat zij de imvo-convenanten op de agenda zet. Wat gebeurt er nu concreet met het leefbaar loon als doel in de imvo-convenanten ter plaatse? De minister zegt dat het een kans biedt om dit te bespreken, maar het zou toch mooi zijn als wij dit element in die imvo-convenanten kunnen krijgen.

De collega's hebben al goede woorden gesproken over het rapport over de cacao. Ik dank de minister voor de uitvoering van de eerdere motie en haar beantwoording daarbij. De marktconcentratie is niet zozeer de oorzaak, maar wel het feit dat de boeren geen onderhandelingspositie hebben. Kan de minister nog eens ingaan op de vraag hoe wij die onderhandelingspositie kunnen verbeteren?

De OESO-richtlijnen zijn lang geleden van kracht geworden. Ik heb daar bijna tien jaar geleden een motie over ingediend die is aangenomen. Daarin werd de regering gevraagd om bedrijven die kinderarbeid toepassen of de arbeidsrechten schenden, hun overheidssubsidie of -steun af te nemen. Kan de minister inzicht geven in de stand van zaken? Hoeveel boeten zijn er inmiddels afgegeven? Hoeveel overheidssteun is er niet verleend omdat bedrijven zich niet aan de OESO-richtlijnen zouden hebben gehouden? Als er geen boeten zijn verstrekt, moeten wij de voorwaarden dan niet aanscherpen?

Voor meer informatie: www.tweedekamer.nl