Datum:           28 november 2016

De heer Bruins (ChristenUnie):
Voorzitter. Ik was blij om in de kranten te mogen lezen dat er al een boel is geregeld vóór dit debat. Dat scheelt namelijk een hoop spreektijd. Ik heb daarom mijn spreektekst maar aan de kant gelegd en ga improviseren over de dingen die mijn hart echt raken. Ik wil wel zeggen dat ik blij ben dat ik heb kunnen lezen dat de N35 wordt aangepakt, evenals de N50 bij Kampen, dat de inwoners op het traject Zwolle-Kampen-Dronten worden geholpen, en dat de sluizen bij Kornwerderzand het blijken te gaan halen. Dat is top! Ik ben daar heel blij mee.

Ik wil het verder hebben over de langetermijnvisie en innovatie. Ik mis bij het kabinet een langetermijnvisie op het spoor. Ik weet dat het Toekomstbeeld OV er is, maar dat gaat eigenlijk nog steeds over vragen als het al dan niet verdubbelen van de spoorbrug bij Ravenstein. In de Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte (SVIR) lees ik dat het temporiseren van projecten geen effect heeft op het behalen van de ambities uit die structuurvisie. In dat geval heb je of weinig ambitie of heel weinig visie. Ik wil ervoor pleiten dat we in dit land eens gaan nadenken over een echte langetermijnvisie op ov. Rijden we in 2040 nog steeds met ijzer op ijzer? Hoe gaan we echt multimodaal nadenken? Hoe gaan we ervoor zorgen dat binnenvaart, spoor en wegen geen concurrenten meer van elkaar zijn, en dat we gaan kiezen voor het vervoer dat per kilometer het goedkoopst is en bovendien de minste CO₂-uitstoot oplevert? Dan kom je bijvoorbeeld uit bij een veel slimmer gebruik van de binnenvaart.

Ik wil nog iets preciezer zijn over de langetermijnvisie op het spoor. Anderhalve week geleden heb ik via www.ovmagazine.nl de Spoorkaart 2040 van de ChristenUnie gepubliceerd. Ik heb haar op A0-formaat, dus heel groot, maar ik had gewoon het lef niet om haar naar dit debat mee te nemen. Ik weet dat de heer Van der Staaij weleens heel grote en mooie plaatjes meeneemt naar de plenaire zaal. Wie de kaart op A0-formaat wil zien, kan gewoon naar mijn kantoor komen. Iedereen is daarvoor van harte welkom. Daar staan al onze dromen op. Ik zeg er meteen bij dat we ze niet kunnen betalen, maar er zit alle inspiratie in die je wilt voor een toekomst op het spoor. Het lijkt me prachtig om daar met zijn allen omheen te gaan staan om te bekijken welke ingrepen we moeten doen om een aantal problemen breed in het land echt op te lossen, in plaats van dat we elkaar vliegen proberen af te vangen door alles maar met elkaar te moeten vergelijken. In ieder geval is het plan een mooie inspiratie. Kijk allemaal anders even op www.ovmagazine.nl en zie daar wat wij willen. Tot zover onze langetermijnvisie op het spoor.

De heer Smaling (SP):
Ik heb hier een beetje moeite mee. We krijgen nu een kaart te zien en daarop staat kennelijk de langetermijnvisie van de ChristenUnie. Tegelijkertijd wordt de regering verweten dat ze niks doet. Lees het MIRT-overzicht er maar op na: er wordt volgens mij geprobeerd om te doen wat de heer Bruins juist bekritiseert, namelijk in eerste instantie meer de opgave centraal stellen in plaats van de modaliteit. Is de heer Bruins het niet eens met wat de regering ons heeft geboden? Hoe moet ik het zien?

De heer Bruins (ChristenUnie):
Dank u wel voor deze vraag. Ik vind het MIRT een heel goede poging om verder in de toekomst te kijken, maar het gaat niet heel veel verder dan de vraag welke projecten wel en niet worden aangepakt en hoe criteria worden opgesteld om de prioritering helder te maken. Ik merk dat die criteria in het debat toch wel weer wat vloeibaar worden. Onder druk wordt namelijk alles vloeibaar; dat is een fysische wet. Ik denk dat de discussie fundamenteler kan dan hoe ze nu in het MIRT-debat wordt gevoerd. Ik denk dat we dat allemaal moeten doen.

De heer Smaling (SP):
Daar ben ik het wel mee eens, maar allereerst denk ik dat de regering een poging doet om te doen wat de heer Bruins vraagt, hoe moeilijk dat ook is. Ik doe dit soort debatten al een paar jaar. De praktijk is altijd dat wij allemaal elke keer toch wel weer wegen, spoorlijnen en sluizen kennen waarvoor wij onszelf hard willen maken. De ChristenUnie doet dat net zo hard als iedereen, met name voor de regio's waar veel van haar achterban woont. Gaat de ChristenUnie dit nu loslaten? Gaat ze nu op een meer integrale toer waarmee het hele land wordt bediend? Hoe moet ik dat zien?

De heer Bruins (ChristenUnie):
Wij hebben binnen de partij inderdaad specifiek over de spoorvisie een fundamentele discussie gehad. Wij willen stoppen met enkele projecten benoemen. Wij willen breder en meer integraal kijken naar welke projecten moeten worden aangepakt om een grote impact te hebben voor relatief weinig kosten. Soms moet er een ingreep buiten de eigen regio worden gedaan om in de eigen regio een positief effect te hebben. Als je het Noorden bereikbaarder wilt maken, moet je bijvoorbeeld al bij Almere iets aan het spoor doen. De regio Noord kijkt niet verder dan Zwolle of iets zuidelijker daarvan. Juist op het spoor is altijd sprake van een enorme olievlekwerking. Dergelijke zaken moet je dus echt nationaal of zelfs internationaal aanpakken om de meest rendabele ingrepen te kunnen doen om het ov integraal beter te kunnen laten functioneren. Wij zijn bereid om samen met de andere partijen daarnaar te gaan kijken, los van de individuele projecten.

Ik hoor veel partijen met elkaar steggelen over de vraag of asfalt helpt of niet. Nou, asfalt helpt ... een tijdje, totdat het drukker wordt en het verkeer weer dichtslibt. We moeten eerlijk zijn: met asfalt zullen we nooit files wegkrijgen. Dat helpt eventjes, maar je kunt het probleem niet oplossen met dezelfde manier van denken die het probleem heeft veroorzaakt; dat zei Einstein al. Meer ga ik niet zeggen over asfalt.

Ik wil wel nog wat zeggen over bruggen, viaducten en andere kunstwerken. We doen daarbij vooral aan management by crisis: iets gaat fout en dan moet er in de paniek opeens iets worden geregeld. Ik denk dat we veel meer moeten investeren in fundamenteel onderzoek naar de degradatie van bruggen en viaducten, samen met de kennisinstellingen en de industrie. Als je daar een paar miljoen in stopt, kun je miljarden besparen. Ik roep de minister met name op tot een ruimhartige afhandeling van de schade rond de Merwedebrug, en vooral ook om gebruik te maken van haar bevoegdheid om de beleidsregel voor nadeelcompensatie te versoepelen en de drempelwaarde van 15% voor omzetverlies lager te maken.

Tot slot wil ik nog twee specifieke projecten noemen die tot nu toe weinig aan bod kwamen. Allereerst de A1/A30 bij Barneveld. Ik denk dat dat een typisch project is dat een enorme impact zal hebben, veel breder dan alleen op Barneveld. Als het goed wordt aangepakt zal dat een enorme economische winst opleveren, ook ver buiten die regio. Op de N59 is recentelijk weer een ongeluk gebeurd. Op Goeree-Overflakkee en Schouwen-Duiveland kan relatief snel en simpel een veel veiliger situatie worden gecreëerd.

De overige zaken die ik aan de orde wilde stellen, zijn inmiddels genoemd.

Voor meer informatie: www.tweedekamer.nl