Beeldt u zich het volgende eens in, ter illustratie: Je zit zo vol van iets dat je dit graag deelt met iemand in je omgeving. Na je verhaal gedaan te hebben, hoop je een blijk van interesse te ontwaren bij je gesprekspartner en wacht je op een vervolgvraag. Helaas zit dat er niet in. Op het moment dat je verhaal verteld is, neemt de gesprekspartner de leiding, want ook hij heeft iets leuks meegemaakt. Je blijft achter met een gevoel dat je verhaal niet gehoord is en de ander vooral vol is van zichzelf. Luisteren is soms een groot probleem. Herkenbaar?

Confucius, een bekend Chinees filosoof uit de vijfde eeuw voor Christus, schreef zeer kenmerkend: "Een mens heeft twee oren en één mond om twee keer zoveel te luisteren dan te praten". Waarom is luisteren voor ons dan zo moeilijk?

Luisteren begint bij oprechte interesse in je gesprekspartner en de bereidheid te investeren in de onderlinge relatie. Je stelt geïnteresseerde vragen om meer over diegene te weten te komen en om zijn gedachtegang te leren kennen. Na een bepaalde tijd kan je dan met recht stellen dat je iemand kent. En nadat je iemand hebt leren kennen, kan je hem beter beoordelen en over hem spreken richting anderen. Juist dat is het bindmiddel dat bij ons te vaak ontbreekt.

Voor onze samenleving zou het een mooie les zijn om eens wat vaker met onze twee oren te luisteren, dan met onze ene mond hoog van de toren te blazen. Hoe vaak roepen wij niet iets, terwijl we eigenlijk geen verstand hebben van de materie waarover we spreken. De politieke arena is hier een schoolvoorbeeld van, met name tijdens verkiezingstijd. De ene na de andere belofte wordt gemaakt, en de kiezer verlekkerd. Maar soms kan men grote vraagtekens zetten achter de haalbaarheid of humaniteit van een maatregel.

Neem bijvoorbeeld het immigratiedossier. Veel Nederlanders roepen te snel dat ‘het moet stoppen met de massale instroom van vluchtelingen’. Maar navraag leert dat weinig mensen ook daadwerkelijk met deze vluchtelingen spreken om erachter te komen wat hun verhaal is. Dan is het misschien best begrijpelijk dat deze man/vrouw gevlucht is. En dan is er opeens empathie, in plaats van weerstand.

En zo kunnen we nog wel even doorgaan: Luisteren naar die vrouw in de bijstand, in plaats van haar als uitkeringstrekker weg te zetten. Luisteren naar die oudere met chronische gezondheidsproblemen, in plaats van deze oudere generatie een aanstelgedrag te verwijten. Luisteren naar die gelovige waarom hij zijn geloof zo belangrijk vindt, in plaats te ageren tegen godsdienst.

Ook voor politici is het belangrijk vooraf te kijken naar de uitwerking van beleid en hoe dit bepaalde mensen treft. Er ontstaat te vaak een verharding doordat op cijfers gefocust wordt in plaats van humaniteit. En niet omdat men het land niet ingaat om tijdens werkbezoeken te kijken wat er speelt. Maar vooral omdat men meer praat met die ene mond, dan luistert met twee oren.

Waar het om gaat is dat luisteren een kloof overbrugt tussen je eigen belang en dat van een ander. Een empathische brug, want door te luisteren leer je de ander beter kennen, kan je zijn/haar situatie beter beoordelen en nader je elkaar. Het begint bij oprechte interesse in de ander en de bereidheid in elkaar te investeren. En dat is wat ik onze samenleving wat meer toewens.

Deze column is geschreven door Robert Heij (voorzitter PerspectieF) en verscheen op 6 mei 2011 in het Christelijk Weekblad.