Het is een fictief verhaal dat niet ver van de waarheid hoeft te zitten. Afgelopen weken is de wereld opgeschrikt door het nieuws van grote natuurrampen. In het noorden van Pakistan traden rivieren buiten hun oevers door de aanhoudende moessonregens, met als gevolg meer dan duizend doden en miljoenen getroffen inwoners die in levensgevaar verkeren. De heftige regenval zorgde voor eenzelfde situatie in India. In het noordwesten van China kostte een aardverschuiving aan meer dan twaalfhonderd mensen het leven, zijn er nog honderden vermisten en miljoenen mensen op de vlucht geslagen. Maar ook in Oost-Europa stroomt het water metershoog door de straten. Terwijl de zware aardbeving in Haïti ons ook nog helder op ons netvlies staat. Elke ramp heeft zo zijn eigen achtergrond, maar de aarde schudt ons met niet mis te verstane signalen wakker.

In een lezing voor het Rode Kruis noemde Ruud Lubbers in 1999 dat er een samenspel is tussen menselijk handelen, natuurlijke uitbarstingen en de impact van rampen op mens en milieu. In China kiezen bestuurders liever voor economische groei dan het milieu, in Pakistan drukt de houtmaffia een grote stempel op de ontbossing in het gebied en in oostelijk Europa bezwijkt een onder het communisme gebouwde en slecht onderhouden dam. Als je het zo bekijkt lijkt menselijk handelen een grote invloed te hebben op deze rampen.

Doordat de grondstoffen niet homogeen over de wereld zijn verspreid, spelen geopolitieke belangen een grote rol bij het gebruik van grondstoffen en het omgaan met het milieu. Waar men in zuidelijk Afrika de mijnen aanboort voor het grote geld, probeert men in Pakistan met de bomenkap de economie te helpen. China wil koste wat kost doorstoten als economische grootmacht. Allemaal belangen die zijn ingegeven door geldzucht en eigenbelang. En ook dichter bij huis, in Europa, leidt de economische crises de aandacht af van het enorme milieuvraagstuk dat voor ons ligt. De bezuinigingen dreigen ons blikveld te vernauwen en de aandacht voor duurzaamheid naar de achtergrond te duwen.

Daarom is het juist nu voor Nederland en Europa van groot belang om als welvarende landen de wereld te laten zien dat wij bereid zijn keuzes te maken die het evenwicht herstellen tussen economische belangen en het milieu waarin we leven. Om te laten zien dat wij de aarde niet willen uitputten, maar streven te leven van de vruchten die de aarde ons geeft. Om niet te leven van de boomstam, maar van de takken die weer aangroeien. In Nederland hebben alle politieke jongerenorganisaties hun handtekening gezet onder het manifest ‘Nieuw kabinet: stel duurzaamheid centraal’. Opvallend is dat deze oproep eensgezind klinkt uit de monden van de regelmatig verdeelde politieke partijen. De kern van het manifest: “Duurzaamheid is niet links of rechts. Een duurzame groene en eerlijke economie is onze gezamenlijke toekomst.”

Duurzaamheid is niet aan ideologie gebonden, maar heeft wel te maken met je levensinstelling. Leef je puur om het zelf goed te hebben, of probeer je met het oog op komende generaties de aarde niet onverantwoord uit te putten? En vanuit het christelijke perspectief komt daar nog de opdracht bij om te genieten van de aarde, maar haar ook te onderhouden. Het begrip rentmeesterschap geeft hiermee letterlijk de opdracht voor hoe wij – ook in crisistijd – moeten handelen: leef van de rente, niet van het kapitaal!

Deze column is geschreven door Robert Heij (voorzitter PerspectieF) en verscheen op 27 augustus 2010 in het Christelijk Weekblad.