Ontwikkeling en ontluistering

In de wereld van de ontwikkelingssamenwerking, dat is dezelfde als ónze wereld, zijn er vandaag de dag tal van landen die strijden om aandacht. Kenia, Sudan, Congo, menigeen krijgt meer dan eens een plaats in het ons dagelijks toestromende nieuws. Geweld en hulpverlening. Beiden trekken samen nauw op. Na afbraak is er voldoende ruimte voor opbouw, en een ontwikkelingsproces van langdurige aard in gang te zetten na een afbraak werpt dan ook vlot vruchten af.

Een ander geval is het als het geweld eerst door externen is uitgelokt, waarna diezelfden zich werpen op te verlenen hulp. Irak en Afghanistan zijn hier voor zich sprekende voorbeelden van. Een missie voor wederopbouw, gepaard gaande met geweld.

En zo is de ontwikkelingssamenwerking voornamelijk dan in het nieuws, als er ook zeer negatieve berichtgeving uit een regio komt. Zozeer negatief zelfs, dat de overweging niet geschuwd wordt de hulp stop te zetten in verband met de gevaren van het bieden van die hulp. Los van het feit dat dit de regio’s die de hulp het hardst nodig hebben op deze manier verstoken worden van die bijstand, los van het feit dat het lijkt dat we alleen dán hulp bieden aan mensen die dat nodig hebben als we voor onze eigen veiligheid in kunnen staan (een serieus goede overweging overigens), nog steeds geldt dat er buiten dat alles om ook wordt gewerkt aan de ontwikkeling van diverse landen. Er gebeurt veel van het werk op de achtergrond. Achteraf spreken we van schoolvoorbeelden.

Kort door de bocht gezegd: Kenia was zo’n schoolvoorbeeld. De situatie was kalm, diverse projecten liepen voorspoedig en hadden op kleine schaal hun uitwerking. Er heerste vrede en economisch gezien stond het land er niet slecht voor, zeker niet in vergelijking met sommige andere Afrikaanse landen. Het land vroeg maar weinig om aandacht.

Het westerse concept ‘democratie’ lijkt roet in het eten te hebben gegooid. Na de verkiezingen bleek men met de uitslag of met de procedure niet uit te voeten te kunnen, in ieder geval niet te willen. Het bij ons democratisch elementaire goed, verkiezingen, liet de stemming hard omslaan.

Fatale ontwikkeling? Een opleggen van een systeem wat totaal niet spoort met de aard van een volk? Of een onvoorziene uitbarsting van jarenlange irritaties? Vragen te over naar het hoe en waarom van de huidige situatie in Kenia. Vragen te over naar het hoe en wat van ontwikkelingssamenwerking.

Want wat is beter voor een land: een volledig eigen (niet-westerse, ons tegenstaande) lijn en vrede in het land of een mild paternalisme van ontwikkelingshulp-biedende landen en het risico van een ontluistering als in Kenia? Is ontwikkelingssamenwerking wel zo nodig, of moet elk land, of beter: elke beschaving de eigen bonen doppen met betrekking tot de eigen ontwikkeling? Gezegd moet zijn dat historisch gezien de banden en belangen verstrengeld zijn, en dat een wederkerige relatie, in welke vorm gegoten dan ook, ronduit werkelijkheid is en daarom onze inzet vraagt!

Adriaan Prins
Politiek commissaris ‘Ontwikkelingssamenwerking’