Redacteur: Antrude Oudman

Deze tweet wekte laatst die kettingreactie bij mij op. Want ik weet niet wat ik hiermee moet. Maar het zijn verdorie ook mensen waarmee ik samenleef en Joost mag weten hoe. Waarom viel ik hier zo over? Eén: Baudet roept op tot burgerlijke ongehoorzaamheid, want hij spoort aan om fanatiek boven de wettelijke snelheid te gaan karren. Hij noemt het zelfs een ‘burgerplicht’. Twee: vergeet niet dat hij als Tweede Kamerlid medewetgever is. Snap je hem? De medewetgever zegt dat je lak aan wetgeving moet hebben. Lobby voor een snelheidsverhoging, maar roep niet op tot een laffe vorm van verzet. ‘Waar het kan’ betekent: waar je je middelvinger naar de wet kunt opsteken zonder een boete te riskeren. Kinderachtig.

Drie: deze tweet zou me niet moeten verbazen omdat Forum voor Democratie expliciet zegt dat ophef veroorzaken hun doel is. De tweet verrast me inderdaad niet en dat vind ik vreselijk. Want het zou niet moeten uitmaken of iemand ophef heeft aangekondigd. Als de inhoud van die ophef tegen mijn principes ingaat, moet ik voor die principes staan en niet denken: goh, heb je hem weer. Vier: ik vind het écht erg dat een politicus zo onze samenleving verdeelt. Een politicus moet net als elk in de samenleving opkomen voor kwetsbaren, meehelpen onze democratie stevig te houden, onze rechtsstaat veilig, weet ik wat nog meer. En je vertegenwoordigt het gehéle Nederlandse volk vertegenwoordigen – zoals het in de Grondwet staat. En dat is niet: vanuit een extreme bubbel mensen tegenover elkaar zetten en aanmoedigen om geen vertrouwen in de overheid te hebben.

Baudets tweet lijkt vooral lachwekkend en belachelijk. Kans dat je denkt: waar maak je je druk om? Ik neem expres deze tweet als voorbeeld. Want het gaat me niet om de extreme uitschieters waarbij vrijwel iedereen denkt: dat is verkeerd. Het gaat me om gewonere uitspraken die net zo goed – maar minder duidelijk – de middelvinger opsteken naar waarden en wetten en mensen.

Het gevaar is dat ik doe alsof alle extreme politici in een parallel universum leven – een hoekje van Nederland waar ik geen last van hen heb. Dat is laf, want Nederland is één samenleving. Dat ik hen nooit tegenkom, verandert daar niks aan. En als ik principieel ergens mee oneens ben, wil ik niet praktisch denken: nou ja, ik heb zelf geen last van hen. Daarnaast: negeren en geen grenzen aangeven betekent: ik vind jou het niet waard om voor mijn principes te staan, je bent een inhoudelijk gesprek niet waard en als ik je negeer, lost het probleem ‘jou’ zichzelf wel op. En dan ontstaat er een nog grotere kloof. Andere politici en bestuurders zijn medeverantwoordelijk als ze toestaan wat je niet moet toestaan. Bovendien ondergraven extreme politici met hun uitspraken onze samenleving die ik wat mooier en rechtvaardiger probeer te maken. (Op dit moment doe ik dat bij Belastingdienst/Toeslagen. Ja, dat is daar mogelijk.)

En daarom was ik heel blij toen Gert-Jan Segers luid en duidelijk afstand namvan de opmerking van Forum-Kamerlid Gideon van Meijeren dat hij de overheid niet erkende. In het formatiedebat op 8 september sprak Segers Forum op deze uitspraak aan. Forum-collega Pepijn van Houwelingen kwam naar voren voor de interruptie: ‘links is o zo vaak burgerlijk ongehoorzaam.’ En toen sprak Segers: ‘Wat is onze overheid? Wat is onze parlementaire rechtsstaat? Wat is onze democratie? Dat is onze laatste dijk, onze laatste hoop tegen wanorde, tegen chaos, tegen een burgeroorlog. Zo dramatisch is het. Dit is de plek waar je onze geschillen uitvecht, met woorden. En als je dan opstaat met mensen die al boos zijn en zich op allerlei manieren zorgen maken, en zegt: wij erkennen de overheid niet meer. Wat je dan zegt is: deze democratische rechtstaat is niet de onze. Dan gooi je het middel dat ons gegeven is om onze geschillen te beslechten overboord. Ik vind het ongelooflijk. Ik vind het politiek extremisme en ik neem er op de grootst mogelijke manier afstand van.’

Dat. Sta voor je principes. Vraag jezelf af waar de grens ligt. En trek die grens dan hardop voor wie hem overtreedt. En niet door te zeggen: scheer je weg uit mijn samenleving. Het is ónze samenleving en op de gedeelde verantwoordelijkheid voor samenleven mag je mensen aanspreken. Vertel helder waarom iets je raakt, wat de achterliggende principes zijn. En ga dan in gesprek. Als degene dat wil. En anders niet, maar wees niet medeverantwoordelijk voor de (groeiende) kloven in de samenleving.